Ομιλίες Προέδρου Βουλής

Αθήνα 17 Οκτωβρίου 2022

Ομιλία του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνου Τασούλα στις εκδηλώσεις του διήμερου αφιερώματος στην πόλη των Ιωαννίνων

Κύριε Δήμαρχε του νεοπαγούς Δήμου Παπάγου – Χολαργού,

κύριε Δήμαρχε Ιωαννιτών, 

κύριε συνάδελφε στη Βουλή, κ. Κουμουτσάκο,

κύριε Ξύδη, παλιέ συνάδελφε που τώρα σας βλέπω ακμαίο και γελαστό, θυμάμαι  ότι βγήκαμε δήμαρχοι μαζί για πρώτη φορά το 1994, εγώ στο Δήμο Κηφισιάς, εσείς στο Δήμο Παπάγου,

κύριε Μάτσα, πρόεδρε του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος,  ενός σπουδαίου ερευνητικού κέντρου το οποίο συμβάλλει πολύ στην ανάδειξη του σύγχρονου πολιτισμού μας. Η Βουλή των Ελλήνων συνεργάζεται με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος πολύ στενά και αποτελεσματικά, διότι αυτά τα δύο δεν είναι αυτονόητα, για τη σημαντική και παραστατική εκπροσώπηση της Ελλάδος στο Άουσβιτς, στον τόπο του μαρτυρίου τόσων χιλιάδων συμπατριωτών μας Εβραίων. Η Ελλάς θα εκπροσωπηθεί σύντομα με έναν μόνιμο εκθεσιακό χώρο που θα εξιστορεί την τύχη του εβραϊκού στοιχείου στο κολαστήριο του Άουσβιτς. Όλη αυτή η προεργασία γίνεται από τη Βουλή των Ελλήνων και το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος και βρίσκεται στα πρόθυρα της ολοκληρώσεως,  

κύριε Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Γενικέ Γραμματέα του Ιδρύματος της Βουλής,

κύριοι και κυρίες Αντιδήμαρχοι,  αγαπητοί συμπατριώτες.

Με μεγάλη χαρά και τιμή η Βουλή των Ελλήνων έθεσε υπό την αιγίδα της την εκδήλωση αυτή της πολιτιστικής διαδρομής από το Δήμο Παπάγου – Χολαργού προς την Ήπειρο, προς τα Γιάννενα. Μια πολιτιστική διαδρομή, διήμερη μεν, άλλα εξόχως πυκνή και ενδιαφέρουσα,  όπως δείχνει το καλαίσθητο ενημερωτικό φυλλάδιο, η οποία συμβάλλει στη γνωριμία των ιδιαίτερων πατρίδων μας.  Η Ελλάδα είναι ένα μωσαϊκό γεωγραφικό, πολιτιστικό, έχει ενότητα αλλά έχει και ιδιαιτερότητες.

Είναι απολύτως αξιέπαινη η συνεργασία των Δήμων Ιωαννιτών και του τοπικού Δήμου εδώ, με αυτό το μνημόνιο που υπεγράφη την άνοιξη,  ώστε να ανοίξουν οι πύλες της καλύτερης και βαθύτερης αλληλογνωριμίας δύο περιοχών της Ελλάδος, που μπορεί να απέχουν 400 χιλιόμετρα,  αλλά έχουν και πολλά κοινά. Και είναι εντυπωσιακό ότι αυτή η αλληλογνωριμία εδώ στο Δήμο σας, ξεκινάει με την παρουσίαση του ρωμανιώτικου στοιχείου των Ιωαννίνων. Τα Γιάννενα να ξέρετε είναι η πρωτεύουσα του ρωμανιώτικου ελληνισμού, πάνω από χίλια χρόνια αποδεδειγμένα το εβραϊκό στοιχείο βρίσκεται στην πόλη που γεννήθηκα, στην πόλη που έχω την τιμή να εκπροσωπώ περίπου ένα τέταρτο του αιώνα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Και αυτό το στοιχείο πέρασε από διάφορες φάσεις, με μεγαλύτερη αβάσταχτη δοκιμασία την αναγκαστική έξοδό του από τα Γιάννενα εκείνον τον χιονισμένο Μάρτιο του 1944, όπου περίπου παραπάνω από το 90% όσων είχαν απομείνει, δεν επέστρεψε ποτέ από το κολαστήριο του Άουσβιτς. Παρά ταύτα οι μνήμες και ο πολιτισμός δεν υπόκεινται σε κολαστήρια, παρά μόνο στο «κολαστήριο» της λήθης, εάν εμείς θελήσουμε να λησμονήσουμε. Και για αυτό είναι αξιέπαινοι οι Δήμαρχοί μας εδώ σήμερα, που αποτρέπουν αυτή την λησμονιά και συσφίγγουν τις πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ των πόλεων.

