15ΝΘΗΜΕΡΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ περιστυλίου! Επί του... ΤΕΥΧΟΣ_093 ΜΑΪΟΣ 2025 ΑΦΙΕΡΩΜΑ Ποιες αλλαγές χρειάζεται το Σύνταγμα; Γράφουν: Πρ.Παυλόπουλος, Χαρ. Καστανίδης, Γ. Κατρούγκαλος, Στ. Κοντονής, Αλ. Παπαδόπουλος, Μιχ. Σταθόπουλος ,Ευρ. Στυλιανίδης, Σωτ. Χατζηγάκης Σπ. Βλαχόπουλος, Ακρ. Καϊδατζής, Ξεν. Κοντιάδης, Αντ. Μανιτάκης, Π. Μαντζούφας, Ν. Παπασπύρου, Κ. Στρατηλάτης, Γ. Σωτηρέλης, Γ. Τσιλιώτης, Σπ. Φλογαΐτης, Κ. Χρυσόγονος
2 ΤΕΥΧΟΣ_093 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: ΘΟΔΩΡΉΣ ΤΖΑΛΑΒΡΆΣ | ART DIRECTOR: ΚΏΣΤΑΣ ΔΑΚΑΝΆΛΗΣ | ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΘΩΜΆΣ ΤΣΆΤΣΗΣ, ΓΙΆΝΝΗΣ ΦΩΤΟΎΛΑΣ, ΓΙΏΡΓΟΣ ΧΡΥΣΙΚΌΣ ΦΩΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: KARL HAUPT, Η 3Η ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ 1843, ΑΠΌ ΤΗΝ ΣΥΛΛΟΓΉ ΈΡΓΩΝ ΤΈΧΝΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ ΑΡ. ΕΥΡ. 283 03 Α ΝΟΊΓΟΥΜΕ ΠΑΝΙΆ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΤΩΝ ΕΝΤΎΠΩΝ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΟΙΕΣ ΑΛΛΑΓΈΣ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ ΤΟ ΣΎΝΤΑΓΜΑ; ΑΝΟΊΓΟΥΜΕ ΤΟΝ ΣΧΕΤΙΚΌ ΔΙΆΛΟΓΟ 05 Π ΡΟΚΟΠΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Σκέψεις για ορισμένες κορυφαίες θεσμικές προτεραιότητες:Προσχηματικές αναθεωρήσεις ή συνεπής εφαρμογή του Συντάγματος; 07 Χ ΆΡΗΣ ΚΑΣΤΑΝΊΔΗΣ Συνταγματική αναθεώρηση: γιατί και για ποιον 08 Γ ΙΏΡΓΟΣ ΚΑΤΡΟΎΓΚΑΛΟΣ Σεβασμός στο Σύνταγμα και στο θεσμό της αναθεώρησης 09 Σ ΤΑΎΡΟΣ ΚΟΝΤΟΝΉΣ Δύο προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος 10 Α ΛΈΚΟΣ ΠΑΠΑΔΌΠΟΥΛΟΣ Η χώρα χρειάζεται αλλαγή του Βασικού Θεσμικού Συστήματος 11 Μ ΙΧΑΛΗΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Θεσμικά αντίβαρα στον πρωθυπουργοκεντρισμό 12 Ε ΥΡΙΠΊΔΗΣ ΣΤ. ΣΤΥΛΙΑΝΊΔΗΣ Πόσο αναγκαία είναι μια νέα Συνταγματική Αναθεώρηση; 14 Σ ΩΤΉΡΗΣ ΧΑΤΖΗΓΆΚΗΣ Τέσσερα ερωτήματα - προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος 15 Σ ΠΎΡΟΣ ΒΛΑΧΌΠΟΥΛΟΣ Η αναγκαία συνταγματική αναθεώρηση 16 ΑΚΡΊΤΑΣ ΚΑΪΔΑΤΖΉΣ Ζητούμενο η τήρηση του Συντάγματος, όχι η αναθεώρησή του 17 ΞΕΝΟΦΏΝΤΑΣ ΚΟΝΤΙΆΔΗΣ Θεσμικά αντίβαρα και εγγυήσεις πολυεπίπεδης διακυβέρνησης απέναντι στις πρωθυπουργικές υπερεξουσίες 18 ΑΝΤΏΝΗΣ ΜΑΝΙΤΆΚΗΣ Η ματαιοπονία των Αναθεωρήσεων ενόψει των άτυπων τροποποιήσεων του Συντάγματος 19 ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΜΑΝΤΖΟΎΦΑΣ Η στοχευμένη Αναθεώρηση 20 ΝΊΚΟΣ ΠΑΠΑΣΠΎΡΟΥ Αναθεώρηση με ευρύχωρη στόχευση 21 ΚΏΣΤΑΣ ΣΤΡΑΤΗΛΆΤΗΣ Δεκατέσσερις προτάσεις 22 ΓΙΏΡΓΟΣ Χ. ΣΩΤΗΡΈΛΗΣ Θέσεις και προτάσεις για την Συνταγματική Αναθεώρηση 25 ΧΑΡΆΛΑΜΠΟΣ ΤΣΙΛΙΏΤΗΣ Έξι βασικές προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος 26 ΣΠΥΡΊΔΩΝ Ι. ΦΛΟΓΑΐΤΗΣ Η αναγκαία Συνταγματική Αναθεώρηση (;) 27 ΚΏΣΤΑΣ Χ. ΧΡΥΣΌΓΟΝΟΣ Δικαιοσύνη και Πανεπιστήμια οι προτεραιότητες 28 Σ ΗΜΕΊΟ ΑΝΤΙΠΑΡΆΘΕΣΗΣ ΟΙ ΕΞΟΥΣΊΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΈΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ Οι τοποθετήσεις των πολιτικών αρχηγών Κωνσταντίνου Καραμανλή, Γεωργίου Μαύρου, Ανδρέα Παπανδρέου και Ηλία Ηλιού κατά την ψήφιση του Συντάγματος του 1975 32 O Ι ΑΝΑΘΕΩΡΉΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΆΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ 1975 Το χρονικό των αναθεωρήσεων: 1986, 2001, 2008 και 2019 ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚO ΕΡΓΟ 36 Ο ΥΡΆΝΙΟΣ ΘΌΛΟΣ ΠΕΝΤΑΠΛΉΣ ΑΜΥΝΤΙΚΉΣ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ Η «ΑΣΠΊΔΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΈΑ» Η αντιμαχία Κυρ. Μητσοτάκη και Ν.Ανδρουλάκη για τους εξοπλισμούς 38 Κ ΡΙΤΙΚΉ ΣΤΗΝ ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ ΓΙΑ ΠΑΝΆΚΡΙΒΑ ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΔΙΑΦΑΝΕΊΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ Οι ενστάσεις και οι αντιρρήσεις των Σ. Φάμελλου, Δ. Κουτσούμπα και Κ. Βελόπουλου 40 Έ ΛΛΕΙΨΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉΣ ΚΑΙ ΑΠΑΞΊΩΣΗ ΤΗΣ ΕΓΧΏΡΙΑΣ ΑΜΥΝΤΙΚΉΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑΣ ΚΑΤΑΛΌΓΙΣΕ Η ΕΛΆΣΣΩΝ ΑΝΤΙΠΟΛΊΤΕΥΣΗ Οι τοποθετήσεις των επικεφαλής της Νέας Αριστεράς, Νίκης, Πλεύσης Ελευθερίας, Σπαρτιατών 42 Γ ΠΚ: ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ Η ΣΥΝΈΧΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕΊΩΣΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΊΟΥ ΧΡΈΟΥΣ Τι αναφέρει η τριμηνιαία έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους 44 Δ . ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΊΟΥ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΎΜΕ ΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΊΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΊΟΥ Επιφυλάξεις εξέφρασαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης 48 Θ ΕΤΙΚΉ ΑΝΤΑΠΌΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΦΟΡΈΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟΣΧΈΔΙΟ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΊΟΥ ΨΗΦΙΑΚΉΣ ΔΙΑΚΥΒΈΡΝΗΣΗΣ Έμφαση δόθηκε στην εφαρμογή «my street» 50 Κ . ΠΙΕΡΡΑΚΆΚΗΣ: ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΧΤΊΖΕΙΣ ΔΕΣΜΟΎΣ, ΠΑΡΆ ΝΑ ΒΆΖΕΙΣ ΔΑΣΜΟΎΣ Τι προβλέπει ο νέος νόμος για την αναβάθμιση της κεφαλαιαγοράς 54 Θ ΕΤΙΚΉ Η ΑΠΟΤΊΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΊΟΥ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΆΣ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΊΣ Ζήτησαν επιπλέον φορολογικά κίνητρα 56 Χ ΡΊΣΤΟΣ ΔΉΜΑΣ: ΣΕ 15 ΜΉΝΕΣ ΘΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΟΎΝ ΌΛΑ ΤΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΆ ΈΡΓΑ Αμφιβολίες για την έγκαιρη ολοκλήρωση των έργων εξέφρασε η αντιπολίτευση 58 ΤΗΝ ΠΑΡΑΠΟΜΠΉ ΤΟΥ ΧΡ. ΤΡΙΑΝΤΌΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΔΙΚΑΣΤΙΚΌ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΑΠΟΦΆΣΙΣΕ Η ΟΛΟΜΈΛΕΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ Αποχώρησαν έξι κόμματα της αντιπολίτευσης 62 Ε ΤΉΣΙΑ ΈΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΌΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΊΤΗ Παραδόθηκε στον Πρόεδρο της Βουλής 63 Σ ΥΝΆΝΤΗΣΗ ΤΟΥ Ν. ΚΑΚΛΑΜΆΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΓΟΝΈΩΝ ΑΔΉΛΩΤΩΝ ΑΙΧΜΑΛΏΤΩΝ ΚΑΙ ΑΓΝΟΟΎΜΕΝΩΝ ΚΥΠΡΙΑΚΉΣ ΤΡΑΓΩΔΊΑΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΉ ΔΙΠΛΩΜΑΤΊΑ 64 Α Λ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΎΛΟΥ: Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΔΕΝ ΑΦΟΡΆ ΜΌΝΟ ΤΗ ΡΩΣΊΑ ΑΛΛΆ ΈΝΑΝ ΕΥΡΎΤΕΡΟ ΧΏΡΟ Ενημέρωση της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων 66 26η ΔΙΑΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΉ ΔΙΆΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΉ ΕΞΩΤΕΡΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ, ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΆΜΥΝΑΣ Θέμα το πλαίσιο ασφάλειας της ΕΕ 68 Ο ΈΛΛΗΝΑΣ ΕΠΊΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΏΣΙΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΈΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΌ ΑΠΌΣΤΟΛΟΣ ΤΖΙΤΖΙΚΏΣΤΑΣ ΕΠΙΣΚΈΦΤΗΚΕ ΤΗ ΒΟΥΛΉ Συνάντηση με τον Ν. Κακλαμάνη 70 Α ΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΊΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΚΉ ΕΘΝΟΣΥΝΈΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΈΡΑ ΝΕΡΟΎ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΌ ΤΗΣ ΗΜΈΡΑΣ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΊΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΝΕΌΤΕΡΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ ΔΙΑ ΧΕΙΡΌΣ Ι. ΚΑΠΟΔΊΣΤΡΙΑ 72 Γ ΙΏΡΓΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΏΡΓΗΣ Ο μετα-βυζαντινός Ελληνισμός, η απολυταρχική Ευρώπη και η Επανάσταση του 1821 με τα μάτια του Καποδίστρια 76 Π ΟΛΥΧΡΌΝΗΣ ΚΑΡΑΣΜΠΆΣ Η «θαμμένη» ιστορία της νεότερης Ελλάδας , ο Ιωάννης Καποδίστριας και η τρίτη άλωση του ελληνισμού 80 Β ΑΝΈΣΣΑ ΝΤΌΜΗ Τα αίτια της κρίσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας κατά την κοσμοαντίληψη του Ιωάννη Καποδίστρια και η ελληνική επανάσταση 84 Ε ΛΈΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΎΛΟΥ Η ανεκπλήρωτη αγάπη του Ιωάννη Καποδίστρια και της Ρωξάνδρας Στούρτζα: Μια πεταλούδα που κάηκε στις φλόγες 88 Χ. Λούκος: Ιωάννης Καποδίστριας: Μια απόπειρα ιστορικής βιογραφίας Ένα βιβλίο ζωής για τον πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας 90 Η ΒΟΥΛΉ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ ΤΊΜΗΣΕ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΉ ΕΠΈΤΕΙΟ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΊΟΥ 1821 Η εκδήλωση του Συλλόγου Υπαλλήλων 92 « ΤΟ 21’ ΣΤΟ ΤΡΑΓΟΎΔΙ…» Η επετειακή ομιλία του Χρ. Μυλωνά 96 Τ Ο ΊΔΡΥΜΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ ΣΤΗΝ ΚΑΒΆΛΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΡΆΜΑ, 20-22 ΜΑΡΤΊΟΥ Παρουσίασε τον τόμου για τους πρόσφυγες του 1922 και το cd της Ηπειρωτικής μουσικής ΕΠΙ-ΛΟΓΟΣ & ΕΙΚΟΝΑ 98 Σ ΥΝΑΝΤΉΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΈΔΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ ΜΕ ΤΗΝ ΓΣΕΕ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΙΚΈΣ ΟΡΓΑΝΏΣΕΙΣ Τι δήλωσε ο Ν. Κακλαμάνης ΠΡΟΣΩΠΟ-γραφίες Μνήμη προσωπικοτήτων γι αυτόν τον μήνα
