ΑΦΙΕΡΩΜΑ 15ΝΘΗΜΕΡΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ περιστυλίου! Επί του... ΤΕΥΧΟΣ_084 29 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2024 Μουσείο Γελοιογραφίας στη Βουλή
2 ΤΕΥΧΟΣ_084 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Θοδωρής Τζαλαβράς | ART DIRECTOR: Κώστας Δακανάλης | ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Θωμάς Τσάτσης, Γιάννης Φωτούλας, Γιώργος Χρυσικός 03 Η ΒΟΥΛΉ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΊ ΜΟΥΣΕΊΟ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΊΑΣ Άρθρο της Σύνταξης ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΜΟΥΣΕΊΟ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΊΑΣ 04 Μουσείο Ελληνικής γελοιογραφίας από τη Βουλή Το εξήγγειλε ο Πρόεδρος Κ. Τασούλας στην έκθεση «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων» 06 Μισός αιώνας γελοιογραφικού αναστοχασμού Γιάννης Αντωνόπουλος: Το λεύκωμα, οι ενότητες της έκθεσης και το Μουσείο Γελοιγραφίας 08 Η έκδοση «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων Επιλογή σκίτσων ανά χρονικές περιόδους στην πεντηκονταετία 08 1974 - 1975 Τομή με διάρκεια 10 1975 - 1981 Συντηρητικοί στην εξουσία, κοινωνία στους δρόμους 12 1981 - 1989 Από την «Αλλαγή» στην «Κάθαρση» 14 1990 - 1999 Η δεκαετία του Εκσυγχρονισμού 16 2000 - 2008 Η λάμψη και το ράγισμα της βιτρίνας 18 2009 - 2019 Τα χρόνια της κρίσης 20 2019 - 2024 Νέες κρίσεις, νέες προκλήσεις ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚO ΕΡΓΟ 22 «ΠΟΛΙΤΙΚΈΣ ΦΩΤΙΈΣ» ΆΝΑΨΕ Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΌΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΉΣ ΠΕΡΙΌΔΟΥ Η σύγκρουση των πολιτικών αρχηγών στην προ ημερησίας συζήτηση της Βουλής 26 ΣΎΓΚΡΟΥΣΗ Κ. ΜΗΤΣΟΤΆΚΗ ΚΑΙ Ν. ΠΑΠΠΆ Αποχώρησε από την αίθουσα ο πρωθυπουργός – Θεσμικό ατόπημα σύμφωνα με τον Ν. Παππά 28 ΑΝΤΙΠΑΡΆΘΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣΗ ΤΩΝ "ΣΠΑΡΤΙΑΤΏΝ" Αιχμές εκατέρωθεν μεταξύ πρωθυπουργού και προέδρου του ΠΑΣΟΚ 30 Κ. ΧΑΤΖΗΔΆΚΗΣ: ΔΕΝ ΔΕΧΌΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΙΣΟΠΕΔΩΤΙΚΉ ΚΡΙΤΙΚΉ, Η ΧΏΡΑ ΑΝΕΒΑΊΝΕΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ Παρουσιάστηκε το προσχέδιο του προϋπολογισμού 34 ΧΡ. ΔΉΜΑΣ: ΕΛΑΦΡΎΝΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΝΈΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ ΝΟΜΟΣΧΈΔΙΟ Για ληστρική επιβάρυνση από τους φόρους έκανε λόγο η αντιπολίτευση 38 Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΆΣΗΣ: ΑΠΟΡΡΟΦΉΣΑΜΕ ΤΟ 50% ΤΩΝ ΠΌΡΩΝ ΤΟΥ ΤΑΜΕΊΟΥ ΑΝΆΚΑΜΨΗΣ Τι ανακοίνωσαν ο αρμόδιος υπουργός και ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού 40 Θ. ΛΙΒΆΝΙΟΣ: ΦΤΙΆΧΝΟΥΜΕ ΈΝΑ ΣΎΓΧΡΟΝΟ ΔΗΜΌΣΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΛΎΠΤΕΙ ΤΙΣ ΑΠΑΙΤΉΣΕΙΣ ΣΕ ΚΆΘΕ ΤΟΜΈΑ Για διαιώνιση των προβλημάτων έκανε λόγο η αντιπολίτευση 44 Α. ΠΑΠΑΪΩΆΝΝΟΥ: ΠΆΝΩ ΑΠΌ ΤΟ 50% ΤΩΝ ΕΠΙΤΥΧΌΝΤΩΝ ΤΟΥ ΑΣΕΠ ΔΕΝ ΑΠΟΔΈΧΕΤΑΙ ΤΟΝ ΔΙΟΡΙΣΜΌ ΣΤΟ ΔΗΜΌΣΙΟ Θετική η πλειονότητα των φορέων 48 Θ. ΣΚΥΛΑΚΆΚΗΣ: ΤΟ ΕΣΕΚ ΘΑ ΔΏΣΕΙ ΧΑΜΗΛΈΣ ΤΙΜΈΣ ΚΑΙ ΜΕΓΆΛΕΣ ΕΞΑΓΩΓΈΣ ΡΕΎΜΑΤΟΣ Τραγικό λάθος, σύμφωνα με την αντιπολίτευση η πρόσδεση στο φυσικό αέριο 50 Ε. ΑΓΑΠΗΔΆΚΗ: ΣΏΖΟΥΜΕ ΖΩΈΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΌ ΈΛΕΓΧΟ ΓΙΑ ΚΑΡΚΊΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΎ Αντιπολίτευση: Μόνο το 29% των γυναικών έχει κάνει μαστογραφία 52 Θ. ΛΙΒΆΝΙΟΣ: ΒΕΛΤΙΏΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΙΣΠΡΑΞΙΜΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΏΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΉΜΟΥΣ Για