Ο πολιτισμός έχει ζωτική σημασία για την ύπαρξη μας, δεν είναι πολυτέλεια να μάθουμε σήμερα τον πολιτισμό του ρωμανιώτικου ελληνισμού στα Γιάννενα, του εβραϊκού στοιχείου των Ιωαννίνων, αύριο να μάθουμε άλλα στοιχεία από τον Σύλλογο Ηπειρωτών Νέας Μάκρης - Μαραθώνα και ταυτόχρονα να καταλάβουμε ότι χάρη σε αυτόν τον πολιτισμό,  χάρη στην ενότητα αυτού του πολιτισμού μπορέσαμε να πλάσουμε το μύθο της ζωής μας  παίρνοντας δύναμη και κουράγιο για την πρακτική πλευρά της ζωής, η οποία δεν είναι όμως η μοναδική.

Πριν από πολλά χρόνια η ανθρωπότητα βασανιζόταν από την αγωνία ενός νέου πολέμου, ενός νέου πολέμου τότε. Τώρα έχουμε πόλεμο, απλώς επειδή έχουμε εθιστεί στην εικόνα νομίζουμε ότι ο πόλεμος τον οποίο βλέπουμε στις τηλεοράσεις είναι μια ταινία, ενώ είναι μια φρικτή πραγματικότητα. Το 1932 η Κοινωνία των Εθνών, δηλαδή ο τότε Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, έκανε ένα πολιτιστικό πείραμα,  ζήτησε από διακεκριμένες προσωπικότητες της εποχής του μεσοπολέμου να διαλέξουν ταίρι και να αλληλογραφήσουν με ένα θέμα που την εποχή εκείνη θα ήταν σημαντικό. Έφερε η Κοινωνία των Εθνών σε επαφή  τον Αϊνστάιν με τον Φρόιντ και ο Αϊνστάιν  στις 27 Ιουλίου του 1932, από το Πότσδαμ όπου ζούσε, έστειλε ένα γράμμα στον Φρόιντ και τον ρώτησε με βάση τις γνώσεις που είχε ο Φρόιντ για τον ανθρώπινο ψυχισμό -τις βαθιές γνώσεις, πρωτοφανείς για την εποχή εκείνη- ποιο είναι το μυστικό για να μπορέσει η ανθρωπότητα να αποφύγει τον όλεθρο ενός νέου πολέμου. Μην ξεχνάτε ότι το 1932 ήταν νωπές  οι αναμνήσεις του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Φρόιντ απάντησε στον Αϊνστάιν, σε αυτό το παιχνίδι αλληλογραφίας που οργάνωσε η Κοινωνία των Εθνών, -κατά σύμπτωση το οργάνωσε η Επιτροπή Πολιτισμού της Κοινωνίας των Εθνών- λέγοντάς του ότι ο μόνος τρόπος για να ξεφύγει η ανθρωπότητα από τη μοίρα ενός νέου πολέμου προς την οποία οδηγούν κάποια στοιχεία του ανθρώπινου ψυχισμού, όπως είναι η μανία της εξουσίας, η δίψα της εξουσίας, η δίψα για καταστροφή και  υπεροχή, είναι να επικρατήσει -και χρησιμοποίησε μια έντονη έκφραση- να επικρατήσει η δικτατορία της λογικής. Αυτή ήταν η έκφραση που χρησιμοποίησε. Και για να επικρατήσει, είπε, η δικτατορία της λογικής πρέπει να απλωθεί  όσο το δυνατόν στην ανθρωπότητα ο πολιτισμός. Μόνο μέσω του πολιτισμού μπορεί ο άνθρωπος να νικήσει αυτή την πλευρά του, της δίψας για καταστροφή,  για υπεροχή και εξουσία, αυτά το 1932.

