Ομιλίες Προέδρου Βουλής

Αθήνα,16 Δεκεμβρίου 2024

Ομιλία Προέδρου Βουλής Κωνσταντίνου Τασούλα στην τελετή ονοματοδοσίας της αίθουσας 168 σε αίθουσα «ΠΑΥΛΟΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ»

Κυρίες και κύριοι,

Κύριε Μπακογιάννη, αγαπητή Ντόρα, κύριοι υπουργοί, κύριε αρχηγέ της Αξιωματικής αντιπολιτεύσεως, κυρία Γεροβασίλη, κύριε πρόεδρε της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η Βουλή των Ελλήνων το 2024 πραγματοποιεί εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση 50 ετών, μισού αιώνος δηλαδή από τη μεταπολίτευση. Είναι ένα ορόσημο η μεταπολίτευση αλλά ορόσημο εξίσου σημαντικό είναι και η συμπλήρωση μισού αιώνος. Αυτός ο μισός αιώνας, κατά κοινή ομολογία, παρά τα σκαμπανεβάσματα που είναι αναπόφευκτα χαρακτηρίζεται ως ο μισός αιώνας όπου το κοινοβουλευτικό πολίτευμα, η δημοκρατία, οι ατομικές ελευθερίες, το κοινωνικό κράτος όλα αυτά που συγκροτούν τον τύπο της δημοκρατίας που ξεκίνησε τότε, τον Ιούλιο του 1974, όλα αυτά χαρακτηρίζονται ως η καλύτερη και μακρύτερη περίοδος δημοκρατικής διακυβερνήσεως της χώρας. 

Αυτό όμως φίλες και φίλοι δεν έγινε αυτομάτως, δεν έγινε επειδή πατήθηκαν  κάποια κουμπιά, ούτε καν επειδή ψηφίστηκε ένα Σύνταγμα ή κάποιοι νόμοι.  Έγινε γιατί κάποιες πολιτικές προσωπικότητες το φρόντισαν, το τήρησαν και θέλω εδώ να πω ότι αυτές οι πολιτικές προσωπικότητες απέδειξαν ότι ο ηρωισμός της σύνεσης είναι σπουδαιότερος από τον ηρωισμό της εξαλλοσύνης αν υπάρχει ηρωισμός στην εξαλλοσύνη.

«Σαράντα χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου εισάγεται σήμερα με τη διαδικασία του κατεπείγοντος το νομοσχέδιο για την άρση των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου». Είναι η ομιλία του Παύλου Μπακογιάννη στις 30 Αυγούστου του 1989, στην Ολομέλεια της Βουλής, 26 μέρες πριν την αποτρόπαιη δολοφονία του. «Η επιλογή της διαδικασίας έχει νόημα γιατί είναι πράγματι κατεπείγουσα η ανάγκη της ψήφισης του νομοσχεδίου αυτού, όσο κατεπείγουσα είναι και η ανάγκη να υπάρξει πολιτική ζωή με νέους όρους. Πιστοποιεί αυτό το νομοσχέδιο της άρσεως των συνεπειών του εμφυλίου, ένα καίριο σημείο σύγκλισης των πολιτικών δυνάμεων του τόπου. Σημαίνει το τέλος μιας περιόδου και την αρχή μιας άλλης.

Υπήρξε η μεταπολίτευση, συνεχίζει ο Παύλος Μπακογιάννης, η μεταπολίτευση που εισήγαγε μια άλλη νέα λογική στην πολιτική μας ζωή. Η συνειδητή αφετηρία και μακρά από το βαρύ ίσκιο του εμφυλίου πολέμου βρίσκεται εκεί στη μεταπολίτευση.

Με τη μεταπολίτευση μπήκαν οι βάσεις για την ομαλοποίηση της πολιτικής μας ζωής. Και μετά από το 1976 η πολιτική πραγματικότητα έφερε πιο κοντά τα κόμματα σε θέματα θεσμών, ποιότητας, πολιτικού αγώνα και κυρίως σε θέματα λειτουργίας της δημοκρατίας.

