Ομιλίες Προέδρου Βουλής

ΟΜΙΛΙΑ

ΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ στην Ειδική Συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής αφιερωμένη στη μνήμη του πρώην Πρωθυπουργού Γεωργίου Ράλλη

Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
με ομόθυμη απόφαση της Βουλής αφιερώνουμε τη σημερινή μας συνεδρίαση στον Πρώην Πρωθυπουργό Γεώργιο Ράλλη, ο αδόκητος θάνατος του οποίου στέρησε τον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας από μια ιστορική πλέον προσωπικότητα. Μια προσωπικότητα που έγραψε πολλαπλή ιστορία στον τόπο μας, καθώς συνέδεσε το πέρασμά της όχι μόνο με σημαντικά πολιτικά και εθνικά γεγονότα αλλά - κυρίως θα έλεγα - σημάδεψε την εποχή μας με την ακτινοβολία της. Ο Γεώργιος Ράλλης τιμάται ασφαλώς σήμερα για ό,τι προσέφερε στον τόπο ως πολιτικός, αλλά τιμάται και για ό,τι ήταν ως φυσιογνωμία και ως άνθρωπος.
Ανατρέχοντας κατ΄αρχάς στα πολιτικά γεγονότα που συνδέονται με τον Γεώργιο Ράλλη δεν μπορώ να μην παρατηρήσω, ότι σε όποιο πεδίο ευθύνης τοποθετήθηκε έλαβε καινοτόμες αποφάσεις που άφησαν στην Ελλάδα ένα σημαντικό κεφάλαιο πολιτικής υποδομής:
Έτσι, όταν μετά τις διακεκριμένες υπηρεσίες του στο στράτευμα και την συμμετοχή του στον ελληνοϊταλικό πόλεμο εξελέγη βουλευτής Αθηνών (1950) και ανέλαβε για πρώτη φορά υπουργικό αξίωμα, το Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως (1954-1956 επί Αλεξάνδρου Παπάγου και εν συνεχεία Κωνσταντίνου Καραμανλή) προχώρησε - παράλληλα με τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου - σε κάτι πρωτοποριακό για την εποχή: έθεσε τις βάσεις της τουριστικής πολιτικής της Ελλάδας και ίδρυσε το Φεστιβάλ Αθηνών. Όταν αργότερα το 1956-58 ανέλαβε το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Δημοσίων έργων ίδρυσε, έπειτα από επίπονες διαπραγματεύσεις, την Ολυμπιακή Αεροπορία και συνέδεσε έτσι την Ελλάδα με τον κόσμο. Ούτε και το μετρό της Αθήνας δεν διέφυγε τότε της προσοχής του, αλλά η σχετική πρωτοβουλία του έμεινε χωρίς συνέχεια. Κατόπιν ως Υπουργός Εσωτερικών το 1961-63 μεταξύ άλλων θεμελιώνει κάτι σημαντικό: την σταθερή κρατική πλέον χρηματοδότηση των δήμων και κοινοτήτων. Και όταν η δικτατορία τον βρίσκει Υπουργό Δημόσιας Τάξης στην Κυβέρνηση Παναγιώτη Κανελλόπουλου προσπαθεί το βράδυ της 21ης Απριλίου 1967 να κινητοποιήσει από Σταθμό Χωροφυλακής το Γ΄ Σώμα Στρατού αλλά οι διαταγές του δεν έφθασαν στον προορισμό τους.
Στην περίοδο της δικτατορίας το ανυπότακτο φρόνημα του Γεωργίου Ράλλη εκδηλώθηκε με πολλούς τρόπους: Συνελήφθη και φυλακίσθηκε πολλές φορές, στο τέλος εκτοπίσθηκε στην Κάσο και όταν επέστρεψε συνέχισε με πολλούς τρόπους την αντίσταση, κυρίως συγγραφικά. Αξιομνημόνευτα είναι τα βιβλία του «Η αλήθεια για τους Έλληνες πολιτικούς» και η «Τεχνική της βίας», μια θαρραλέα απάντηση στη δικτατορία. Μόνο που την αντιστασιακή αυτή δράση του ο Γεώργιος Ράλλης ουδέποτε διατυμπάνισε ή εκμεταλλεύτηκε.
Ώσπου ήρθε η μεταπολίτευση και ο Γεώργιος Ράλλης, ως άμεσος συνεργάτης και Υπουργός του Κωνσταντίνου Καραμανλή μέχρι το 1980, που ανεδείχθη Πρωθυπουργός, συνέδεσε το όνομά του με επιλογές που σημάδεψαν τις μετέπειτα εξελίξεις.
Η Παιδεία ήταν ο μεγάλος καημός του Γεωργίου Ράλλη και στο Υπουργείο Παιδείας (1976 – 77) βρήκαν διέξοδο οι καινοτόμοι σχεδιασμοί του για μια συνολική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση: Έτσι ως πρώτο βήμα επεξέτεινε την υποχρεωτική εκπαίδευση στα 9 χρόνια, εισήγαγε την διδασκαλία και χρήση της νεοελληνικής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, αναμόρφωσε τη δομή και τα προγράμματα διδασκαλίας στη στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση και έδωσε ώθηση στην τεχνική εκπαίδευση. Θα είχε μάλιστα ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση και στην ανώτατη παιδεία, εάν είχε προλάβει να ψηφισθεί ο νόμος-πλαίσιο για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα που έφθασε το 1981 έως και την αρμόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή.