3 ΜΑΪΟΣ 2025 ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ TOY ΘΟΔΩΡΉ ΤΖΑΛΑΒΡΆ Κοντά στα πέντε περίπου χρόνια από τότε που το ηλεκτρονικό περιοδικό της Βουλής έκανε το πρώτο του ταξίδι (Ιούλιος 2020) στο ηλεκτρονικό πέλαγος του Διαδικτύου, ήγγικεν η ώρα και για μια παράλληλη πορεία στον κόσμο των εντύπων περιοδικών. Από αυτό το μήνα, τον Μάϊο του 2025, η παρουσία μας θα είναι διπλή.Εκτός από την ηλεκτρονική έκδοση θα τρέχει παράλληλα και μία έγχαρτη.Περιορισμένων αντιτύπων στην αρχή προκειμένου να καλυφθούν περισσότερο εσωτερικές ανάγκες, ευελπιστούμε σύντομα πως θα καταφέρουμε να σπάσουμε τα δεσμά του κόστους και τους τεχνικούς περιορισμούς και να αγκαλιάσουμε περισσότερους πολίτες-αναγνώστες που η αλήθεια είναι μας παρακινούσαν, για να μην πω πίεζαν, να υπάρξει και έντυπη μορφή του περιοδικού. Οι νέες συνθήκες επέβαλαν και κάποιες αλλαγές στην περιοδικότητα. Έτσι, για λόγους κυριως τεχνικών αδυναμιών του τυπογραφείου και για να συμβαδίζει η ηλεκτρονική με την έγχαρτη έκδοση, αποφασίστηκε να μετατραπεί η 15νθήμερη έκδοση σε μηνιαία. Η χαρά της έντυπης έκδοσης συνοδεύεται από μια μικρή θυσία στην επικαιρότητα της ύλης. Θέλουμε να πιστεύουμε πως η έντυπη έκδοση θα αθροίσει αναγνωστικό βάθος από εκείνη την κατηγορία των αναγνωστούν που επιμένει, είτε για λόγους παράδοσης,εθισμού και πρακτικής συνήθειας, είτε αθεράπευτης νοσταλγίας, να προτιμά τις καλαίσθητες έντυπες εκδόσεις. Σε ότι μας αφορά πάντως θα συνεχίσουμε αταλάντευτα να υπηρετούμε τον στόχο που διακηρύξαμε στο πρώτο τεύχος: «Να καταστήσουμε, με κάθε πρόσφορο μέσο και τεχνολογία, κοινωνούς του πλούσιου νομοθετικού, διπλωματικού, πολιτιστικού και κοινωνικού έργου που παράγεται στη Βουλή, ει δυνατόν, όλους τους πολίτες, ώστε να νοιώθουν ότι εκπληρώνεται στο ακέραιο η πολιτική εντολή που έδωσαν προς τους αιρετούς αντιπροσώπους τους στο εθνικό κοινοβούλιο.Να ανοίξουμε δηλαδή νέους διαύλους εξωστρέφειας και αμφίδρομης επικοινωνίας με τους πολίτες». Κρίνουμε ακόμη σκόπιμο να υπενθυμίσουμε την βαθύτατη πεποίθησή μας στην αρχή: «Η δημοσίευση (δεν) είναι (μόνο) η ψυχή της δικαιοσύνης», όπως έγραψε για πρώτη φορά ο Άγγλος φιλόσοφος Jeremy Bentham, αλλά είναι η ψυχή της ίδιας της δημοκρατίας. Ιδιαίτερα όταν σέβεται και ακολουθεί τις αρχές της πολυφωνίας,της ψύχραιμης καταγραφής, της αμερόληπτης παρουσίασης των γεγονότων, των θέσεων όλων των κομμάτων, καθώς και τους κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας. * * * Όσον αφορά την ύλη αυτού του τεύχους επιλέξαμε, κατόπιν απαίτησης αρκετών αναγνωστών, να ενσωματώσουμε στα περιεχόμενά του ένα μεγάλο αφιέρωμα για την επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος που είχαμε παρουσιάσει πρόσφατα στο ηλεκτρονικό τεύχος. Υπενθυμίζουμε ότι στην συνέντευξή του στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον περασμένο Σεπτέμβριο ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει ότι η διαδικασία για την αναθεώρηση του Συντάγματος θα ξεκινούσε το Β εξάμηνο του 2025, δηλαδή το προσεχές φθινόπωρο. Όμως, λίγο η πρόσφατη διαδικασία εκλογής νέου Προέδρου της Δημοκρατίας και λίγο οι κινητοποιήσεις για την τραγωδία των Τεμπών διαμόρφωσαν ένα πολιτικό κλίμα που οδήγησε τον πρωθυπουργό να αποκαλύψει ”πρόωρα» κάποιες από τις προτάσεις της κυβέρνησης που προτίθεται να εισφέρει στον σχετικό αναθεωρητικό διάλογο με τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Προφανώς και για να καταγράψει αντιδράσεις για το πώς γίνονται δεκτές από το πολιτικό σύστημα αυτές οι προτάσεις. Έτσι με αφορμή την εκλογή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας ετέθη από τον πρωθυπουργό στο τραπέζι η πρόταση για μία και μόνη ,εξαετούς διάρκειας, θητεία των Προέδρων της Δημοκρατίας εφεξής. Παράλληλα, με αφορμή την συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας για την τραγωδία των Τεμπών που υπέβαλλαν πρόσφατα σε βάρος της κυβέρνησης τέσσερα κόμματα της αντιπολίτευσης, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης άδραξε την ευκαιρία να ανακοινώσει τέσσερα θεσμικά πεδία αναθεώρησης αντίστοιχων διατάξεων του Συντάγματος που αφορούν: α) την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων και των διοικήσεων των δημοσίων οργανισμών, β) την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων , γ) την αλλαγή του τρόπου επιλογής των ηγεσιών των ανώτατων Δικαστηρίων της χώρας και, δ) την κατάργηση του άρθρου 86 του Συντάγματος που αφορά την ποινική μεταχείριση των υπουργών. Κάλεσε μάλιστα τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Νίκο Ανδρουλάκη να στηρίξουν από κοινού αυτές τις προτάσεις ώστε προφανώς να είναι ευκολότερη η υπερψήφισή τους στην επόμενη αναθεωρητική Βουλή από την κυβέρνηση που θα υπάρχει τότε. * * * Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που που ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υποβάλλει ανάλογη πρόταση αλληλοαποδοχής αναθεωρητέων διατάξεων του Συντάγματος. Το είχε κάνει και στην προηγούμενη αναθεώρηση, το 2018 ως αρχηγός της ευρισκόμενης στην αξιωματική αντιπολίτευση ΝΔ προτείνοντας στην τότε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να υπερψηφίσουν τα δύο μεγάλα κόμματα το ένα τις προτάσεις του άλλου, ώστε να είναι ευκολότερη η ψήφισή τους στην αναθεωρητική Βουλή του 2019.