Είναι η Ελλάδα αυτό για το οποίο αγωνιζόμαστε, είναι ο λαός μας, είναι δημοκρατία και μετά έρχονται οι ιδεολογίες και τα προγράμματα. Με άλλα λόγια μπορούμε και διαφωνούμε, γιατί μπορούμε να συνυπάρχουμε», τέλειωσε την ιστορική, επιτρέψτε μου, ομιλία του ο Παύλος Μπακογιάννης. Και στις 18 Σεπτεμβρίου δημοσιεύθηκε ο νόμος αυτός.

Και οκτώ μέρες μετά, ξημερώματα της 26ης Σεπτεμβρίου, στην οδό Ομήρου 35, η εγχώρια αποτρόπαιη τρομοκρατία της 17 Νοέμβρη δολοφόνησε άνανδρα  αυτόν τον άνθρωπο, αυτόν τον εμπνευστή και δημιουργό της συμφιλίωσης.

Ο Παύλος Μπακογιάννης είναι από τα Βελωτά της Ευρυτανίας ένα χωριό στον Προυσό και λόγω του εμφυλίου πολέμου, πριν λεγόταν συμμοριτοπόλεμος, ο νόμος αυτός τον χαρακτήρισε εμφύλιο, λόγω του εμφυλίου πολέμου δεν μπορούσε να σταυρώσει σχολείο. Άλλαζε σχολείο μέχρι που νομίζω τέλειωσε στην Πάτρα, γιατί στην ηλικία του δημοτικού ήταν τέτοια η αγριότητα και οι συνέπειες του εμφυλίου που και τα σχολεία στην Ευρυτανία έκλειναν και στην ευρύτερη περιοχή.

Κατάφερε να νικήσει τη μοίρα του και σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο και στη Γερμανία. Προσπάθησα, είναι αδύνατον, αλλά προσπάθησα να μπω στα βήματά του, στην Τύμπινγκεν, έκανε σπουδαίες μαθητείες στις πολιτικές επιστήμες, στο παλαιότερο πανεπιστήμιο της Ευρώπης. Η Τύμπινγκεν  είναι πνιγμένη στα δάση, μπορεί να του θύμιζε και τον Προυσό, μπορεί να του θύμιζε και το Βελωτά.

Και μέσα σε εκείνη την Πανεπιστημιούπολη, μέσα σε εκείνον της νεότητός του βίο, «μορφώνονταν οι βουλές της ποιήσεως του, σχεδιάζονταν της τέχνης του οι περιοχές».

Η πολιτική είναι τέχνη και μέσα από εκείνες τις σπουδές, μέσα από εκείνα τα βιώματα, μέσα από την δοκιμασία της Δικτατορίας, η οποία του αφαίρεσε την ελληνική υπηκοότητα πριν οι τρομοκράτες του αφαιρέσουν τη ζωή, κατέληξε ότι ο τρόπος για να πορευθεί η χώρα μας και να μην έχουν οι νέοι τα δικά του προβλήματα είναι να επέλθει μία εθνική συμφιλίωση. Όχι εθνική λησμονιά, ούτε αγνόηση της ιστορίας.

Δεν είχε ψευδαίσθηση ότι πρέπει να αγνοήσουμε ή να διαγράψουμε την ιστορία. Ήθελε απλώς, ξέροντας την ιστορία, να μην τη μετατρέψουμε σε βασανιστήριο για την εποχή μας. Η ιστορία είναι γνώση και δίδαγμα. Δεν είναι τιμωρία για την εποχή που ζούμε, ώστε να τη διαιωνίζουμε. Και μπορούμε και να την ξέρουμε και να την διδασκόμαστε αλλά και να συμβαδίζουμε με την εποχή μας. Και η εποχή μας, έκρινε ο Μπακογιάννης, επιτάσσει τη συμφιλίωση.