αδιαφορία της κυβέρνησης προς τους ΟΤΑ, έκανε λόγο η αντιπολίτευση 56 ΠΡΟΣΛΉΨΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΊ Η ΥΠΟΣΤΕΛΈΧΩΣΗ ΣΤΟΥΣ ΟΤΑ ΖΉΤΗΣΑΝ ΟΙ ΦΟΡΕΊΣ Πρότειναν ενίσχυση αρμοδιοτήτων 58 Δ. ΣΑΡΗΓΙΆΝΝΗΣ: ΑΠΑΙΤΕΊΤΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΏΝ ΙΔΡΥΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑΣ ΓΙΑ ΝΈΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ Η συζήτηση στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Έρευνας και Τεχνολογίας ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΉ ΔΙΠΛΩΜΑΤΊΑ 60 ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΊΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΎ ΚΌΜΜΑΤΟΣ ΚΊΝΑΣ ΣΤΗ ΒΟΥΛΉ 61 Σ ΥΝΆΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΈΔΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΑΠΕΡΧΌΜΕΝΟ ΠΡΈΣΒΗ ΤΗΣ ΛΑΪΚΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ ΤΗΣ ΚΊΝΑΣ 64 ΝΤΌΡΑ ΜΠΑΚΟΓΙΆΝΝΗ: ΜΟΝΑΔΙΚΉ ΔΙΑΦΟΡΆ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΊΑ Η ΟΡΙΟΘΈΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΊΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΟΖ 65 ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ ΗΝΩΜΈΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΊΕΣ ΣΤΟ ΚΑΛΎΤΕΡΟ ΕΠΊΠΕΔΟ ΣΧΈΣΕΩΝ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΊΩΝ ΔΕΚΑΕΤΙΏΝ Αντιπροσωπεία του Κογκρέσου στη Βουλή 66 Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΉ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ ΕΊΝΑΙ ΣΕ ΚΊΝΔΥΝΟ, ΛΌΓΩ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΎ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΎ Αντιπροσωπεία της ΔΣΟ στο ΠΣΕ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 72 ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΊΑΣ 196774: ΈΝΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΌ ΈΡΓΟ ΜΕ ΠΟΛΛΈΣ ΟΠΤΙΚΈΣ Η εκδήλωση παρουσίασης του τόμου στη Γερουσία της Βουλής 74 ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΈΣ ΚΑΤΑΒΟΛΈΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ Η Ομιλία του Κ. Τασούλα για «Τα Οικονομικά της Δικτατορίας» 76 «ΟΙ ΠΡΌΣΦΥΓΕΣ ΤΟΥ ’22 ΚΑΙ Η ΕΛΛΆΔΑ: ΤΡΕΙΣ ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΡΎΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ» Βιβλιοπαρουσίαση 78 «ΤΟ ΟΛΟΚΑΎΤΩΜΑ ΤΗΣ ΚΆΣΟΥ: 1824-2024» Επιστημονική ημερίδα στη Βουλή 80 ΣΠΎΡΟΣ ΜΟΥΣΤΑΚΛΉΣ: ΑΝΤΆΡΤΗΣ, ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΌΣ, ΜΆΡΤΥΡΑΣ Η δωρεά του έργου του χαράκτη Τάσσου, στη Βουλή από την οικογένειά του 82 ΑΝΕΞΊΤΗΛΟ ΤΟ ΑΠΟΤΎΠΩΜΑ ΤΟΥ ΒΑΣΊΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΎ Τιμητική εκδήλωση του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ 84 ΝΊΚΟΣ ΒΟΎΤΣΗΣ: ΜΑΣ ΛΕΊΠΕΙ ΤΟ ΚΎΡΟΣ ΚΑΙ Η ΕΥΘΎΤΗΤΆ ΤΟΥ Τι είπε ο πρώην Πρόεδρος της Βουλής στην εκδήλωση προς τιμήν του Β. Βασιλικού 86 Ν. ΑΤΖΈΜΟΓΛΟΥ: Η ΤΕΧΝΗΤΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΉΣΕΙ ΜΌΝΟ ΤΟ 5% ΤΩΝ ΘΈΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΊΑΣ 87 N OBEL ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ 2024: ΟΙ DARON ACEMOGLU, SIMON JOHNSON ΚΑΙ JAMES A. ROBINSON ΣΤΟ ΕΠΊΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΣΜΏΝ Άρθρο του καθηγητή Π. Πετράκη 88 ΝΤΑΡΌΝ ΑΤΖΈΜΟΓΛΟΥ: ΠΏΣ ΧΆΝΟΥΝ ΕΥΚΑΙΡΊΕΣ Η ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΊΑ Η συνέντευξη του Νομπελίστα στα «ΝΕΑ» 90 ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ ΚΑΛΙΤΣΟΥΝΆΚΗΣ, ΈΝΑΣ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΘΕΜΕΛΙΩΤΈΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΣΚΈΨΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΈΜΟΥ Ειδικό αφιέρωμα του Ιδρύματος της Βουλής 92 PLATFORMS PROJECT– INDEPENDENT ART FAIR Εικαστική Έκθεση στο πρώην Καπνεργιστάσιο 94 Κ. ΤΑΣΟΎΛΑΣ: ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΟΥΜΕ ΤΟ ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΟ ΕΦΑΛΤΉΡΙΟ ΤΗΣ ΝΈΑΣ ΕΚΚΊΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΊΔΩΝ Το μέλλον του Τύπου στο 2ο Συνέδριο της ΕΙΗΕΑ 96 ΣΕ ΤΡΟΧΙΆ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ ΤΟ ΈΤΟΣ 2023 Τι αναφέρει η Ετήσια Έκθεση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς 97 Η ΒΟΥΛΉ ΤΊΜΗΣΕ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΉ ΕΠΈΤΕΙΟ ΤΗΣ 28ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 1940 Εκδήλωση του Συλλόγου Υπαλλήλων της Βουλής ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ 98 ΈΦΥΓΕ ΑΠΌ ΤΗ ΖΩΉ Η ΒΆΣΩ ΠΑΠΑΝΔΡΈΟΥ 100 ΑΠΕΒΊΩΣΕ Ο ΠΡΏΗΝ ΒΟΥΛΕΥΤΉΣ Π. ΠΑΝΟΎΡΗΣ 101 «ΠΡΟΛΑΜΒΆΝΩ ΤΟΝ ΚΑΡΚΊΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΎ» 102 ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ ΒΟΥΛΕΥΤΏΝ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΒΟΎΛΙΟ 104 «ΤΙΜΉ ΚΑΙ ΔΌΞΑ ΣΤΟΥΣ ΉΡΩΕΣ ΤΟΥ ΈΠΟΥΣ 1940, ΜΝΗΜΕΊΟ ΠΕΣΌΝΤΩΝ-ΠΆΡΚΟ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΣΤΟ ΚΑΛΠΆΚΙ»
3 29 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2024 ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ TOY ΘΟΔΩΡΉ ΤΖΑΛΑΒΡΆ Ηέκθεση με τίτλο «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων» που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην αίθουσα του Μετρό στην πλατεία Συντάγματος στάθηκε αφορμή για μια ευτυχή εξαγγελία από τον Πρόεδρο της Βουλής Κ. Τασούλα: Πρόκειται για την ίδρυση από την Βουλή Μουσείου Ελληνικής Γελοιογραφίας στους χώρους του κτηρίου του πρώην Δημόσιου Καπνεργοστάσιου επί της οδού Λένορμαν. Δεν ήταν μόνο ο ενθουσιασμός του Κ. Τασούλα από την ποιότητα της έκθεσης κατά την τελετή των εγκαινίων που τον ώθησε στην συγκεκριμένη εξαγγελία. Ήταν ένα χρέος που η Βουλή άτυπα είχε αναλάβει εδώ και πολλά χρόνια απέναντι στους γελοιογράφους, πλην όμως δεν είχε εκπληρώσει. Οι παλαιότεροι εξ αυτών θυμούνται ότι σχετικές συζητήσεις είχαν γίνει τόσο στην περίοδο του Προέδρου Αποστόλου Κακλαμάνη, όσο και κατά την Προεδρία του αειμνήστου Δημήτρη Σιούφα. Με βάση τον κλασσικό ορισμό Μουσείο είναι ένα ίδρυμα που συλλέγει, μελετά, διατηρεί, γνωστοποιεί και εκθέτει τεκμήρια πολιτισμού και περιβάλλοντος. Το 2022 στην Πράγα το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων κατέληξε μετά από 50 χρόνια, πολλές διαβουλεύσεις και συμβιβασμούς σε ένα νέο, περισσότερο συμπεριληπτικό ορισμό. Σύμφωνα με τη νέα διατυπωση: «Το μουσείο είναι ένα μη κερδοσκοπικό, μόνιμο ίδρυμα στην υπηρεσία της κοινωνίας, που ερευνά, συλλέγει, συντηρεί, ερμηνεύει και εκθέτει υλική και άυλη κληρονομιά. Ανοιχτά προς το κοινό, προσβάσιμα και χωρίς αποκλεισμούς, τα μουσεία προάγουν την ποικιλομορφία και τη βιωσιμότητα. Λειτουργούν και επικοινωνούν ηθικά, επαγγελματικά και με τη συμμετοχή των κοινοτήτων, προσφέροντας ποικίλες εμπειρίες για εκπαίδευση, απόλαυση, προβληματισμό και ανταλλαγή γνώσεων». Θα έλεγε κανείς πως η τελευταία παράγραφος του νέου ορισμού ωσάν να γράφτηκε ειδικά για να περιγράψει ένα μουσείο με αντικείμενο την γελοιογραφία. Είναι το κατ εξοχήν πνευματικό δημιούργημα που μπορεί να προσφέρει απόλαυση, προβληματισμό, εκπαίδευση και ανταλλαγή γνώσεων.