Ομως η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Μένει να δειχθεί αν αυτή την φορά η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θα πει το ”ναι” σε μια «ανταλλακτική” διαδικασία αναθεώρησης. Γνωρίζοντας βεβαίως ότι σε μια τέτοια περίπτωση ενδέχεται να δώσει λευκή επιταγή σε όποιον θα βρεθεί στην κυβερνητική εξουσία στην επόμενη, αναθεωρητική Βουλή να επιβάλλει το περιεχόμενο της αναθεώρησης που επιθυμεί, αφού γι’αυτό θα της αρκούν οι 151 ψήφοι της δεδηλωμένης που θα διαθέτει. Το Περιοδικό της Βουλής θέλοντας να συμβάλλει στον διάλογο για το ποιες είναι οι αναγκαίες αλλαγές στο Σύνταγμά μας φιλοξενεί σήμερα ένα εκτεταμένο αφιέρωμα στο οποίο καταθέτουν τις απόψεις τους προσωπικότητες από το χώρο της πολιτικής και της νομικής επιστήμης. Σ αυτή τη φάση επιδιώχθηκε οι αρθρογράφοι να μην είναι από το χώρο της ζέουσας ,της ενεργού δηλαδή πολιτικής ζωής, αλλά της πολιτικής εφεδρείας ώστε να διαθέτουν τα κριτήρια της εμπειρίας αλλά και της ψυχραιμίας που προσδίδει η απόσταση από τα γεγονότα και την τρέχουσα πολιτική ζωή. Τέλος σ’ αυτό το τεύχος, εκτός από την ύλη που αφορά το κοινοβουλευτικό έργο που παρήχθη τον Απρίλιο, ενσωματώσαμε στην ενότητα του πολιτισμού και ένα αφιέρωμα για το βιβλίο « Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας» που εκδόθηκε το 1828 στα Γαλλικά στην Γενεύη και μεταφράστηκε και εκδόθηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά τον Δεκέμβριο του 2024. Όλα δείχνουν ότι συν-συγγραφέας του βιβλίου, αν όχι ο βασικός συγγραφέας, είναι ο Ιωάννης Καποδίστριας, δίπλα στον μέχρι τώρα γνωστό Ιακωβάκη Ρίζο Νερουλό. Ανοίγουμε πανιά και στον κόσμο των εντύπων
ΑΦΙΕΡΩΜΑ | ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ 4 ΤΕΥΧΟΣ_093 Ανοίγουμε το διάλογο εν όψει της αναθεώρησης του Συντάγματος Ποιες αλλαγές χρειάζεται το Σύνταγμα; Οπρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει προαναγγείλει ότι η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος θα εκκινήσει το προσεχές φθινόπωρο. Εν όψει αυτής της διαδικασίας το περιοδικό της Βουλής «Επί του... περιστυλίου!» επιχειρεί να ανοίξει τον σχετικό πολιτικό διάλογο. Στο παρόν τεύχος έχουν κληθεί να εισφέρουν τις απόψεις τους προσωπικότητες τόσο από το χώρο της πολιτικής, κυρίως πρώην υπουργοί, όσο και της επιστήμης, με την συμμετοχή καθηγητών πανεπιστημίου, κυρίως Συνταγματολόγων, από όλες τις Νομικές Σχολές της χώρας. Όλοι τους εκλήθησαν να απαντήσουν με ένα, σύντομο σχετικά, άρθρο τους στο βασικό ερώτημα: Ποιες αλλαγές χρειάζεται το Σύνταγμα ώστε αυτό να καταστεί σύγχρονο και περισσότερο ευέλικτο και λειτουργικό; Εννοείται πως στους αρθρογράφους δεν ετέθη κανένας περιορισμός ως προς τις θεματικές, τα κεφάλαια και τα υπό αναθεώρηση άρθρα που θα καταλαμβάνουν οι προτάσεις τους, ενώ τους επισημάνθηκε ότι καλό θα ήταν αυτές να συνοδεύονται και από ένα πολύ σύντομο σκεπτικό τεκμηρίωσης για τους λόγους που επιβάλλουν την αναθεώρηση ή την συμπλήρωση των επιμέρους διατάξεων που προτείνουν ως υποψήφιες προς αναθεώρηση. Τέλος σημειώνεται ότι πολλές προσωπικότητες και από τους δύο χώρους επιφυλάχθηκαν να τοποθετηθούν αργότερα, όταν η κυβέρνηση γνωστοποιήσει επισήμως τις προτάσεις της. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΩΔΩΡΗΣ Σ.Π.ΤΖΑΛΑΒΡΑΣ
5 ΜΑΪΟΣ 2025 ΑΡΘΡΑ | ΠΡΩΗΝ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Πρόλογος Γίνεται, και πάλι, λόγος για την ανάγκη αναθεώρησης του ισχύοντος Συντάγματος. Δίχως να υποτιμώ την ανάγκη αναθεώρησης ορισμένων διατάξεών του -και κατ’ εξοχήν εκείνων του άρθρου 16 για την ίδρυση, επιτέλους, μη κρατικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ με συνταγματικώς ρητώς θεσπισμένους κανόνες δικαίου- θεωρώ ότι σήμερα, ίσως περισσότερο από πριν, πρέπει να επικεντρωθούμε πολύ περισσότερο στην πιστή και συνεπή εφαρμογή των ισχυουσών διατάξεων του Συντάγματος. Και τούτο αφενός διότι τα φαινόμενα παραβίασής τους, τύποις μεν δια της νομοθετικής οδού αλλά κατ’ ουσία με αποκλειστική «πρωτοβουλία» της Εκτελεστικής Εξουσίας, αναμφιβόλως πολλαπλασιάζονται. Και, αφετέρου, αρκετές φορές στο παρελθόν αναθεωρήθηκαν διατάξεις -π.