Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχτηκα την πρόσκληση του Προέδρου του Ινστιτούτου να συμμετάσχω στις εργασίες του συνεδρίου «Athens Summit 2009».

Ολόκληρος ο Κόσμος βιώνει, σήμερα, μια δύσκολη και πολύπλοκη εποχή. Με προβλήματα πρωτόγνωρα και μεγάλα. Προβλήματα, για πολλά από τα οποία η ανθρωπότητα δεν γνωρίζει ακόμα τη σωστή λύση. Οικονομική κρίση, αύξηση του πληθυσμού της Γης, γήρανση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα. Κανένα, όμως, από αυτά, δεν επιφυλάσσει τους κινδύνους που προκύπτουν από την καταστροφή του Περιβάλλοντος και την επακόλουθη κλιματική αλλαγή. Η Ανθρωπότητα οφείλει και μπορεί να αναστρέψει την πορεία αυτή. Μπορεί, όμως, να τα καταφέρει μόνον εάν και εφόσον συστρατευτεί στην ίδια κατεύθυνση, στον ίδιο αγώνα, στον ίδιο στόχο. 

Η Ευρώπη φιλοδοξεί, όχι μόνο να κρατήσει σταθερά το δρόμο αυτό, αλλά και να γίνει πρότυπο, για όλες τις περιοχές του Πλανήτη. Ιδίως, μάλιστα, για περιοχές του σύγχρονου Κόσμου, όπου ο ίλιγγος της ραγδαίας, χωρίς περίσκεψη, οικονομικής ανάπτυξης έχει οδηγήσει σε περιβαλλοντικά εγκλήματα. Είναι, πλέον, κοινά παραδεκτό ότι τα περιθώρια αντοχής του Πλανήτη έχουν περιοριστεί δραματικά. Τα περιθώρια του χρόνου εξαντλούνται. Δεν έχουμε ούτε την πολυτέλεια άλλου χαμένου καιρού, ούτε το δικαίωμα για δεύτερες σκέψεις. Έχουμε καθήκον απέναντι στον Πλανήτη που κατοικούμε και στη ζωή πάνω σ’ αυτόν να εξαντλήσουμε κάθε όριο έρευνας, επένδυσης και δράσης για την αναστροφή της πορείας αυτής.

H ενέργεια αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, συνυφασμένη με τη ζωή των πολιτών. Η διεθνής και η περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία αποτελούν καίριο δρόμο για την πολιτική και την οικονομική ανάπτυξη χωρών και λαών και τη διασφάλιση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Η χώρα μας, την τελευταία δεκαετία, είναι εναρμονισμένη στην κεντρική κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διαφοροποίηση πηγών, μορφών και οδών ενέργειας. 

Η ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας Νοτιοανατολικής Ευρώπης, η Συνθήκη της οποίας υπογράφηκε στις 25 Οκτωβρίου του 2005 στην Αθήνα αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός και για τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις 9 χώρες της περιοχής μας.

Πρώτον: Διότι αποτελεί την πρώτη περιφερειακή αγορά ενέργειας σε όλο τον Πλανήτη.

Δεύτερον: Διότι η δημιουργία της Ενεργειακής Κοινότητας λειτουργεί θετικά

Για την ασφάλεια και την επάρκεια του ενεργειακού εφοδιασμού στην ευρύτερη περιοχή.

Για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής προοπτικής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Για την ενίσχυση των πολιτικών και των οικονομικών σχέσεων των χωρών και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των λαών της περιοχής. 

Όπως κατά τη θητεία μου στο Υπουργείο Ανάπτυξης, είχα κατ’ επανάληψη επισημάνει, η ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αποτελεί επίτευγμα ανάλογο των μεγάλων συμφωνιών για τους αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Οι διαπραγματεύσεις και οι διαδικασίες για την ίδρυση Ενεργειακής Κοινότητας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ήταν και μακροχρόνιες και δύσκολες. Από τη σύλληψη της αρχικής ιδέας, από τον τότε Επίτροπο για την Ενέργεια, συνάδελφο κ. Χρήστο Παπουτσή, στα μέσα της δεκαετίας του ’90 μέχρι και την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων μεσολάβησε μια δεκαετία. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τις δυσκολίες και τη σημασία του εγχειρήματος.

Η ίδρυση και η λειτουργία από τον Ιούλιο του 2007 της Ενεργειακής Κοινότητας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αποτέλεσε την αφετηρία για την ιδέα και πρόταση για την ίδρυση και τη λειτουργία μιας δεύτερης περιφερειακής αγοράς ενέργειας. Της ΕυρωΜεσογειακής Ενεργειακής Κοινότητας.

Στις 17 Νοεμβρίου 2006, στα Σκόπια, κατά τη Σύνοδο των Υπουργών Ενέργειας των χωρών της Νοτιανατολικής Ευρώπης, κατέθεσα την πρόταση αυτή. Στη συνέχεια, ανάλογη πρωτοβουλία, ανέλαβε ο πρώην Πρωθυπουργός της Ιταλίας Ρομάνο Πρόντι, με επιστολή του στους ομολόγους του των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Η ιδέα για την ίδρυση της Κοινότητας αυτής ξεκινά από τρεις αναγκαιότητες.

Η πρώτη αφορά την ανάγκη δημιουργίας ενός ενιαίου ενεργειακού χώρου που θα καλύπτει την Ευρώπη, τη Νοτιανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο.

Η δεύτερη συνδέεται με την προώθηση της οικονομικής συνεργασίας Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών χωρών, στη βάση της διαδικασίας της Βαρκελώνης του 1995, όπως εξελίχθηκε μέχρι σήμερα.