Και όχι μόνο ιστορικών. * * * Προξένησε μάλιστα ανέλπιστα ευχάριστη εντύπωση η ταυτότητα χαρακτηρισμών και αξιολογήσεων ανάμεσα στον Πρόεδρο της Βουλής Κ. Τασούλα και τους επιμελητές της έκθεσης και του σχετικού συνοδευτικού καταλόγου Γ. Αντωνόπουλο και Σπ. Δερβενιώτης καθώς και της γελοιογράφου Ε. Ξένου για τον ρόλο και την αξία της γελοιογραφίας σήμερα. Εκφράζοντας τον κόσμο των πολιτικών, των κατ εξοχήν υποκειμένων, όχι πάντα ασμένως και προθύμως, στην γελοιογραφική βάσανο, ο Πρόεδρος της Βουλής δεν δίστασε να παραδεχθεί ότι: «Η πολιτική γελοιογραφία καταγράφει πρόσωπα και γεγονότα, τα σχολιάζει με τον αμίμητο χιουμοριστικό τρόπο της, υπηρετεί την επικαιρότητα, αλλά δεν αγνοεί και το βαθύτερο νόημα των γεγονότων. Και τότε σε αναγκάζει, σε εμπνέει δηλαδή, να ψάξεις μόνος σου στην ιστορία και να διεκδικήσεις περισσότερη γνώση με αφορμή την επιτυχημένη γελοιογραφία και τότε η σάτιρα γίνεται διδασκαλία και το θυμικό συμπληρώνεται από τον λογισμό. Και να γιατί αυτή η Έκθεση και το λεύκωμά της μπορεί να γίνουν ο καλύτερος ξεναγός ή εξηγητής, όπως έλεγαν παλιότερα τους ξεναγούς, της μεταπολιτεύσεως. Είμαι βέβαιος πως ο καλύτερος ξεναγός των νεότερων γενεών στην ιστορία της μεταπολιτεύσεως, ιστορία μισού αιώνα ήδη, θα είναι η Έκθεση με τίτλο “Η μεταπολίτευση των γελοιογράφων - 50 χρόνια Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας”». Έχει αξία να παρακολουθήσουμε παράλληλα και τις απόψεις των γελοιογράφων Γ. Αντωνόπουλου, Σπ. Δερβενιώτη και Ε. Ξένου, όπως αυτές καταγράφηκαν απαντώντας στην ερώτηση «Τι είναι για σας ή πολιτική γελοιογραφία σήμερα;» σε συνεντευξή τους στην εφημερίδα « Το Βήμα». Γιάννης Αντωνόπουλος: Πολιτική γελοιογραφία σημαίνει σάτιρα των από κάτω προς τους από πάνω και όχι το αντίστροφο. Σάτιρα προς οποιαδήποτε μορφή εξουσίας: πολιτικής, κομματικής, οικονομικής, θρησκευτικής. Θα προσθέσω ότι η πολιτική γελοιογραφία μετατρέπεται με τα χρόνια και σε ένα πρωτογενές ιστορικό τεκμήριο, κάτι που και η έκθεσή μας αποδεικνύει. Σπύρος Δερβενιώτης: Θα δανειστώ τη φράση του Παντελή Μπουκάλα «διαρκής υπερ αδυνάτων λόγος». Η γελοιογραφία είναι σάτιρα, και η σάτιρα είναι ένα όπλο εξαιρετικά επικίνδυνο. Δεν καταρρακώνει το σώμα. Καταρρακώνει την εικόνα κάποιου απέναντι στον κόσμο, απέναντι στους οικείους του, απέναντι στον εαυτό του. Και όπως όλα τα όπλα, το μεγαλύτερο έγκλημα είναι να το στρέφεις κατά αμάχων: κατά των αδύναμων. Στόχος της σάτιρας, και συνεπώς και της πολιτικής γελοιογραφίας, πρέπει να ναι πάντα η Εξουσία. Πάντα ο Δυνάστης. Έφη Ξένου: Η πολιτική γελοιογραφία είναι ο σχολιασμός και η άσκηση κριτικής για τα πολιτικά πράγματα και τα ζητήματα της δημόσιας ζωής μέσω της σάτιρας και της διακωμώδησης. Είναι ένα άρθρο γνώμης που αντί να αποδοθεί με λέξεις όπως τα άρθρα της εφημερίδας, συμπυκνώνει τον πολιτικό λόγο σε μια εικόνα (με λεζάντα ή και χωρίς) έχοντας σαν όπλο της το χιούμορ και την υπερβολή. Είναι μια μορφή τέχνης που είναι απόλυτα δεμένη με την πολιτική και την επικαιρότητα. Κι αυτή ακριβώς είναι η ιδιαιτερότητα και η ομορφιά της: το ότι αφουγκράζεται την κοινωνία, ζει μαζί της και προσπαθεί κάθε μέρα να εκφράσει τη διάθεσή της, να της προσφέρει χαμόγελα και να την υπερασπίσει, όσο μπορεί, καυτηριάζοντας τα κακώς κείμενα! Έχει δύναμη, γιατί το σκίτσο μπορεί να μιλά με πολλούς τρόπους: με ευθύ τρόπο όταν υπάρχει λεζάντα, με μηνύματα και με συμβολισμούς (πχ η απεικόνιση κάποιου σαν κακό λύκο, ή Καίσαρα, ή Πινόκιο, ή δήμιο μπορεί να γίνει αντιληπτή με τον ίδιο τρόπο στις περισσότερες χώρες του πλανήτη) και τέλος με το συναίσθημα. Η εικόνα είναι τόσο δυνατή, γιατί μιλάει απευθείας στην ψυχή των ανθρώπων και δίνει την δυνατότητα στον