Ομιλίες Προέδρου Βουλής
Αθήνα, Τρίτη 19 Ιουλίου 2022
Ομιλία του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνου Τασούλα στην τελετή ονοματοδοσίας της Αίθουσας Ολομελείας του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) σε «Αίθουσα Αναστάσιος Πεπονής»
Κύριε Υπουργέ,
Κύριε Πρόεδρε του ΑΣΕΠ, που μας φιλοξενείτε στην τόσο συμβολική και αξιέπαινη πρωτοβουλία της Ολομελείας του ΑΣΕΠ, της 12ης Ιουλίου, για την αναγνώριση της προσφοράς ενός σπουδαίου πολιτικού, του Αναστασίου Πεπονή,
Κύριοι εκπρόσωποι των κομμάτων,
Άκουσα ότι η εκπομπή της ανασκοπήσεως των συζητήσεων της Βουλής του μακρινού 1994 δεν συμπεριέλαβε τη συζήτηση για την ίδρυση του ΑΣΕΠ, για την καθιέρωση του νόμου 2190, στις παρουσιάσεις των κοινοβουλευτικών συζητήσεων που επέλεξε. Υποπτεύομαι τον λόγο: δεν ήταν τόσο δημοφιλής πρωτοβουλία ο νόμος 2190, διότι, όπως ελέχθη, πήγε «κόντρα στην πολιτική πρακτική και στην κοινωνική προσδοκία». Κι αυτό τον κάνει ακόμα πιο σημαντικό και εξηγεί, με το πείσμα όσων συνέχισαν να τον υποστηρίζουν και να τον βελτιώνουν, εξηγεί γιατί ο Αναστάσιος Πεπονής ήταν ένας σημαντικός πολιτικός, γιατί το έργο του, το ΑΣΕΠ, επέζησε της δικής του βιολογικής παρουσίας, κι ενώ στην αρχή συναγωνιζόμεθα πώς θα το παρακάμψουμε, τώρα συναγωνιζόμεθα για το πώς θα το ενισχύσουμε.
Ο Αναστάσιος Πεπονής έγραψε ένα συγκλονιστικό βιβλίο για τα νιάτα του, τη γενιά της Κατοχής, την «Προσωπική μαρτυρία», ένα βιβλίο που περιγράφει τη δεκαετία 1941-1952. Και περιγράφει τη δική του γενιά ως μια γενιά που ηττήθηκε. Διότι αυτά που επακολούθησαν της Κατοχής ήταν γεγονότα τα οποία συνέτριψαν τα όνειρα των νέων ανθρώπων και στις δύο όχθες του ποταμού και επιβάρυναν βαρύτατα τη χώρα.
Στο τέλος αυτού του βιβλίου, που εξεδόθη το 1971, περιγράφοντας τη νεανική παρέα, τη φοιτητική παρέα, την πολιτική παρέα εκείνης της δεκαετίας, μέσα στην οποίαν ανήκουν ο Λουκής Ακρίτας, ο Γιώργος Κουμάντος, ο Γιώργος Καρτάλης και άλλοι αξιόλογοι νέοι τοτινοί, λέει πως «άλλοι στραφήκαμε στο επάγγελμα, άλλοι φύγαμε στο εξωτερικό, άλλοι συμβιβαστήκαμε, και όσοι επιμείναμε, τελικά, ματαιοπονούμε».
Νομίζω πως διαψεύτηκε ως προς το «ματαιοπονούμε» ο Αναστάσιος Πεπονής του 1971 και διαψεύτηκε γιατί με το νόμο 2190, στην ουσία, κατάφερε να γκρεμίσει το μοναδικό, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς και όχι υποκριτές, το μοναδικό ισχύον σύστημα στην Ελλάδα, το οποίο εγκαθιδρύθηκε από την επαύριον της Επαναστάσεως –προϋπήρχε με άλλη μορφή ως πατριαρχικό σύστημα και πατρωνία πριν τον κοινοβουλευτισμό– το σύστημα δηλαδή το πελατειακό.