χ. οι περί εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας- όχι διότι ήταν ανεπιτυχείς ή παρωχημένες οι κανονιστικές τους ρυθμίσεις, αλλά προδήλως διότι το Πολιτικό Σύστημα δεν ήταν διατεθειμένο για τους δικούς του, πολιτικούς καθαρώς λόγους και υπολογισμούς, να τις εφαρμόσει όπως αρμόζει στον ρόλο του Ρυθμιστή του Πολιτεύματος. Και εδώ μου παρέχεται η ευκαιρία να επισημάνω και ν’ αναδείξω ότι τούτο συνιστά, κατ’ αποτέλεσμα, «παθογένεια» της ίδιας της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. Και μάλιστα όχι μόνο για την Χώρα μας αλλά και για πολλές άλλες Χώρες, για τις οποίες το Σύνταγμα αποτελεί το κύριο και καίριο θεσμικό θεμέλιο της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. Ειδικότερα: Ι. Το εξαιρετικά επικίνδυνο φαινόμενο της υφέρπουσας κανονιστικής «διάβρωσης» του Συντάγματος και βασικών πτυχών της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας Στην «επικράτεια»της Δύσης, η οποία μέχρι πρότινος διέθετε την νομιμοποίηση και την αντίστοιχη «έξωθεν καλή μαρτυρία»ενός σχεδόν υποδειγματικού σεβασμού των Δημοκρατικών Θεσμών εν γένει, η Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία έχει αρχίσει να «παρακμάζει», προεχόντως κάτω από το βάρος της θεσμικής και πολιτικής «οξείδωσης» των βασικών αντηρίδων της, και κατά πρώτο λόγο του Συντάγματος. «Οξείδωσης», η οποία δοκιμάζει επικίνδυνα τις αντοχές της κατά την υπεράσπιση της Ελευθερίας και των Δικαιωμάτων που συνιστούν τις επιμέρους εκφάνσεις άσκησής της στην πράξη. Α. Συγκεκριμένα, και μεταξύ άλλων, θέτοντας συχνά στο «περιθώριο» το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος το Κράτος αδυνατεί να εγγυηθεί επαρκώς τον φιλελεύθερο χαρακτήρα της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, επέκεινα δε το θεσμικό και πολιτικό status της Διάκρισης των Εξουσιών, του Κράτους Δικαίου και της Αρχής της Νομιμότητας. Ενώ η, θεμελιώδης για την εμπέδωση της εν γένει δημοκρατικής οργάνωσης των κρατικών και των κοινωνικών δομών, αρχή της Ισότητας «υποχωρείατάκτως»μπροστά στην «επέλαση» των κάθε είδους ανισοτήτων. Κάπως έτσι διαγράφεται, βεβαίως σε πολύ γενικές γραμμές, αυτή η «παρακμιακή» πορεία της κανονιστικής «ευρωστίας» του Συντάγματος και της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, με«σημείο αιχμής»την προϊούσα αδυναμία της να λειτουργήσει, κατά τον προορισμό της, ως«ιδανική»διαδικασία εγγύησης της Ελευθερίας και των Δικαιωμάτων μέσω των οποίων καθένας μπορεί να υπερασπισθεί την αξία του και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Β. Ως προς τα «καθ’ ημάς», αυτό το συμπέρασμα επιβεβαίωσαν πριν λίγο καιρό π.χ. τα, κατά γενική ομολογία άκρως προβληματικά έως υπονομευτικά για την Δημοκρατία, φαινόμενα των τηλεφωνικών υποκλοπών στο πεδίο της κατά τις διατάξεις του άρθρου 19 του Συντάγματος ακώλυτης άσκησης του δικαιώματος που διασφαλίζει το απόρρητο των επικοινωνιών. Πολλώ μάλλον όταν οι τότε ψηφισθείσες νομοθετικές ρυθμίσεις όχι μόνο δεν επέφεραν κάποιες ουσιαστικές βελτιώσεις στις ισχύουσες σχετικές διατάξεις, αλλ’ άφησαν στο περιθώριο -ή και στο «σκοτάδι»– την κατά τις διατάξεις του άρθρου 19 παρ. 2 του Συντάγματος αρμόδια για την διασφάλιση του απορρήτου των επικοινωνιών Ανεξάρτητη Αρχή, ήτοι την ΑΔΑΕ, καθιστώντας έτσι δυσχερή ή και αδύνατη την άσκηση κρίσιμων αρμοδιοτήτων της. ΙΙ.Με οδηγό τον Μπέρτολτ Μπρεχτ: Το Σύνταγμα και η Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία στον «κύκλο με την κιμωλία» Το μείζον ζήτημα που τίθεται λοιπόν είναι αν και πώς μπορεί η πορεία αυτή ν’ αναστραφεί. Κυρίως δε ποιος είναι σε θέση, με βάση και την ευθύνη που του αναλογεί αντιστοίχως, ν’ αναλάβει το βάρος μιας τέτοιας αναστροφής.Απεριφράστως πιστεύω ότι το βάρος τούτο «πέφτει» και στις τρεις κρατικές εξουσίες -την Νομοθετική, την Εκτελεστική και την Δικαστική- υπό την έννοια ότι αυτές οφείλουν να εφαρμόζουν πιστά το Σύνταγμα και όχι ν’ αναζητούν, κατά τις περιστάσεις, «διεξόδους» τεχνηέντως συγκεκαλυμμένης παραβίασής του. Ίσως Του Προκοπίου Παυλοπούλου Σκέψεις για ορισμένες κορυφαίες θεσμικές προτεραιότητες: Προσχηματικές αναθεωρήσεις ή συνεπής εφαρμογή του Συντάγματος; τέως Προέδρου της Δημοκρατίας «Ακαδημαϊκού Επίτιμου Καθηγητή της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ
ΑΦΙΕΡΩΜΑ | ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ 6 ΤΕΥΧΟΣ_093 ο Μπέρτολτ Μπρεχτ στον «Κύκλο με την Κιμωλία» –στην αρχική του μορφή, η οποία ολοκληρώθηκε το 1945 μέσα στα ερείπια που άφησε πίσω του ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο τίτλος του έργου ήταν«Ο Καυκασιανός κύκλος με την Κιμωλία»– μας δείχνει, και σήμερα, τον δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση υπό συμβολισμούς μιας λογοτεχνικώς ανυπέρβλητης αλληγορίας. Αλληγορίας, η οποία μάλλον έχει πολύ πιο παλιές ρίζες, στην Βίβλο και σε κινεζικό θεατρικό μύθο: Α.