καθένα να την μεταφράσει όπως θέλει, να νιώσει περισσότερο ή λιγότερο έντονα συναισθήματα, ανάλογα με την ευαισθησία του, τις εμπειρίες του, την συναισθηματική του φόρτιση. * * * Ευτυχώς παρήλθε εδώ και πολλά χρόνια η πεποίθηση πως η Γελοιογραφία είναι η εκδίκηση των κακών ζωγράφων» όπως είχε γράψει ο Alphonse Allais τον 19ο αιώνα. Αυτή η πεποίθηση θεωρούσε τοτε τη γελοιογραφία ως ένα κατώτερο είδος τέχνης, πάρεργο των «Καλών Τεχνών». Ηταν, άλλωστε, μέρος του «ευτελούς» Τύπου, αστείες καρικατούρες που θα πετάγονταν μαζί με την εφημερίδα την επόμενη μέρα και δεν τους ανήκε μια θέση στην «αθανασία», δίπλα στα έργα της ζωγραφικής και της γλυπτικής. Πλέον ένα Μουσείο Γελοιογραφίας θα διασφαλίσει την αθανασία τους, αλλά θα συμβαλλει και στην απόλαυση στη ζωής μας καθώς, ως γνωστόν, «το γέλιο μακραίνει τη ζωή». Η Βουλή δημιουργεί Μουσείο Γελοιογραφίας
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 4 ΤΕΥΧΟΣ_084 Όπως προανήγγειλε , ο Πρόεδρος της Βουλής, κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, εγκαινιάζοντας την αναδρομική έκθεση γελοιογραφίας «ΗΜεταπολίτευση των Γελοιογράφων» - που φιλοξενήθηκε απι 15-19 Οκτωβρίου στο Μετρό Συντάγματος, στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων για τα 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση- η Βουλή των Ελλήνων προτίθεται να προχωρήσει στην ίδρυση και εγκατάσταση στους χώρους του πρώην Δημόσιου Καπνεργοστάσιου Μουσείου της Ελληνικής Γελοιογραφίας. Οι λεπτομέρειες για την ίδρυση και την δομή του θα γνωστοποιηθούν το προσεχές διάστημα. Αναφερόμενος στο περιεχόμενο της έκθεσης ο Πρόεδρος της Βουλής σημείωσε πως, «οι γελοιογράφοι έχουν την ικανότητα να καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα και να τα αποτυπώνουν με την πένα τους. Με δηκτικό, αλλά όχι ονειδιστικό τρόπο. Και σε μια χώρα όπου η σοβαροφάνεια επιπολάζει», συμπληρώνοντας πως «η έκθεση αυτή, αλλά και άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες, είμαι βέβαιος ότι θα βοηθήσουν να ξεπεράσουμε αυτή τη σοβαροφάνεια, που δεν έχει σχέση με τη σοβαρότητα και να καταλάβουμε ότι αυτή η ματιά των πραγμάτων και των προσώπων είναι πολύ πιο αποδοτική, πολύ πιο συμβουλευτική και πολύ πιο κριτική από οποιαδήποτε καταγραφή και από οποιαδήποτε αρθρογραφία». Απευθυνόμενος προς τους πολιτικούς, υπογράμμισε πως «η γελοιογραφία δεν είναι απειλή, δεν είναι κίνδυνος, είναι ευπρόσδεκτη. Γιατί με τέτοια διαπεραστική ματιά, πολλές φορές μας βοηθάει ο γελοιογράφος να καταλάβουμε και τον εαυτό μας και μας χρειάζεται αυτό». Ο πολυβραβευμένος στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και με μακρά πορεία ΦΩΤΟ: ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ/ΑΛΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ Μουσείο Ελληνικής γελοιογραφίας από τη Βουλή Μια σημαντική πρωτοβουλία αναλαμβάνει η Βουλή των Ελλήνων προχωρώντας στη δημιουργία Μουσείου αφιερωμένου στην ελληνική γελοιογραφία, το οποίο θα στεγαστεί στο εμβληματικό κτίριο του πρώην Δημόσιου Καπνεργοστάσιου στην οδό Λένορμαν. Το εξήγγειλε ο Πρόεδρος Κ. Τασούλας στην έκθεση «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων» Ένα σκίτσο το BAS με όλους τους πρωθυπουργούς από το 1944 μέχρι σήμερα, δόθηκε ως δώρο στον Πρόεδρο της Βουλής Κ. Τασούλα Ο Κ. Τασούλας στην ομιλία του στα εγκαίνια της έκθεσης των Ελλήνων Γελοιογράφων Ο Πρόεδρος της Βουλής και μέλη της Ένωσης Ελλήνων Γελοιογράφων στα εγκαίνια της Έκθεσης