Η τρίτη με την προώθηση της ενεργειακής συνεργασίας των Μεσογειακών χωρών με την Ευρώπη και ιδιαίτερα με τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου. 

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια πολλές Μεσογειακές χώρες, παραγωγοί ενεργειακών πόρων έχουν στενή ενεργειακή συνεργασία με τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου.

Τους αγωγούς φυσικού αερίου MEG και Medgaz, μέσω του οποίου προμηθεύεται μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου η Ισπανία από την Αλγερία.

Τους υποθαλάσσιους αγωγούς φυσικού αερίου Transmed και Galsi Pipeline, μέσω των οποίων προμηθεύεται με αλγερινό φυσικό αέριο η Ιταλική αγορά.

Τον αγωγό φυσικού αερίου Green Stream, ο οποίος λειτουργεί από το 2004 και μέσω του οποίου μεταφέρονταν σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου από τη Λιβύη στην ιταλική αγορά.

Επιπρόσθετα, ευρωπαϊκές αλλά και ελληνικές εταιρίες διυλιστηρίων επενδύουν τεράστια ποσά για την έρευνα, εξόρυξη και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Αίγυπτο, τη Λιβύη και σε άλλες Μεσογειακές χώρες.

Σήμερα, μου δίνεται η ευκαιρία να επαναλάβω την πρόταση που είχα καταθέσει στο Κάϊρο, το 2006 όταν ως Υπουργός Ανάπτυξης υπέγραψα με το συνάδελφό μου Σάμι Φάχμι το Μνημόνιο Ενεργειακής Συνεργασίας Ελλάδας - Αιγύπτου για τη διερεύνηση της δυνατότητας κατασκευής υποθαλάσσιων αγωγών φυσικού αερίου που θα συνδέει τη χώρα μας με την Αίγυπτο και τη Λιβύη.

Την πρότασή μου για την ίδρυση της ΕυρωΜεσογειακής Κοινότητας την επανέφερα, με την ιδιότητα του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων, παρουσία του Προέδρου της Βουλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Χανς Γκερτ Πέττερινγκ, στην 4^η Ολομέλεια της ΕυρωΜεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης στις 28 Μαρτίου του 2008 στην Αθήνα. 

Υιοθετήθηκε στη Διακήρυξη των Αθηνών από τους Προέδρους των Εθνικών Κοινοβουλίων των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των 10 της Μεσογείου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Στη συνέχεια, υιοθετήθηκε από τον αρμόδιο Επίτροπο, τον κ. Άντρις Πίμπαλγκς, αλλά και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 

Έγινε έτσι ένα μεγάλο βήμα για την υλοποίηση της ιδέας της ίδρυσης της ΕυρωΜεσογειακής Ενεργειακής Κοινότητας. Το γεγονός αυτό φέρνει ακόμη πιο κοντά την Ευρώπη με τις άλλες χώρες και τους λαούς της Μεσογείου. Ενισχύει τους ιστορικούς, οικονομικούς, εμπορικούς και πολιτιστικούς τους δεσμούς.

Όπως επισήμανα στην πρόσφατη συνάντηση των Αθηνών των Προέδρων των Κοινοβουλίων της Πρωτοβουλίας για την Αδριατική και το Ιόνιο, η Μεσόγειος, η Αδριατική Θάλασσα και το Ιόνιο Πέλαγος συνδέουν τους λαούς της περιοχής, τους φέρνουν πιο κοντά και τους επιτρέπουν να σχεδιάζουν κοινά βήματα για το αύριο.

Παράλληλα, αποτελεί και επιτυχία της Κοινοβουλευτικής Διπλωματίας, η οποία, τα τελευταία χρόνια, εξελίσσεται σε σημαντικό εργαλείο συμπληρωματικό και ενταγμένο στην εξωτερική πολιτική των εθνικών κυβερνήσεων. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για την «Ένωση για τη Μεσόγειο» προωθείται το Μεσογειακό Ηλιακό Σχέδιο με έμφαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και ιδίως στην Ηλιακή Ενέργεια που υπάρχουν μεγάλα περιθώρια κοινών δραστηριοτήτων των χωρών που στηρίζουν την πρωτοβουλία αυτή.

Η ίδρυση και λειτουργία της Ενεργειακής Κοινότητας της Νοτιανατολικής Ευρώπης, η υπό ίδρυση ΕυρωΜεσογειακή Ενεργειακή Κοινότητα, αλλά και η πρόταση που υποβάλλαμε τον Μάρτιο του 2005, στην Αλεξανδρούπολη, κατά τη συνάντηση των Υπουργών Ενέργειας, για τη δημιουργία ενιαίας περιφερειακής αγοράς ηλεκτρισμού του ΟΣΕΠ μπορούν να μεταβάλουν το οικονομικό και το ενεργειακό τοπίο στην ευρύτερη περιοχή μας.  Αλλά και να αποτελέσουν παράδειγμα για τη συνεργασία των χωρών της Μεσογείου, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και του Εύξεινου Πόντου και σε άλλους τομείς: Στον τουρισμό, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τις νέες τεχνολογίες, την εκπαίδευση.

Σας ευχαριστώ και εύχομαι στους διοργανωτές του Συνεδρίου, τον Πρόεδρο του Ινστιτούτου κ. Ανδρέα Παπανδρέου, τους συνεργάτες του, στους ομιλητές και σε όλους τους Συνέδρους καλή επιτυχία. Εύχομαι επίσης, το ετήσιο Συνέδριο για το Κλίμα και την Ενεργειακή Ασφάλεια να εξελιχθεί σε ετήσιο θεσμό Ευρωπαϊκής και Παγκόσμιας εμβέλειας.