Πριν από 60 χρόνια, και αυτό θα το αναφέρω παρασυρόμενος από την ύπαρξη εδώ ενός διακεκριμένου καθηγητή της ιστορίας του κ. Χατζηβασιλείου, πριν από ακριβώς 60 χρόνια, σαν σήμερα 15 Οκτωβρίου του 1962, η ανθρωπότητα, είχε περίπου χάσει την ανάσα της από την κρίση της Κούβας. Οι παλιότεροι ίσως το θυμούνται. Η κρίση της Κούβας έφερε την ανθρωπότητα στα πρόθυρα ενός πυρηνικού ολέθρου, σήμερα ακούμε απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων από τον Πρόεδρο της Ρωσίας. Τότε, εκείνη τη μέρα πριν 60 χρόνια, η Αμερική έλαβε κάποιες φωτογραφίες από ένα κατασκοπευτικό αεροπλάνο που είχε στείλει -και θα δείτε όλα αυτά τι σχέση έχουν με τη σημερινή μας εκδήλωση- οι οποίες έδειχναν ότι στο δυτικό άκρο της Κούβας, το οποίο απείχε 130 χιλιόμετρα από την Αμερική, υπήρχαν βάσεις πυραύλων, εκτοξευτήρες, υπόστεγα που στέγαζαν πυρηνικές κεφαλές, ενώ ξέραν  ότι η Ρωσία με 80 πλοία είχε στείλει τους προηγούμενους μήνες περίπου 40.000 άνδρες στην Κούβα. Λίγο πολύ με εκείνο και με το άλλο η ανθρωπότητα ανάμεσα στις 16 και στις 26 Οκτωβρίου πέρασε μια μεγάλη δοκιμασία, οπότε στις 26 Οκτωβρίου μετά από αυτές τις δέκα εφιαλτικές ημέρες χαλάρωσε η κατάσταση, σιγά σιγά η Ρωσία απέσυρε τα πλοία της, ο αποκλεισμός ελύθη και ανάσανε η ανθρωπότητα.

Έκατσα και έψαξα να δω πέρα από τα γεωπολιτικά συμφέροντα, πέρα από τα οικονομικά συμφέροντα, πέρα από τα στρατηγικά συμφέροντα, πέρα από τα ιστορικά δεδομένα, ποιοι ήταν οι άνθρωποι, οι προσωπικότητες, οι σπουδές τους που χειρίστηκαν από την πλευρά της Αμερικής -που είναι πιο γνωστό σε σχέση με την  πλευρά της κομμουνιστικής Ρωσίας- ποιοι χειρίστηκαν εκείνη την κρίση και ποιοι συνέβαλαν στην εκτόνωση της κρίσης. Τα τρία - τέσσερα σημαντικότερα πρόσωπα που συνέβαλαν στη διαχείριση και στην ειρηνική εκτόνωση  της κρίσης, ήταν όλοι βαθύτατα πολιτισμένοι άνθρωποι, με σπουδαίες και λαμπρές σπουδές στα κορυφαία πανεπιστήμια της εποχής: στην Οξφόρδη, στο Χάρβαρντ και στο Μπέρκλεϊ. Οι Κένεντι, και ο Πρόεδρος της Αμερικής και ο αδερφός του ο Ρόμπερτ, ο  Υπουργός Εξωτερικών της Αμερικής Ντήν Ρασκ , ο Ντιν Άτσεσον σύμβουλος του Κένεντι και πρώην Υπουργός Εξωτερικών,  είχαν κάνει τις καλύτερες σπουδές που θα μπορούσε να κάνει την εποχή εκείνη ένας μορφωμένος δυτικός άνθρωπος. Και είμαι βέβαιος ότι πέρα από τα συμφέροντα, πέρα από την ιστορία, πέρα από την τρέχουσα πολιτική, πέρα από τον ανθρώπινο φόβο του ολέθρου, το ότι χειρίστηκαν αυτές τις υποθέσεις άνθρωποι με βαθιά μόρφωση και βαθιά πολιτιστική παράδοση έπαιξε ρόλο στην εκτόνωση της κρίσης.

