Ομιλίες Προέδρου Βουλής

ΟΜΙΛΙΑ

ΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ κυρίας ΑΝΝΑΣ ΜΠΕΝΑΚΗ-ΨΑΡΟΥΔΑ ΚΑΤΑ ΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΙΑΝΤΑ ΤΟΥ Χ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ ΣΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

Με αισθήματα τιμής και συγκίνησης εκπροσωπώ σήμερα τη Βουλή των Ελλήνων κατά την τελετή των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα του μεγάλου τέκνου του Μεσολογγίου και της Ελλάδας, Χαρίλαου Τρικούπη.
Η πρωτοβουλία της Βουλής των Ελλήνων, που οφείλεται στην απόφαση του προκατόχου μου Προέδρου Απόστολου Κακλαμάνη, να κάνει πραγματικότητα το επί έναν και πλέον αιώνα εκκρεμές Ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου για την «ανέγερση ανδριάντος του Χαρίλαου Τρικούπη» στην κεντρικότερη πλατεία της πόλεως, αποτελεί τον ελάχιστο και αυτονόητο φόρο τιμής προς τον εξέχοντα Μεσολογγίτη πολιτικό, που εδραίωσε τον κοινοβουλευτισμό στην Ελλάδα.
Τιμώντας ακριβώς και το αξίωμα που εκπροσωπώ, επιτρέψτε μου να προτάξω ως μέγιστο επίτευγμα του Χαρίλαου Τρικούπη την αποφασιστική συμβολή του στην ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος, εννοώ τη γνωστή «αρχή της δεδηλωμένης». Την αρχή αυτή επέτυχε ο Χαρίλαος Τρικούπης να εγκαθιδρύσει στο διάστημα της πρώτης ολιγόμηνης πρωθυπουργίας του το 1875, αφού είχαν προηγηθεί οι γνωστοί πύρινοι προφορικοί και γραπτοί λόγοι του στην εφημερίδα «Καιροί» για την ανάγκη συμμόρφωσης προς τη λαϊκή εντολή και το σεβασμό στην εκπεφρασμένη βούληση της πλειοψηφίας. Το περίφημο άρθρο του «Τις πταίει», όπου διακήρυξε σθεναρά την αρχή της δεδηλωμένης πλειοψηφίας, αποτελεί μνημείο στη νεώτερη ελληνική ιστορία, αλλά και στην καθημερινή πολιτική φρασεολογία.
Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε, ότι η περίφημη «δεδηλωμένη» αποτέλεσε θέμα ομιλίας του Τρικούπη και στο Μεσολόγγι ήδη τον Σεπτέμβριο του 1874 σε μία επίσκεψη στη γενέτειρά του, η οποία λόγω και της ομιλίας αυτής απέκτησε ιδιαίτερη πολιτική σημασία. Σε αυτήν, όπως και σε άλλους λόγους του, ο Τρικούπης στηλίτευσε την πρακτική του Θρόνου να μην αναθέτει το σχηματισμό Κυβέρνησης στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Αποκάλεσε μάλιστα τους Μεσολογγίτες συναγωνιστές του εναντίον του συστήματος των προσωπικών Κυβερνήσεων, που ακύρωνε –όπως έλεγε– «την ελευθερίαν της ψήφου του λαού». Δεν παρέλειπε μάλιστα να επαινεί τους συναγωνιστές του τους Μεσολογγίτες, λέγοντας ότι κατά του συστήματος εκείνου αντετάχθησαν «μετ’ επιμονής και αυταπαρνήσεως αξίας πολιτών του Μεσολογγίου, αμυνομένων υπέρ των ελευθεριών του Έθνους». Και συνέχιζε: «Το Μεσολόγγιον δεν προσέφερε εαυτόν ολοκαύτωμα υπέρ του Έθνους, ίνα αντικαταστήσει τον ξένον ζυγόν ζυγός άλλος! Πρέπει να αποδοθεί εις την ψήφον του λαού η ελευθερία και εις την αντιπροσωπείαν αυτού ο οφειλόμενος σεβασμός. Τότε θα αγωνισθώμεν τον καλόν αγώνα και θα έχομεν ενίοτε πάλην ζωηράν και εναλλαγάς της νίκης», προφητεύοντας έτσι την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία, που είναι η πεμπτουσία της Δημοκρατίας.