Σε μια περιοχή του Καυκάσου, χαρακτηρισμένη ως «καταραμένη», που βιώνει περίοδο μεγάλων κοινωνικών αναταραχών ο «ηγεμόνας» ανατρέπεται και εκτελείται από τους επαναστάτες. Η φαντασμένη και ιδιοτελής σύζυγός του Νατέλα έτρεξε να σωθεί, παίρνοντας μαζί της μόνο τα κοσμήματά της και ό,τι άλλο πολύτιμο είχε, αφήνοντας όμως στην τύχη του το μονάκριβο παιδί τους, τον πρίγκιπα Μιχέλ. Το παιδί αναλαμβάνει ν’ αναθρέψει και να μεγαλώσει μια υπηρέτρια στο παλάτι των Αμπασβίλι, η Γκρούσα, που φέρνει εις πέρας την αποστολή της με αυτοθυσία, αγνοώντας κάθε είδους τεχνητά διλήμματα και απειλές. Έτσι το παιδί επιβιώνει μόνο χάρη στην, κυριολεκτικώς μητρική, αυταπάρνηση της Γκρούσας. Οι καιροί αλλάζουν, οι επαναστάτες χάνουν την τελική μάχη. Η Νατέλα γυρίζει πίσω, αναζητώντας το παιδί που είχε κάποτε εγκαταλείψει δίχως ίχνος μητρικής ευαισθησίας. Τότε τίθεται το ζήτημα: Τίνος είναι το παιδί που επιβίωσε μέσα στην λαίλαπα της συμφοράς; Της Γκρούσας που το ανέθρεψε και το μεγάλωσε, σε πείσμα των καιρών; Ή της μάνας που το γέννησε, αλλά το άφησε στους «πέντε ανέμους»; Β.Ο Αζντάκ, ένας περιθωριακός που χρίσθηκε δικαστής επειδή κατά την επανάσταση έσωσε την ζωή του «Μεγάλου Δούκα» κρύβοντάς τον στο σπίτι του, κλήθηκε να κρίνει. Και τότε διέταξε, υπό όρους μιας σχεδόν πρωτόγονης πλην όμως βαθιά ανθρώπινης Δικαιοσύνης, κάποιο περιστασιακό βοηθό του να χαράξει με κιμωλία στο χώμα έναν κύκλο και να βάλει το παιδί στο κέντρο του. Όποια από τις δύο «μανάδες» θα κατάφερνε να το τραβήξει προς το μέρος της, θα κέρδιζε την ιδιότυπη αυτή δίκη. Η πραγματική μάνα, η Νατέλα, το σέρνει άσπλαχνα και βίαια κοντά της. Η τραγική Γκρούσα, αμφιρρέποντας απεγνωσμένα, το αφήνει για να μην το πληγώσει. Η «αποδεικτική διαδικασία» επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Στο τέλος ο Αζντάκ, αν και γνωρίζει με «δικανική πεποίθηση» ποια είναι η βιολογική μάνα, δίνει το παιδί στην Γκρούσα με το σκεπτικό ότι αυτή δεν θέλησε να το πληγώσει. Γιατί η γνήσια ευαισθησία της ανθρώπινης υπόστασης πρέπει οπωσδήποτε να υπερισχύσει έναντι οιουδήποτε συμφέροντος, το οποίο βαίνει πέραν του προορισμού και της αξίας του Ανθρώπου. Πρόκειται για μιαν έμμεση, και κάτω από συνθήκες «θεατρικής αδείας», επίκληση κανόνων Φυσικού Δικαίου, σε αντιπαραβολή προς το γνησίως Θετικό Δίκαιο. ΙΙΙ. Το καθολικό και ανεπίδεκτο διαπραγμάτευσης «πρόταγμα» για την υπεράσπιση του Συντάγματος και της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας Κάνοντας την αναγκαία αναγωγή από την αλληγορία του «Κύκλου με την Κιμωλία»στα δεδομένα της σύγχρονης «περιπέτειας» του Συντάγματος και της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, ο υποθετικός δικαστής «Αζντάκ» έχει να επιλέξει, μπροστά στο δίλημμα του ποιος είναι εκείνος ο οποίος μπορεί να υπερασπισθεί και να επαναφέρει στην πρότερη οιονεί «φυσική» κατάσταση το θεσμικό και κανονιστικό «κύρος» τους, μεταξύ: Α. Από την μια πλευρά της Πολιτικής Κοινωνίας –ήτοι του Κράτους εν γένει- εφόσον βεβαίως οι πολιτικές ηγεσίες, οι οποίες διαχειρίζονται κυρίως την Εκτελεστική Εξουσία, έχουν την δύναμη και είναι διατεθειμένες να ξαναδώσουν στην κρατική εξουσία τον ρόλο που της αναλογεί ως προς την υπεράσπιση του Συντάγματος και των «ζωτικών» φιλελεύθερων χαρακτηριστικών της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. Και, από την άλλη πλευρά, της Κοινωνίας των Πολιτών, η οποία ούτως ή άλλως έχει κάθε λόγο και κάθε συμφέρον να υπερασπισθεί την θεσμική και πολιτική φυσιογνωμία τόσο του Συντάγματος όσο και της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. Και αυτό διότι το κρίσιμο διακύβευμα ενόψει της «παρακμιακής» πορείας του Συντάγματος και της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας είναι, αναμφιβόλως, η Ελευθερία. Άρα τα Δικαιώματα, διά των οποίων η Κοινωνία των Πολιτών διαφυλάσσει την υπόστασή της και την επιτέλεση της αποστολής της μέσα σε συνθήκες δημοκρατικής διακυβέρνησης. Β.Υπό τ’ ανωτέρω δεδομένα θα ήταν πολύ δύσκολο για τον δίκαιο «Αζντάκ» ν’ αναθέσει την «επιμέλεια» της, μέσω του σεβασμού του Συντάγματος, ανόρθωσης της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας αποκλειστικώς στο Κράτος μολονότι, κατά την αποστολή του, οφείλει να είναι ο «φυσικός» εγγυητής του φιλελεύθερου χαρακτήρα της, επομένως δε ο εγγυητής της Ελευθερίας και των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Πέραν του ότι, κατά τα προμνημονευόμενα, μεγάλο μέρος της «παρακμιακής» πορείας του Συντάγματος και της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας οφείλεται στις αδυναμίες και την ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού, επιπροσθέτως η καταφανής έλλειψη ηγετικού κύρους των σύγχρονων πολιτικών ηγεσιών διεθνώς αναδεικνύει ότι δεν διαθέτουν τ’ απαιτούμενα εχέγγυα –θα έλεγε κανείς την απαιτούμενη πολιτική «γενναιότητα»- προκειμένου να επωμισθούν μια τόσο «ζέουσα» αποστολή. Γ. Άρα ο ακριβοδίκαιος «Αζντάκ», αποτιμώντας την ιστορία και την προοπτική του Συντάγματος και της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας καθώς και την ανάγκη υπεράσπισης της Ελευθερίας και των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, θα είχε κάθε λόγο ν’ αναθέσει -βεβαίως δίχως να υποτιμά την εν γένει αποστολή του