Ως άμεσος συνεργάτης του Γεωργίου Ράλλη στο Υπουργείο Παιδείας είχα τη μοναδική εμπειρία – επιτρέψτε μου αυτή τη μικρή προσωπική αναφορά - να ζήσω από κοντά το ανοιχτό μυαλό του, την τόλμη, την διορατικότητα, την ανθρωπιά την οποία έδειχνε κατεξοχήν προς τους συνεργάτες του. Μαζί με την μοναδική αυτή εμπειρία του οφείλω με συγκίνηση την είσοδό μου στην πολιτική μέσω του ψηφοδελτίου επικρατείας, για την οποία έχω και ένα επιπλέον λόγο να τον τιμώ προσωπικά.
Μετά το Υπουργείο Παιδείας, τέλος, ο Γεώργιος Ράλλης ως Υπουργός Συντονισμού και κατόπιν Εξωτερικών (1978-80) είχε την αποστολή και το προνόμιο να διαπραγματευθεί την είσοδο της Ελλάδας στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα υπογράφοντας τη σχετική πράξη αργότερα ως Πρωθυπουργός. Οι δεκαεπτά μήνες που ο Γεώργιος Ράλλης διήνυσε ως Πρωθυπουργός από τον Μάιο του 1980 θα πρέπει να ήσαν από τους οδυνηρότερους της ζωής του. Η τεταμένη πολιτική ατμόσφαιρα, οι έντονοι διαξιφισμοί και η πόλωση δεν συμβιβάζονταν με τον χαρακτήρα ούτε και με τις αντιλήψεις του. Είναι παροιμιώδης η αποστροφή του κατά των υπερβολών και θα μείνει ως υπόδειγμα ο τρόπος με τον οποίο παρέδωσε τον Οκτώβριο του 1981 την εξουσία.
Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
τα έργα του Γεωργίου Ράλλη που προαναφέρθηκαν αξίζουν ασφαλώς τον έπαινο και την τιμή της Βουλής των Ελλήνων. Εκείνο όμως για το οποίο εμείς οι βουλευτές οφείλουμε να αποτίσουμε ιδιαιτέρως φόρο τιμής στον Γεώργιο Ράλλη είναι το κοινοβουλευτικό και δημοκρατικό του ήθος.
Από το 1950 που εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής Αθηνών μέχρι το 1993 που απεχώρησε ως βουλευτής Κερκύρας ο Γεώργιος Ράλλης ετίμησε τη Βουλή και τη Δημοκρατία δίδοντας μαθήματα υψηλής ποιότητας κοινοβουλευτικής αλλά και κομματικής συμπεριφοράς. Το πρότυπο που εξέφραζε με την όλη στάση του ήταν το πρότυπο ενός πολιτικού που ενσάρκωνε τη δημοκρατία και την υπηρετούσε σε όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής του δράσης: ως υπουργός και Πρωθυπουργός, ως αρχηγός κόμματος, ως βουλευτής, ως απλό κομματικό στέλεχος, ως κοινός πολίτης. Και ετίμησε όλες αυτές τις ιδιότητες και κόσμησε την κάθε μία από αυτές με τις αρετές που πίστευε ότι ο πολιτικός έπρεπε να διαθέτει: Συνέπεια, εντιμότητα, μετριοπάθεια, ειλικρίνεια.
Την πικρία που δοκίμασε ο Γεώργιος Ράλλης, όταν η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του απέσυρε την εμπιστοσύνη της από αυτόν ως αρχηγό της μετά την ήττα του 1981, μετέτρεψε γρήγορα σε κίνητρο για την υποδειγματική συμμετοχή του στα βουλευτικά και κομματικά δρώμενα. Και αυτό γιατί πίστευε στην αποστολή του βουλευτή ως αντιπροσώπου του έθνους και στη λειτουργία του κόμματος ως θεσμού της Δημοκρατίας, του κόμματος το οποίο στην κοινοβουλευτική δημοκρατία θα έπρεπε να είναι δημοκρατικά οργανωμένο και να σέβεται την ελευθερία έκφρασης του βουλευτή. Γι’ αυτό και μιλώντας είτε στη Βουλή είτε στο κομματικό περιβάλλον ποτέ δεν ήταν αμφίσημος, ποτέ δεν απέκρυψε - κάποτε και με σκληρότητα - τις αληθινές σκέψεις του και ποτέ δεν ήλθε σε αντίθεση με τα πιστεύω του. Γι’ αυτό άλλωστε δεν εδίστασε να έλθει και σε σύγκρουση με Πρωθυπουργούς και πολιτικούς αρχηγούς και να επιβάλει στον εαυτό του τις συνέπειες της διαφωνίας. Όχι όμως με υπεροψία και εγωισμό αλλά με την αξιοπρεπή αποστασιοποίηση που επιβάλλει η δεδομένη σε μια στιγμή πολιτική διαφωνία. Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν εκλήθη και πάλι να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην παράταξη που πάντοτε υπηρέτησε, δεν εδίστασε να δραστηριοποιηθεί ως κομματικό στέλεχος σε ευαίσθητη και δύσκολη αποστολή.