5 29 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2024 στην ελληνική γελοιογραφία Βασίλης Μητρόπουλος, γνωστός ως Bas, πρόσφερε στον Πρόεδρο της Βουλής ένα σκίτσο του με τίτλο «Οι…Οδηγοί της Χώρας από το 1944», που απεικονίζει με τον δικό του, μοναδικό τρόπο τους Έλληνες Πρωθυπουργούς από την απελευθέρωση και μετά, ξεκινώντας από τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη και φτάνοντας μέχρι τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο πλήρης Χαιρετισμός του Προέδρου της Βουλής, κ. Κ. Τασούλα Κυρίες και κύριοι, Είμαστε περικυκλωμένοι από τη γελοιογραφία. Είμαστε περικυκλωμένοι από 423 γελοιογραφίες δια χειρός 67 Ελλήνων και Ελληνίδων δημιουργών από το 1974 μέχρι το 2024. Από την πιο διαπεραστική ματιά των πραγμάτων και των προσώπων. Οι γελοιογράφοι έχουν αυτή την ικανότητα. Να καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα και να τα αποτυπώνουν με την πένα τους. Με δηκτικό, αλλά όχι ονειδιστικό τρόπο. Και σε μια χώρα όπου η σοβαροφάνεια επιπολάζει. Η έκθεση αυτή, με θέμα τη Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων, αλλά και άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες, είμαι βέβαιος ότι θα βοηθήσουν να ξεπεράσουμε αυτήν τη σοβαροφάνεια, που δεν έχει σχέση με τη σοβαρότητα και να καταλάβουμε ότι αυτή η ματιά των πραγμάτων και των προσώπων είναι πολύ πιο αποδοτική, πολύ πιο συμβουλευτική και πολύ πιο κριτική από οποιαδήποτε καταγραφή και από οποιαδήποτε αρθρογραφία. Η γελοιογραφία είναι αποτέλεσμα ενός «γάμου». Του «γάμου» των γραφικών τεχνών με το χιούμορ. Όταν οι γραφικές τέχνες διευκόλυναν την αποτύπωση του χιούμορ μετά την Αναγέννηση και σε εποχές που ο φιλελευθερισμός στις κοινωνίες κέρδιζε συνεχώς έδαφος, ταυτόχρονα συνοδοιπόρος του φιλελευθερισμού που κέρδιζε έδαφος ήταν και η γελοιογραφία. Είναι μία παράλληλη πορεία. Είναι βίοι παράλληλοι. Χαίρομαι που η Βουλή των Ελλήνων συμπαρίσταται στη Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων. Και χαίρομαι να ανακοινώσω εδώ, στο κέντρο των Αθηνών, στο χώρο όπου το Μετρό της Αθήνας επιτελεί το κοινωνικό του χρέος και το πολιτιστικό, ότι πολύ σύντομα και καθόσον και εφόσον θα συνεννοηθούμε -και θα συνεννοηθούμε- με τους γελοιογράφους μας, στο Καπνεργοστάσιο της οδού Λένορμαν θα στεγαστεί το Μουσείο της Ελληνίδος Γελοιογραφίας. Ώστε και το δικό μου «σινάφι» να καταλάβει ότι η γελοιογραφία δεν είναι απειλή, δεν είναι κίνδυνος, είναι ευπρόσδεκτη. Γιατί με τέτοια διαπεραστική ματιά, πολλές φορές μας βοηθάει ο γελοιογράφος να καταλάβουμε και τον εαυτό μας. Και μας χρειάζεται αυτό. Υπάρχει, κυρίες και κύριοι, ένα καταπληκτικό ποίημα του Καβάφη, το οποίο είναι μία γραμμένη γελοιογραφία, μία γελοιογραφία με λέξεις, χωρίς σκίτσο! Έχει τίτλο: «Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης». Διακωμωδεί ο ποιητής έναν Αριστόβουλο, ο οποίος ήρθε στην Αλεξάνδρεια από την δυτική Λιβύη και προσπαθεί να προφυλάξει την έλλειψη προσόντων και μορφώσεως που έχει με το να είναι ολιγόλογος. Και οι Αλεξανδρινοί, βλέποντάς τον ολιγόλογο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι θα είναι βαθύς σε σκέψεις. Και λέει ο ποιητής: «μήτε βαθύς στες σκέψεις ήταν, μήτε τίποτε. Ένας τυχαίος, αστείος άνθρωπος» είναι, ο οποίος «έτρεμε μήπως χαλάσει την καλούτσικην εντύπωση, μιλώντας με βαρβαρισμούς δεινούς τα ελληνικά. Και οι Αλεξανδρινοί τον πάρουν στο ψιλό, ως είναι το συνήθειό τους οι απαίσιοι». Κυρίες και κύριοι γελοιογράφοι, «Πάρτε μας στο ψιλό» ως είναι το συνήθειό σας, το θεσπέσιο. Καλωσορίζω αυτή την έκθεση, εύχομαι καλή επιτυχία και το επόμενο ραντεβού όταν στο Καπνεργοστάσιο θα ξεκινάμε την τοποθέτηση των πρώτων γελοιογραφιών. Να είστε καλά!