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης, εκτός από τη δράση του στον κοινοβουλευτικό βίο της χώρας, διακρίθηκε και για σειρά άλλων έργων, που θεμελίωσαν το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Στην εποχή του, με σκοπό την τόνωση της οικονομίας, επεδίωξε μεταξύ άλλων την κατασκευή μιας σειράς μεγάλων δημοσίων έργων: τη διώρυγα της Κορίνθου, τη διεύρυνση του πορθμού του Ευρίπου, την αποξήρανση της Κωπαΐδας, την εγκατάσταση φάρων και φανών, την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του ταχυδρομείου. Όμως το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έργο που φέρει την υπογραφή του είναι η ανάπτυξη των συγκοινωνιών με την κατασκευή του οδικού και κυρίως του σιδηροδρομικού δικτύου, μέρος του οποίου ήταν και ο Σιδηρόδρομος Βορειοδυτικής Ελλάδος. Λίγα χιλιόμετρα άλλωστε μας χωρίζουν από τη νέα μεγάλη Γέφυρα του Ρίου-Αντιρρίου, που φέρει δίκαια το όνομά του. Ο ίδιος ο Τρικούπης είχε κάνει το 1889 την πρώτη νύξη στη Βουλή των Ελλήνων για την ανάγκη της κατασκευής της και είχε τονίσει τη σημασία της για τη συγκοινωνία και το εμπόριο.
Θέλω, τέλος, να επισημάνω και μία άλλη πτυχή του έργου του Χαρίλαου Τρικούπη, εξαιρετικά σημαντική για τη σημερινή Ελλάδα, μία χώρα που ανήκει στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης και έχει αναλάβει σπουδαίο πολιτικό ρόλο στα Βαλκάνια. Πρόκειται για την προσπάθεια του Τρικούπη να εισαγάγει στην Ελλάδα ευρωπαϊκά πρότυπα στη δημόσια διοίκηση, στην οικονομία και στη συγκρότητηση του Στρατού και του Στόλου. Πολύ περισσότερο αξιομνημόνευτη είναι η εξωτερική πολιτική που άσκησε ο Τρικούπης ως Πρωθυπουργός και Υπουργός των Εξωτερικών με στόχο την οικοδόμηση καλών σχέσεων με τις Ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως την Αγγλία και σχέσεων φιλίας και συνεργασίας με τις Βαλκανικές χώρες. Αξίζει να σημειωθεί η καθοριστική συμβολή του στην ΄Ενωση της Επτανήσου με την Ελλάδα.
Κυρίες και κύριοι,
Καθώς βρίσκομαι στην Πλατεία Χαρίλαου Τρικούπη, ανάμεσα στο πατρικό σπίτι των Τρικούπηδων και στο σπίτι του άλλου μεγάλου Μεσολογγίτη, του Κωστή Παλαμά, δεν μπορώ να μη συνδέσω τους δύο άνδρες και να μη θυμηθώ λόγια του Παλαμά για τον Τρικούπη. Είναι γνωστή η περιγραφή του ποιητή για τον πολιτικό στην ακμή του βίου του, που καταλήγει στο χαρακτηρισμό ότι «ο Χαρίλαος ήταν ο ανήρ της μελέτης, ο εκλεκτός του μέλλοντος», αλλά και το πικρό ποίημά του «Του Τρικούπη μνημόσυνο», που συνέθεσε στη δέκατη επέτειο του θανάτου του. Εκεί εκχέεται ο πόνος για το χαμό «του Πατέρα», όπως τον αποκαλεί, αλλά και η πίκρα για την εκλογική αποδοκιμασία του λαού, την οποία δοκίμασε ο Τρικούπης λίγο πριν από το θάνατό του, πίκρα που δεν άξιζε να γευθεί, και μοίρα, που είναι όμως σύμφυτη με τη ζωή των μεγάλων πολιτικών. Μοιάζει, λέει ο ποιητής για τον Τρικούπη, «σα βράχος χωρισμένος… ασάλευτος, μονάχος», ενώ ο θάνατός του θα μείνει «σαν κάποια αλύπητη ποινή, σαν ένα κρίμα βαρύ»! Για να καταλήξει όμως αισιόδοξα, ότι στον τόπο θα αναδειχθούν μελλοντικά και άλλοι ηγέτες αντάξιοι του Τρικούπη.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης αγάπησε και ετίμησε το Μεσολόγγι. Και οι Μεσολογγίτες μαζί με την ένδοξη ιστορία τους τιμούν το μεγάλο τέκνο τους με πολλούς τρόπους, μεταξύ των οποίων και με τον ωραίο ανδριάντα (του γλύπτη Βασίλη Παπασάικα), που αποκαλύψαμε σήμερα. ΄Εξω από το μέγαρο της Βουλής αντικρίζουμε καθημερινά το μεγάλο πολιτικό Χαρίλαο Τρικούπη, που ζωντανεύει στη μνήμη μας τους αγώνες της ιερής πόλης του Μεσολογγίου, αλλά και στη συνείδησή μας το χρέος για την προάσπιση της Δημοκρατίας και ιδίως –τις χαλεπές αυτές ημέρες– του κύρους του Κοινοβουλευτισμού.




Επιστροφή