Τα ανθρώπινα δικαιώματα δομούν την ελευθερία, την αυτονομία, την ισότητα, την αλληλεγγύη, την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και όλες τις αξίες που σήμερα θεωρούμε αυτονόητες. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δομούν το σύγχρονο πολιτισμό.

Τα 30 σαφή και συνοπτικά άρθρα της διακήρυξης συντάχθηκανσοφά απότον René CASSIN, στον οποίο απονεμήθηκε και το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1968. 

Στο πλαίσιο της 60^ης επετείου, πιθανότατα το καλύτερο που θα έπρεπε να κάνουμε είναι να διαβάσουμε το εμπνευσμένο και μεστό κείμενο της διακήρυξης. Είναι βέβαιο ότι θα μας έλθουν στη σκέψη ζητήματα που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε. Ζητήματα που παραμένουν πάντοτε επίκαιρα. 

Τα ιδεώδη που επαγγέλλεται η Οικουμενική Διακήρυξη απέχουν αρκετές φορές πολύ από την πραγματικότητα γύρω μας. Και αυτό γιατί η διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρουσιάζει σοβαρά ελλείμματα, ακόμα και στα δημοκρατικά πολιτεύματα.

Η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, με το να ορίζει ότι κάθε άνθρωπος έχει τα ίδια θεμελιώδη δικαιώματα, ανεξάρτητα από φυλή, θρησκεία, φύλο, εθνική καταγωγή, αναπηρία ή ηλικία, αποτέλεσε εργαλείο κατά της καταπίεσης και των διακρίσεων και ορόσημο για την παγκόσμια ιστορία.

 

Στόχος των κρατών μελών του ΟΗΕ ήταν το κείμενο αυτό να αντικατοπτρίζει τις διαφορετικές πολιτισμικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές παραδόσεις και να ενσωματώσει τις κοινές αξίες, που είναι σύμφυτες στα κύρια νομικά συστήματα. Επίσης, να αποτελέσει μια κοινή δήλωση των αμοιβαίων προσδοκιών των ανθρώπων, ένα κοινό όραμα για έναν πιο δίκαιο κόσμο.

Η επιτυχία του εγχειρήματος αποδεικνύεται από τη σχεδόν οικουμενική αποδοχή της Διακήρυξης. Για πρώτη φορά στην ιστορία, η διεθνής κοινότητα ασπάστηκε ένα έγγραφο με οικουμενική αξία – ένα «κοινό ιδανικό στο οποίο πρέπει να κατατείνουν όλοι οι λαοί και όλα τα έθνη».

Σήμερα, η Οικουμενική Διακήρυξη είναι το πιο γνωστό και πιο συχνά επικαλούμενο έγγραφο αναφοράς για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον κόσμο. Αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι το πρότυπο, πάνω στο οποίο βασίζονται πολυάριθμες άλλες συνθήκες και διακηρύξεις. Αποτελεί πηγή έμπνευσης για τη δράση υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη θέσπιση σχετικής νομοθεσίας σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς ενσωματώνεται στο Σύνταγμα και στο εθνικό δίκαιο μεγάλου αριθμού κρατών.

Στο προοίμιο αναγνωρίζεται η σημασία που έχει η ύπαρξη ενός νομικού πλαισίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας και αναφέρεται ότι η αναγνώριση της αξιοπρέπειας και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο. 

Το αρχικό όραμα, που παραμένει μέχρι σήμερα αναλλοίωτο, είναι αυτό που συνοψίζεται στο Άρθρο 1 της Διακήρυξης: «Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι στην αξιοπρέπεια και στα δικαιώματα».

Είναι γεγονός ότι η πλήρης εφαρμογή της οικουμενικής διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου συναντά δυσκολίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Και μάλιστα πολλές φορές, αντί να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια να διαφυλαχθούν οι σημαντικότερες αξίες του ανθρωπίνου πολιτισμού, παρατηρούνται συμπεριφορές που εκφράζουν μια λογική αμφισβήτησης του κεκτημένου της προστασίας τους. Αναμφισβήτητα, έχουμε ως ανθρωπότητα πολύ δρόμο να διανύσουμε ακόμη. Ωστόσο, είμαστε βέβαιοι πως οδεύουμε στη σωστή κατεύθυνση. Τα δημοκρατικά κοινοβούλια έχουν προορισμό και καθήκον να πρωτοπορούν. Αυτό κάνει και θα κάνει η Βουλή των Ελλήνων.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα το τονίσω τη συνεργασία που έχει αναπτύξει και σφυρηλατήσει η Βουλή, ως θεσμικός εγγυητής της Δημοκρατίας και των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Πολύ σημαντικές είναι και οι ίδιες πρωτοβουλίες της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η οποία συμπληρώνει φέτος 10 χρόνια προσφοράς.

Συγχαίρω τους εμπνευστές του συνεδρίου για την πρωτοβουλία τους να τιμήσουν αυτή την πολύ σημαντική επέτειο. Συγχαίρω όλους τους επιστήμονες και τους μελετητές, οι εισηγήσεις των οποίων θα μας δώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για την αναγνώριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Κλείνοντας την παρέμβασή μου αυτή θα ήθελα να πω ότι χθες κηδεύτηκε ένας διακεκριμένος επιστήμονας, διακεκριμένος πολιτικός, αλλά και σπάνιος άνθρωπος, που είχε δώσει πολλά από την επιστημονική και πολιτική διαδρομή του για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Αυτός ήταν ο καθηγητής Γιώργος Παπαδημητρίου. Από το χαμό του αισθανόμαστε όλοι φτωχότεροι».