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 6 ΤΕΥΧΟΣ_084 Χωράει μισός αιώνας σε μια αίθουσα; Χωράνε 50 χρόνια σε ένα λεύκωμα; Με αυτά τα ερωτήματα ήρθαμε αντιμέτωποι οι δύο συνεπιμελητές της έκθεσης «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων», Γιάννης Αντωνόπουλος και Σπύρος Δερβενιώτης, όταν, ως μέλη της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων, αναλάβαμε να φέρουμε σε πέρας αυτό το απαιτητικό έργο. Μετά από μήνες έρευνας στα αρχεία των εφημερίδων της Βιβλιοθήκης της Βουλής, σε γελοιογραφικά λευκώματα και στα ιδιωτικά αρχεία ζώντων και αποθανόντων δημιουργών, με τον ακούραστο συντονισμό του προέδρου της Λέσχης, Πάνου Μαραγκού, και με τη συλλογική υποστήριξη πολλών συναδέλφων μας, πραγματοποιήθηκε από τις 14 μέχρι τις 19 Οκτωβρίου 2024 στο Μετρό Συντάγματος η μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση γελοιογραφίας που έχει έγινε ποτέ στην Ελλάδα. 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση, θα ήταν αδιανόητο η Λέσχη των Γελοιογράφων να μην προσθέσει το δικό της λιθαράκι στο πλαίσιο των φετινών επετειακών εκδηλώσεων. Και αυτό γιατί ο Ιούλιος του 1974 και τα πυκνά γεγονότα των μηνών που ακολούθησαν μέχρι την καταδίκη των πρωταιτίων της χούντας και χάραξαν αποφασιστικά τη σύγχρονη ιστορία, δεν υπήρξε κοσμογονικός μόνο για τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό, αλλά και για την ίδια την πολιτική γελοιογραφία. Ήταν τότε που μια πρωτόγνωρη αύρα ελευθερίας έπνευσε στη χώρα μετά από αρκετές δεκαετίες αυταρχισμού και λογοκρισίας. Και έφερε μια νέα πνοή στη δηκτική αποτύπωση της επικαιρότητας, που ήδη το ’74 μετρούσε ενάμιση αιώνα παρουσίας στον ελληνικό Τύπο. Η μεγάλη έκθεση γελοιογραφίας στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης προσέλκυσε χιλιάδες επισκέπτες, κατά κύριο λόγο επιβάτες του μετρό. Πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου, με τη στήριξη της Βουλής των Ελλήνων, του Υπουργείου Πολιτισμού, του ΟΠΑΝΔΑ, της ΣΤΑΣΥ και του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ. «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων» περιέλαβε παραπάνω από 400 σκίτσα δημιουργημένα από 67 γελοιογράφους στη διάρκεια μισού αιώνα, καλύπτοντας τα σημαντικότερα γεγονότα που βίωσε η χώρα από το καλοκαίρι του 1974 μέχρι το καλοκαίρι του 2024. Οι χρονικές περίοδοι Το εισαγωγικό μέρος της, που αφορούσε στους πρώτους 13 μεταβατικούς μήνες (Ιούλιος 1974-Αύγουστος 1975) αρκετοί συμπολίτες μας είχαν την ευκαιρία να το περιηγηθούν στο Προεδρικό Μέγαρο τον περασμένο Ιούλιο, στο πλαίσιο των εορτασμών για την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Από την πτώση της δικτατορίας Ιωαννίδη, μετά το πραξικόπημα κατά του Μακάριου που προκάλεσε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, και την έλευση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Αθήνα στις 24 Ιουλίου 1974, μέχρι τις πρώτες εκλογές της 17ης Νοεμβρίου, το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου που κατάργησε ΦΩΤΟ: ΑΠΕ ΜΠΕ/ΟΡΕΣΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Μισός αιώνας γελοιογραφικού αναστοχασμού Του Γιάννη Αντωνόπουλου* Η Έκθεση και το λεύκωμα «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων 1974 2004» Το εξώφυλλο του άλμπουμ με όλα τα σκίτσα της Έκθεσης με τίτλο «Η Μεταπολίτευση των Γελοιγράφων 1974 – 2024»
7 29 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2024 τη μοναρχία, την ψήφιση του Νέου Συντάγματος και τη (μερική) αποχουντοποίηση, η περίοδος αυτή είναι πυκνή σε γεγονότα, αλλά και σε γελοιογραφική παραγωγή. Πρόκειται για μια «τομή με διάρκεια», όπως επιλέξαμε να την τιτλοφορήσουμε στον κατάλογο της έκθεσης. Σκίτσα του Κώστα και του Βασίλη Μητρόπουλου, του ΚΥΡ, του Ηλία Σκουλά, του Αντώνη Καλαμάρα, του Σπύρου Ορνεράκη, του Βασίλη Χριστοδούλου, του Διογένη Οικονόμου και άλλων, στέκουν αψευδείς μάρτυρες του ενθουσιασμού και της ομοψυχίας που επικρατούσε τους πρώτους εκείνους μήνες μετά την κατάρρευση των δύο βασικών πυλώνων του μετεμφυλιακού κράτους: του Παλατιού και της στρατιωτικής παρέμβασης στην πολιτική ζωή. Τόσο η έκθεση, όσο και το λεύκωμα που τη συνόδευσε, διαπέρασε και τις επόμενες δεκαετίες, έτος προς έτος, διακρίνοντας τη γελοιογραφική παραγωγή στις εξής περιόδους: 1975-1981 («Συντηρητικοί στην κυβέρνηση, κοινωνία στους δρόμους»), 19811989 («Από την “Αλλαγή” στην “Κάθαρση”»), 19901999 («Η δεκαετία του εκσυγχρονισμού»), 2000-2008 («Η λάμψη και το ράγισμα της βιτρίνας»), 2009-2019 («Τα χρόνια της κρίσης») και 2019-2024 («Νέες κρίσεις, νέες προκλήσεις»). Οι πολυκύμαντες σχέσεις με τη Δύση, την Τουρκία και τους Βαλκάνιους γείτονες, οι πρόσκαιρες επιτυχίες της χώρας, αλλά και οι μακρές περίοδοι κρίσεων και διχασμών, οι κοινωνικές κινητοποιήσεις, οι εκλογικές διαδικασίες, η πολυετής δράση της «17Ν» και η