Η συμφιλίωση και θεσμικά και Συνταγματικά ήρθε το 1974. Και πριν νομοθετηθεί με τον νόμο αυτόν του Σεπτεμβρίου του 1989, πριν εφαρμοσθεί στις οικογένειες,  στην κοινωνία στα επαγγέλματα, στα πανεπιστήμια, είχε οικοδομηθεί σε μεγάλο βαθμό. Έπρεπε όμως να ακολουθήσει και το λεγόμενο πολιτικό σύστημα, και έτσι σε συνεννόηση με τον τότε Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου, η Νέα Δημοκρατία το 1989, μετά τις εκλογές του Ιουνίου, κάνανε αυτό το νομοσχέδιο των έξι άρθρων. Εισηγητής ήταν ο Μπακογιάννης και θεσμοθετήθηκε η άρση των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου.

Η δολοφονία του έγινε σε μια περίοδο εκρηκτική για τα πολιτικά πράγματα και προσέθεσε τον κίνδυνο να τιναχθούν τα πάντα στον αέρα αν δεν υπήρχαν οι ψύχραιμες φωνές, με πρώτη εκείνη του πεθερού του, του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη,  ο οποίος ψύχραιμος, αλλά καταβεβλημένος από τον πόνο, ευχήθηκε να είναι το αίμα του Παύλου το τελευταίο σε αυτό τον τόπο.

Για να θυμηθούμε λίγο πώς ήταν το κλίμα το Σεπτέμβριο του 1989: παραπομπές σε ειδικά δικαστήρια, εκλογές που δεν έδωσαν πλειοψηφία, συζήτηση για εκλογικό νόμο - αν θα ισχύσει το +1 ώστε να μην έχουμε συνεχώς εκλογές - , σκάνδαλα, μένος, διαχωρισμοί. Παρά ταύτα, η δολοφονία του Μπακογιάννη δεν ήταν επιδείνωση της καταστάσεως. Σαν να φόβισε τους πάντες το ερώτημα του «Πού πάμε;», «Τι θα γίνει μετά από αυτό;», «Ποιο είναι το επόμενο που μπορεί να μας συμβεί;».

Και ήταν τέτοιο το ταρακούνημα, που τολμώ να πω ότι ακόμη και με τον αποτρόπαιο τρόπο που έχασε τη ζωή του ο Μπακογιάννης, συνέβαλε στο να αναλογιστούν οι πάντες τις ευθύνες τους, ιδίως έναντι του φαινομένου της τρομοκρατίας -  που μην σας κάνει εντύπωση σήμερα -  την εποχή εκείνη αντιμετωπιζόταν, τολμώ να πω, ακόμη και από κάποιους με μια μορφή απόδοσης κοινωνικής δικαιοσύνης , όσο τρομακτικό κι αν αυτό ακούγεται σήμερα.

Ο Μπακογιάννης εξελέγη βουλευτής της Ευρυτανίας με την ψήφο του ευρυτανικού λαού τον Ιούνιο του 1989. Η άνανδρη τρομοκρατία διέκοψε την κοινοβουλευτική του θητεία, στέρησε τη Βουλή από έναν τέτοιον κοινοβουλευτικό άνδρα και τη χώρα από έναν ώριμο πολιτικό, ο οποίος καλλιεργούσε, επαναλαμβάνω, την προσέγγιση των πολιτικών δυνάμεων, όχι την ισοπέδωση όχι την αμαλγαμοποίηση,  αλλά τη συνεννόηση. Γιατί μπορούμε και να συνεννοούμεθα και να διαφοροποιούμεθα. Στέρησε λοιπόν το χέρι της τρομοκρατίας τη Βουλή από έναν τέτοιο πολιτικό, διακόπτωντας τη θητεία του.