Το πελατειακό σύστημα, για να παραφράσω τον Καβάφη, «με φαίνεται πως μεγάλως θα ηγαπήθη». Γιατί ουδέποτε υπήρξε κοινωνική ή άλλη αντίδραση εναντίον του και δεν είμαι βέβαιος ότι μπορώ να πω πώς ξεκίνησε, γιατί τα ίχνη του χάνονται –επαναλαμβάνω– στην πατριαρχία και στην πατρωνία η οποία προηγήθηκε του πελατειακού συστήματος.
Κατά τον μέγα στοχαστή Παναγιώτη Κονδύλη, μία από τις αιτίες της παρακμής της σύγχρονης Ελλάδος είναι το πελατειακό σύστημα, το οποίο μας ήρθε ως εξής: Όταν στην Ελλάδα εισήχθη, ίσως το σωστότερο θα ήταν να πούμε επεβλήθη, ο κοινοβουλευτισμός, τότε έγινε μια διασταύρωση που κατά τον Κονδύλη είχε στοιχεία τερατογενικά αλλά και ιλαροτραγικά! Αυτή η διασταύρωση ήταν μεταξύ ενός σύγχρονου τότε συστήματος, του κοινοβουλευτισμού και της καθολικής ψηφοφορίας, και του πατριαρχικού συστήματος το οποίο υπήρχε στην Ελλάδα εντονότατο. Κι αυτή η διασταύρωση μετέφερε την πατρωνία ως πελατεία στο πολιτικό σύστημα.
Ο Σάκης Πεπονής κατάφερε αυτό να το συγκρατήσει, να το αναχαιτίσει και να δρομολογήσει μέσω του ν. 2190 μία πραγματική μεταρρύθμιση, η οποία είναι ισοπαλής με τη μεταρρύθμιση της δεδηλωμένης, με τη μεταρρύθμιση της αποκαταστάσεως των προσφύγων, με τη μεταρρύθμιση της καταπολεμήσεως της ελονοσίας. Έτσι και η καταπολέμηση του πελατειακού συστήματος ισοπαλώς φέρεται μέσα στον πάνθεον των μεταρρυθμίσεων που άλλαξαν την εικόνα της Ελλάδος.
Αυτός λοιπόν ο πολιτικός σήμερα τιμάται εδώ, από την Ολομέλεια του ΑΣΕΠ, από την Πολιτεία, από τα πολιτικά κόμματα και από τη Βουλή των Ελλήνων, η οποία είναι, εκτός από τη Δικαιοσύνη, ο άλλος πυλώνας ελέγχου της καλής πορείας του ΑΣΕΠ.
Ανεφέρθη ο Πρόεδρος εις την πολιτική σταδιοδρομία του, εγώ ανεφέρθην στα πρώτα του χρόνια και στην πίκρα που έφερε εκείνη η γενιά για τη δοκιμασία την δεκαετή της περιόδου του ’40, ωστόσο δεν μπορώ βλέποντας τη μετέπειτα εξέλιξή του, κι όχι μόνο στον τομέα της δημόσιας διοίκησης αλλά και στον τομέα τον ενεργειακό όπου έκανε σημαντικά βήματα, φανταστείτε, ήταν εκείνος ο οποίος ίδρυσε το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ήταν εκείνος ο οποίος έκανε τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, να μην τονίσω πως ήταν εκείνος ο οποίος ξεχώρισε στο θέμα των ενεργειακών ερευνών στο Αιγαίο το ζήτημα της εθνικής ασφαλείας και το ζήτημα των συμφερόντων των τεραστίων καναδικών και αμερικανικών εταιρειών, οι οποίες στα μέσα της δεκαετίας του ’70 είχαν συμβάσεις ερευνών στο Αιγαίο.
Δεν ήταν τυχαίος ο Πεπονής. Κι όταν ερωτήθηκε ποιο ήταν το μεγαλύτερο έργο του, πολύ σεμνά, δεν είπε τον νόμο 2190, είπε τα ενεργειακά. Είναι αυτός που έφερε πρώτος φυσικό αέριο από την Αφρική στην Ελλάδα. Είπε τα ενεργειακά, και τον νόμο 2190 τον απέδωσε στο πρόγραμμα του κόμματός του παραβλέποντας ότι τα προγράμματα δεν είναι απαραίτητο ότι υλοποιούνται κι ότι ήταν εκείνος που το υλοποίησε κι όπως πολύ σωστά ελέχθη, «η αναγνώριση του νόμου 2190 ως ‘‘νόμου Πεπονή’’ δεν έγινε για λόγους επαίνου, έγινε για λόγους αποφυγής της φθοράς που θα είχαν όλοι αν παρεδέχοντο ότι συνέβαλαν εις την κατάλυση της πολιτικής πρακτικής και της κοινωνικής προσδοκίας του ρουσφετιού». Ουσιαστικά ήταν ένα μπαλάκι που του πέταξαν για να έχει το κόστος· και είχε κόστος.