Ο Γεώργιος Ράλλης εγκατέλειψε τη ζωή αυτή διακριτικά ως απλός πολίτης που καθημερινά εκινείτο ανάμεσα στην οικογένεια, στους φίλους του, στο Ζάππειο, πότε πότε στη Βουλή χωρίς μεγαλοπρεπείς συνοδείες και άλλα παρόμοια. Η τελευταία επαφή μας ήταν μόλις προ ολίγων εβδομάδων στο γραφείο μου όταν παρέστη στην υπογραφή σύμβασης για την έκδοση από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων του ογκώδους έργου «Συνταγματικά κείμενα των Ιονίων Νήσων» και συζητήσαμε επίσης για την επανέκδοση, πάλι από το Ίδρυμα, της βιογραφίας του για τον Γεώργιο Θεοτόκη με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Γεώργιος Θεοτόκης, ο πολιτικός του μέτρου». Και οι δύο εκδόσεις έχουν προγραμματισθεί.
Η αγάπη του για την Κέρκυρα ήταν πάντα φλογερή και παρούσα. Στην Κέρκυρα άλλωστε οφείλει την αριστοκρατική καταγωγή του, από την οποία συγκράτησε και ετίμησε κατ΄έξοχήν το πρώτο συνθετικό της, το να είναι κατά το δυνατόν πάντα «άριστος».
Αυτόν τον άριστο άνδρα τιμούμε σήμερα. Στην εποχή μας οι συνθήκες άσκησης της πολιτικής έχουν αλλάξει και προς το καλύτερο, αλλά και σαφώς προς το χειρότερο. Είναι φυσικό επίσης για κάποιες θέσεις πολιτικές και ιδεολογικές του Γεωργίου Ράλλη να υπάρχουν αντίθετες εκτιμήσεις. Ωστόσο οι πολιτικές του αρετές αναγνωρίζονται πλέον από το σύνολο του πολιτικού κόσμου. Ευχόμαστε αυτές οι αρετές του να μείνουν ως παρακαταθήκη και να αποτελούν οδηγό πορείας στη σημερινή δύσκολη για τη δημοκρατία εποχή που διανύουμε.




Επιστροφή