δημοκρατικώς οργανωμένου Κράτους- την «επιμέλεια» της ανόρθωσής τους κατά μεγάλο μέρος σ’ εκείνους οι οποίοι είναι ή οφείλουν να είναι διατεθειμένοι να φέρουν εις πέρας μια τέτοια αποστολή. Σ’ εκείνους, μέσα από τους αγώνες των οποίων πριν από δύο και πλέον αιώνες «γεννήθηκε», πάνω στην θεσμική «αντηρίδα» του Συντάγματος, η Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία ως διαδικασία εγγύησης της Ελευθερίας. Σ’ εκείνους, για τους οποίους η προστασία της αξίας του Ανθρώπου και της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητάς του είναι «βιωματική» κατάσταση, ακόμη και όταν –ιδίως σε περιόδους δημοκρατικής ομαλότητας και στοιχειώδους ευημερίας– η κατάσταση αυτή ανυπερθέτως «υποφώσκει» πάντα στο υποσυνείδητό τους ως ενεργών Πολιτών. Με άλλες λέξεις σ’ εκείνους οι οποίοι συγκροτούν, διαχρονικώς, την δημοκρατική Κοινωνία των Πολιτών. Αυτό δε το μήνυμα πρέπει να στείλει, με κάθε νόμιμο και δημοκρατικό μέσο, και η δική μας Κοινωνία των Πολιτών σε καθέναν ο οποίος ευθύνεται, κατά το Σύνταγμα, για τα «ρήγματα» που προκαλούνται εδώ και καιρό και στην θωράκιση Θεμελιωδών, συνταγματικώς κατοχυρωμένων, Δικαιωμάτων. Επίλογος Στις προηγηθείσες παρατηρήσεις προσθέτω τελικώς την ακόλουθη αυτονόητη επισήμανση: Η προσχηματική επίκληση δήθεν «δημόσιου συμφέροντος», το οποίο μάλιστα «αυτοαναιρείται» κανονιστικώς εξαιτίας της εσκεμμένης «υπερχειλούς»- νομικής αοριστίας του -π.χ. επίκληση της, ούτως ή άλλως αόριστης, νομικής έννοιας της εθνικής ασφάλειας μ’ ευρύτατο περιεχόμενο, ουσιαστικώς ανεπίδεκτο αποτελεσματικού δικαστικού ελέγχου- προκειμένου να δικαιολογηθούν κρατικές παρεμβάσεις που θίγουν τον ίδιο τον πυρήνα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, χειροτερεύει ακόμη περισσότερο τη θέση των υπευθύνων για τέτοιες ανεπίτρεπτες παρεμβάσεις. Διότι, και πέραν των άλλων, με τον τρόπο αυτό αλλοιώνουν, και μάλιστα ενσυνειδήτως, την έννοια και την κανονιστική λειτουργία του θεσμικώς «αυθεντικού» Δημόσιου Συμφέροντος κατά το Σύνταγμα. Άραγε η Δικαστική Εξουσία αξιοποιώντας, κατά τον προορισμό του, τον «θώρακα»της συνταγματικώς κατοχυρωμένης (άρθρο 87 του Συντάγματος) προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των λειτουργών της, θα βρει υπό τις σύγχρονες άκρως προβληματικές περιστάσεις το θάρρος να υπερασπισθεί τη «φυσική» αποστολή της αναδεικνυόμενη, μέσω και δια της εφαρμογής του Συντάγματος, σε υπεύθυνο «θεματοφύλακα» της Διάκρισης των Εξουσιών, του Κράτους Δικαίου και της Αρχής της Νομιμότητας, διατηρώντας έτσι «ζωντανή»και την ελπίδα ότι ο ζοφερός «επιμενίδειος ύπνος»της Πολιτικής Κοινωνίας δεν είναι «νομοτελειακός»;
ΑΡΘΡΑ | ΠΡΩΗΝ ΥΠΟΥΡΓΟΙ 7 ΜΑΪΟΣ 2025 Η επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος πρέπει να προσλάβει τα χαρακτηριστικά ενός γενναίου αναθεωρητικού εγχειρήματος που στοχεύει στην βελτίωση της λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, στην εμβάθυνση της Δημοκρατίας, στην ενίσχυση του κράτους δικαίου και στην ακλόνητη προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Οι σοβαρές θεσμικές τομές στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος και στη λειτουργία της Δικαιοσύνης υπηρετούν και τον στόχο για την ύπαρξη ενός κράτους δικαίου, που εξασφαλίζει για τους πολίτες του τη δικαιοσύνη, την ισότητα, την αλληλεγγύη και την κοινωνική συνοχή. Η πρώτη δέσμη θεσμικών αλλαγών πρέπει να μην επιτρέπει τη συγκέντρωση ανέλεγκτων υπερεξουσιών σε όργανα της εκτελεστικής εξουσίας, και μάλιστα μονοπρόσωπα, όπως π.χ. ο πρωθυπουργός. Θα χρειαστούν δικλείδες ελέγχου και θεσμικών ισορροπιών στο εσωτερικό των διακεκριμένων εξουσιών. Προς την κατεύθυνση αυτή μπορεί να συμβάλλει η ενίσχυση των ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το δικαίωμα αναπομπής νόμων κατά το άρθρο 42 του Συντάγματος, που μηδέποτε ασκήθηκε μέχρι σήμερα, πρέπει να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο. Επί αναπομπής νόμου, για τους λόγους που κρίνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η Βουλή υποχρεούται να ψηφίσει εκ νέου τις διατάξεις που αποτέλεσαν την αιτία αναπομπής, τροποποιούμενες ή συμπληρούμενες, με αυξημένη πλειοψηφία των 3/5 των βουλευτών. Στο ίδιο πλαίσιο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να προκαλεί προληπτικό έλεγχο συνταγματικότητας ψηφισθέντος νομοσχεδίου, προ της κύρωσής του, όταν προκύπτει σχετική αμφιβολία. Η άσκηση της αρμοδιότητας αυτής του Προέδρου της Δημοκρατίας προϋποθέτει την ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου, Δικαστηρίου που θα διευκολύνει τον ταχύτερο και αποτελεσματικότερο έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων. Η επιλογή της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας περνά στην αρμοδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας, με