Έτσι λοιπόν, 60 χρόνια μετά, ερχόμαστε εδώ στο Δήμο Παπάγου – Χολαργού, ο οποίος σε συνεργασία με το Δήμο Ιωαννιτών υπηρετεί τον πολιτισμό και την αλληλογνωριμία περιοχών της Ελλάδας. Η Ήπειρος, τα Γιάννενα, εδώ ο Παπάγος και Χολαργός,  νεότερες οικιστικά ενότητες,  απ’ ό,τι ξέρω η περιοχή του Χολαργού κατοικήθηκε τη νεότερη εποχή στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Αν δεν κάνω λάθος πρωτοστάτησαν από τη Λευκάδα οικιστές και ένας οικοδομικός οργανισμός. Ο Παπάγος είναι δημιούργημα του Αυτόνομου Οικοδομικού Οργανισμού Αξιωματικών και του άλλοτε Πρωθυπουργού της Ελλάδος, του στρατάρχη Παπάγου.  Τα Γιάννενα είναι  πολύ παλαιότερα ως προς την οικιστική τους υπόσταση, αλλά  ο πολιτισμός των Ιωαννίνων που θα τον δείτε αύριο στο ντοκιμαντέρ και θα τον δούμε και σήμερα σε ένα άλλο ψηφιδωτό του, στο ντοκιμαντέρ για την ισραηλιτική κοινότητα, είμαι βέβαιος ότι θα σας γοητεύσει. Και είμαι βέβαιος ότι αυτή η πολιτιστική διαδρομή, που σήμερα ανοίγει ανάμεσα στα Γιάννενα και στην περιοχή σας, δεν θα κρατήσει μόνο δύο μέρες, όσο οι εκδηλώσεις, αλλά θα μείνει στην καρδιά σας, θα σας γοητεύσει. Θα καταλάβετε όλη την αξία αυτής της γνωριμίας και θα τη ζήσετε επισκεπτόμενοι τα Γιάννενα, επισκεπτόμενοι την Ήπειρο για να ζήσετε από κοντά αυτό το υπέροχο πολιτιστικό τοπίο που θα χαρείτε σε αυτό το διήμερο.

 Η επικράτηση της λογικής και ο πολιτισμός είναι η μόνη λύση για να μπορέσουμε να ζήσουμε ειρηνικά και με ευημερία σε αυτό τον πλανήτη και οι προσπάθειες των Δήμων Παπάγου - Χολαργού και Ιωαννιτών για την καλλιέργεια του πολιτισμού δεν μπορεί παρά να είναι αξιέπαινες.

Ως Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, που έθεσα υπό την αιγίδα της Εθνικής Αντιπροσωπείας αυτή την εκδήλωση, κύριε Δήμαρχε Παπάγου Χολαργού, κύριε Δήμαρχε Ιωαννιτών,  επιτρέψτε μου να σας συγχαρώ θερμότατα, καλή επιτυχία. 

Επιστροφή