Σήμερα, με τα αποκαλυπτήρια που κάνουμε και την απόφαση μας, τη γενική απόφασή μας να του αφιερώσουμε μία αίθουσα εδώ, η θητεία του αποδεικνύεται ότι η Βουλή των Ελλήνων δεν θέλει να διακοπεί. Η Βουλή των Ελλήνων σήμερα με την απόφασή της συνεχίζει τη θητεία του Παύλου Μπακογιάννη στο εθνικό Κοινοβούλιο. Την συνεχίζει σε πείσμα της τρομοκρατίας, σε πείσμα της δολοφονίας, σε πείσμα της λησμονιάς. Από σήμερα και μετά η αίθουσα 168 του πρώτου ορόφου, κυρίες και κύριοι, θα λέγεται με κοινή απόφαση της Βουλής «αίθουσα Παύλου Μπακογιάννη».

Εδώ γίνονται σημαντικές συναντήσεις των Ελλήνων κοινοβουλευτικών κυρίως με ξένους κοινοβουλευτικούς. Κι όταν οι ξένοι κοινοβουλευτικοί έρχονται εδώ από τις Ομάδες Φιλίας και ρωτούν «αυτή η θαυμάσια τρυφερή στοχαστική προσωπογραφία αυτού του ώριμου άνδρα σε ποιον ανήκει;» θα λέμε ότι ανήκει σε έναν βουλευτή, το μοναδικό βουλευτή που δολοφονήθηκε από την τρομοκρατία την περίοδο της μεταπολίτευσης. Έναν βουλευτή για τον οποίον όλοι μπορούμε να λέμε ότι «τέτοιους βγάζει το έθνος μας».

Σας ευχαριστώ!

 

Λίγα λόγια για τον ζωγράφο

«Το πορτραίτο του Παύλου Μπακογιάννη έχει φιλοτεχνήσει ο διακεκριμένος εικαστικός καλλιτέχνης Κώστας-Ηρακλής Γεωργίου, γνωστός με το ψευδώνυμο Kostas.

Γεννημένος στην Αλεξάνδρεια, το 1950, σπούδασε ζωγραφική και γραφικές τέχνες.

Πρόκειται για πολυτάλαντο καλλιτέχνη, ο οποίος επιδίδεται στη ζωγραφική, τη γλυπτική, τις γραφικές τέχνες, τη σκηνογραφία και την εικονογράφηση βιβλίων, ενώ έχει παρουσιάσει έργα του τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.  

Την προσωπογραφία του Παύλου Μπακογιάννη την παρουσιάζει με απαράμιλλα δεξιοτεχνικό τρόπο.

Με μελάνι σε αρχειακό χαρτί, καταφέρνει να αποδώσει σχεδιαστικά τον προσωπογραφούμενο, με πολλαπλές αλληλοπλεγμένες γραμμές, που δίνουν τελικά την εντύπωση της μονοκονδυλιάς – θυμίζοντας την εξαιρετική επίδοση στη μονοκονδυλιά του Leonardo da Vinci.

Και παρά αυτή την εξαιρετικά πολύπλοκη σχεδιαστική απόδοση του προσωπογραφούμενου, το τελικό εικαστικό αποτέλεσμα διακρίνεται από εκφραστική λιτότητα, καταφέρνοντας να αποδώσει την «καθαρή» (κυριολεκτικά και μεταφορικά) μορφή του Παύλου Μπακογιάννη, ολοκληρωμένα από κάθε άποψη, ως προς τα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά του, και συγχρόνως συμβολικά.

Έχουμε λοιπόν εδώ απέναντί μας τον Παύλο Μπακογιάννη, να μας κοιτάζει κατ’ ενώπιον, θαρρετά, ειλικρινά, μειλίχια, σε ένα πορτραίτο του μνημειακό κατ’ ουσίαν. Μας απευθύνεται άμεσα, με έντονο, πειστικό βλέμμα, με άποψη για τα πράγματα, αλλά συγχρόνως και με διάθεση για διάλογο, για μετριοπάθεια.

Η μορφή τελικά του Παύλου Μπακογιάννη θα μας κοιτάζει από εδώ, στη Βουλή των Ελλήνων, υποβλητικά, ως μάρτυρας – και πάλι κυριολεκτικά και μεταφορικά – της δημοκρατίας».    

 

Επιστροφή