τη διαδικασία που περιγράφεται παρακάτω. Η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του ΠΤΔ προϋποθέτει και ενίσχυση του κύρους των διαδικασιών εκλογής του από την Βουλή. Επανέρχεται η συνταγματική πρόβλεψη εκλογής του από αυξημένη πλειοψηφία, τουλάχιστον 3/5 των βουλευτών κατά την τρίτη ψηφοφορία ( 2/3 στις δύο πρώτες ψηφοφορίες), χωρίς την πρόβλεψη για διάλυση της Βουλής και εκλογές, κάτι που θα επιτρέψει την αναγκαία συνεννόηση μεταξύ των κομμάτων, όπως αρμόζει σε πρόσωπο που εκφράζει την ενότητα του έθνους. Πέραν των ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας, επιβάλλεται η τροποποίηση του άρθρου 86 του Συντάγματος για την ποινική ευθύνη των υπουργών, προκειμένου να καταστεί πιο αξιόπιστος και αντικειμενικός ο έλεγχος των προσώπων που ασκούν κυβερνητικά καθήκοντα. Απαιτείται, πρώτον, να ορισθεί με σαφήνεια η έννοια των αδικημάτων που τελούνται «κατά την άσκηση των καθηκόντων», ώστε να αποκλεισθούν από την δικαιοδοσία της Βουλής όσα αδικήματα τελούνται «επ’ ευκαιρία» της άσκησης των υπουργικών καθηκόντων. Απαιτείται, δεύτερον, μετά την υποβολή πρότασης για την σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής από 30 βουλευτές, η υποχρεωτική συγκρότηση τριμελούς γνωμοδοτικού συμβουλίου, αποτελούμενο από Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου και δύο εισαγγελείς εφετών, το οποίο θα προβεί στον νομικό έλεγχο των στοιχείων της κατηγορίας και θα αξιολογήσει την ουσιαστική βασιμότητα αυτών. Με την γνωμοδότησή του αποφαίνεται το τριμελές συμβούλιο αν συντρέχει περίπτωση για διερεύνηση ποινικής ευθύνης. Είναι προφανές ότι η γνωμοδότηση του συμβουλίου θα αποτρέπει μικροκομματικούς υπολογισμούς και σκοπιμότητες. Την πρόβλεψη αυτή εισηγήθηκα ως υπουργός Δικαιοσύνης και ψηφίστηκε από την Βουλή (ν.3961/2011), χωρίς όμως να μπορεί να είναι υποχρεωτική, υπό το φως της ισχύουσας ακόμη συνταγματικής διάταξης. Η δεύτερη δέσμη θεσμικών αλλαγών πρέπει να καταπολεμά το φαινόμενο της ασφυκτικής επιρροής ισχυρών οικονομικών συμφερόντων, της ολιγαρχίας του χρήματος, στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και να επιβάλλει την επιρροή της κοινωνίας των πολιτών. Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται η αντιπροσωπευτική δημοκρατία να γίνει ταυτόχρονα και συμμετοχική δημοκρατία. Δημοψηφίσματα για σπουδαία θέματα της κοινωνικής ζωής, μετά από πρωτοβουλία πολιτών και τη συγκέντρωση αριθμού υπογραφών, όπως και η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία, σύμφωνα με το άρθρο 73 παρ.6 του Συντάγματος, για την οποία δεν υπάρχει ακόμη εκτελεστικός νόμος, είναι ενδεικτικά μέτρα που κατατείνουν στην καθιέρωση της συμμετοχικής Δημοκρατίας. Η τρίτη δέσμη θεσμικών αλλαγών στοχεύει στην ενίσχυση του κύρους και της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, επιδιώκει να καταστήσει την Δικαιοσύνη πραγματικό εγγυητή της Συνταγματικής νομιμότητας, της εν γένει έννομης τάξης. Αλλάζει ο τρόπος επιλογής της ηγεσίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων, της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου και των Γενικών Επιτρόπων. Οι ολομέλειες των Ανωτάτων Δικαστηρίων και της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου προτείνουν στη Διάσκεψη των προέδρων της Βουλής τουλάχιστον έξι υποψηφίους για κάθε κενή θέση. Η Διάσκεψη των Προέδρων επιλέγει με αυξημένη πλειοψηφία τρεις από τους προταθέντες και υποβάλλει την πρότασή της για τους τρεις προκρινόμενους στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, από τους οποίους κάνει και την τελική επιλογή. Αλλάζει η επιθεώρηση και η αξιολόγηση των δικαστικών λειτουργών. Δεν υπάρχει ουσιαστική αξιολόγησή τους εντός της ισχύουσας δικαστικής ιεραρχίας, η επιθεώρηση από τους προϊσταμένους τους είναι συχνά κενό γράμμα. Προτείνω την ίδρυση Γενικής Επιτροπείας όλων των τακτικών δικαστηρίων της χώρας, στην οποία τοποθετείται επαρκής αριθμός δικαστικών λειτουργών από τον βαθμό του εφέτη και άνω, οι οποίοι ολοκληρώνουν τη θητεία τους στη Γενική Επιτροπεία, μη έχοντες πλέον οποιαδήποτε σχέση με την τυπική δικαστική ιεραρχία. Σε αυτή την Γενική Επιτροπεία ανατίθεται η επιθεώρηση και αξιολόγηση των δικαστικών λειτουργών. Τέλος, επειδή οι προβλεπόμενες από το Σύνταγμα Ανεξάρτητες Αρχές επωμίζονται το βάρος για την προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, επιβάλλεται να επιστρέψουμε στην προηγούμενη ρύθμιση του άρθρου 101Α και η επιλογή τους να γίνεται με ενισχυμένη πλειοψηφία των 4/5 είτε της διάσκεψης των Προέδρων είτε της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. Την ανάγκη μαρτυρούν και όσα απαράδεκτα μεθοδεύτηκαν για την ΑΔΑΕ. Του Χάρη Καστανίδη Συνταγματική αναθεώρηση: γιατί και για ποιον Πρώην υπουργού
www.hellenicparliament.grRkJQdWJsaXNoZXIy MjYz