Οκτώ φορές βουλευτής, μετά τον «νόμο Πεπονή» δεν κατάφερε να βγει βουλευτής. Είχε, κύριε Κατρίνη, πάρει 30.000 σταυρούς στην Α΄ Αθηνών και την τελευταία φορά, το 2000, που δεν κατάφερε να εκλεγεί, πήρε τις μισές ψήφους. Αυτό δεν τον πτόησε, συνέχισε τη δημόσια παρέμβαση και για να δείτε πόσο εφήμερα είναι όλα αυτά, σήμερα εμείς εδώ τιμούμε τον Αναστάσιο Πεπονή γιατί ουσιαστικά χάραξε δρόμους και επέβαλε μια πορεία κανονικότητας σε ένα μέγιστο θέμα που ταλαιπωρούσε τη χώρα επί δύο αιώνες και την ταλαιπωρεί ακόμη, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, ως ισχυρή νοσταλγία. Το πελατειακό σύστημα σήμερα δεν είναι καθόλου στην έκταση που ήταν στο παρελθόν. Η χρεωκοπία της χώρας, η τελευταία, ήταν ίσως ένα ισχυρό πλήγμα στο πελατειακό σύστημα, καμία άλλη χρεοκοπία δεν είχε συμπαρασύρει και το πελατειακό σύστημα, η τελευταία το συμπαρέσυρε. Σήμερα όμως παραμένει ως μια ισχυρή νοσταλγία, ως ένα υπονοούμενο, ως μια υπόσχεση, ως ένα κλείσιμο ματιού.
Πρέπει λοιπόν, κυρίες και κύριοι, στη μνήμη του Αναστασίου Πεπονή, εάν το εννοούμε, εσείς, εμείς κυρίως, αυτό το υπονοούμενο, αυτή την ανίερη νοσταλγία να την εξουθενώσουμε και να μη μείνει τίποτα όρθιο από ένα σύστημα το οποίο βασίλεψε αισίως και με μεγάλη απήχηση δύο αιώνες, το οποίο όμως τραβούσε πάντα την Ελλάδα προς τα πίσω και πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και άξιοι του ανθρώπου τον οποίον τιμούμε. Αυτό το σύστημα που πνέει τα λοίσθια, που πολλοί το νοσταλγούν, να μην το αφήσουμε να σηκώσει κεφάλι. Αυτή θα ήταν μεγαλύτερη ακόμη αναγνώριση από τα αποκαλυπτήρια της πλάκας που έγινε μόλις πριν λίγο.
Κλείνω λέγοντας ότι σε αυτό το περίφημο βιβλίο της νιότης του έχει ένα στίχο του Βάρναλη από τους «Σκλάβους Πολιορκημένους» που λέει «Αχ, πού ’σουν νιότη που ’δειχνες πως θα γινόμουν άλλος». Είναι ένας στίχος που δείχνει ότι συνήθως οι άνθρωποι όταν μεγαλώνουν δεν έχουν σχέση με αυτό που ήταν στα νιάτα τους. Ο Πεπονής διέψευσε αυτή την απογοήτευση που πηγάζει από αυτόν το στίχο, έγινε ο «άλλος» που προοιώνιζε η νιότη του. Έγινε αυτός που ήταν ως Πρόεδρος της Νεολαίας της ΕΠΕΚ, ως Διοικητής του ΕΙΡ, ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Τραπέζης της Ελλάδος, ως νέος βουλευτής, έγινε ο «άλλος» που μας έδειχνε η νιότη του ότι θα γίνει. Αυτόν τον «άλλον», τον διαφορετικό, τον ξεχωριστό, όλα τα κόμματα, η ελληνική Πολιτεία, η Ολομέλεια του ΑΣΕΠ, τιμά σήμερα.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Επιστροφή