έξαρση της νεοναζιστικής βίας, φυσικές καταστροφές και πολύνεκρα δυστυχήματα, είναι μερικές από τις θεματικές τις οποίες οι επισκέπτες και οι επισκέπτριες της έκθεσης είχαν την ευκαιρία να θυμηθούν ή να μάθουν, εντοπίζοντας τη δική τους μνημονική αφετηρία αναλόγως της ηλικίας στην οποία βρίσκονται. Κάθε χρονική ενότητα έχει να παρουσιάσει τους δικούς της γελοιογράφους, νέα ονόματα που προστίθενται πλάι στα παλιότερα. Κάθε δημιουργός έχει τη δική του αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία, τη δική του αίσθηση χιούμορ, τη δική του «χρυσή περίοδο» -είτε είναι ήδη γνωστός/ή τη δεκαετία του ’70, είτε εμφανίζεται στις δεκαετίες του ’80, του ’90, του 2000 ή και μετά το 2010. Ονόματα εμβληματικών δημιουργών όπως των αείμνηστων Γιάννη Καλαϊτζή, Γιάννη Ιωάννου και Βαγγέλη Παυλίδη, αλλά και ονόματα της επόμενης γενιάς, όπως του Μιχάλη Κουντούρη, του Ηλία Μακρή, του Πάνου Μαραγκού, του Στάθη Σταυρόπουλου κ.λπ. συνυπάρχουν με νεότερες «φουρνιές» γελοιογράφων των οποίων η δουλειά αναδείχτηκε στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ήταν βέβαια η πρώτη φορά που η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων διοργάνωσε μια τέτοιου βεληνεκούς έκθεση στον ίδιο χώρο. Θυμίζουμε τις τέσσερις διεθνείς εκθέσεις που διεξήχθησαν την προηγούμενη δεκαετία υπό τον τίτλο “Cartoonfair”. Αυτές ήταν αφιερωμένες στο Προσφυγικό («Μετέωρο Βήμα», 2016), στην Ευρωπαϊκή Ένωση («Γλυκιά Ευρώπη», 2017), στον Πόλεμο («Πόλεμος Α.Ε.», 2018) και στη Δημοκρατία («Δημοκρατία σε κρίση», 2019). Μια πέμπτη έκθεση έγινε το 2020, εν μέσω λοκντάουν και καραντίνας, αυτή τη φορά σε διαδικτυακή μορφή, και ήταν, φυσικά, αφιερωμένη στην πανδημία του COVID-19. Το Μουσείο Γελοιογραφίας Όμως «η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων», η εμβληματική έκθεση που ξαναέφερε τη γελοιογραφική τέχνη στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης, είχε μια διαφορετική λογική. Αφενός δεν περιορίστηκε στις συμμετοχές των μελών της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων, εκτεινόμενη αναδρομικά στους σημαντικότερους και πιο αναγνωρίσιμους γελοιογράφους με πολυετή παρουσία σε εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας από το β’ μισό της δεκαετίας του ’70 μέχρι σήμερα. Αφετέρου, διέθετε εξαρχής μια μουσειακή προσέγγιση, καθώς στόχευε στην ανάδειξη του ρόλου της γελοιογραφίας ως αναπόσπαστου μέρους του Τύπου και ως πρωτογενούς ιστορικής πηγής που καλύπτει σχεδόν το σύνολο των 200 χρόνων από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους. Η απουσία από την Αθήνα ενός σύγχρονου, θεσμικά αναγνωρισμένου Μουσείου Ελληνικής Γελοιογραφίας, παρόμοιου με αντίστοιχα μουσεία σε άλλες πόλεις της Ευρώπης, που θα αναδεικνύει αυτόν ακριβώς τον ρόλο της θαυμάσιας αυτής τέχνης, είναι κάτι παραπάνω από οφθαλμοφανής σε όσους/ες καταπιάνονται με το θέμα. Η ίδρυση ενός τέτοιου μουσείου αποτελεί πάγιο αίτημα της Λέσχης εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Για αυτό και μόνο ευπρόσδεκτο ήταν το καλωσόρισμα της αναγγελίας του Προέδρου της Βουλής κ. Κωνσταντίνου Τασούλα, στα εγκαίνια της έκθεσης, για την ίδρυση Μουσείου Ελληνικής Γελοιογραφίας, στον χώρο του πρώην Καπνεργοστασίου. Πρόκειται για ένα γεγονός τεράστιας σημασίας που, όταν υλοποιηθεί, θα καλύψει ένα απαράδεκτο κενό όσον αφορά την επαφή του κοινού, και ειδικά των νέων γενεών, με δύο αιώνες ιστορίας του τόπου και της γελοιογραφίας που ακατάπαυστα αυτός ο τόπος παράγει. *Σκιτσογράφος και ιστορικός, μέλος Δ.Σ. της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων, συνεπιμελητής της έκθεσης «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων».
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 8 ΤΕΥΧΟΣ_084 1974 - 1975 Τομή με διάρκεια Το πραξικόπημα της ελλαδικής χούντας κατά του Αρχιεπισκόπου Μακάριου στις 15 Ιουλίου 1974 οδηγεί, πέντε ημέρες αργότερα, στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Στις 23 Ιουλίου η δικτατορία Ιωαννίδη καταρρέει στον απόηχο της κυπριακής τραγωδίας. Ταυτόχρονα καλείται στην Ελλάδα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος τα ξημερώματα της 24ης Ιουλίου γίνεται δεκτός στο αεροδρόμιο του Ελληνικού σε συνθήκες παλλαϊκού ενθουσιασμού. Την ίδια μέρα ορκίζεται πρωθυπουργός σχηματίζοντας κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Μετά από πολλές δεκαετίες εμφύλιου διχασμού και επτά χρόνια στυγνής στρατιωτικής δικτατορίας, η Ελλάδα εισέρχεται σε ένα νέο κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας της. Σε εκείνη την κρίσιμη καμπή τίθενται τα θεμέλια της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, της πιο μακρόχρονης δημοκρατίας στα 200 χρόνια του ελληνικού κράτους -μιας δημοκρατίας όπως περίπου τη γνωρίζουμε σήμερα- με όλα τα θετικά και τα αρνητικά της. Από τις πρώτες κιόλας μέρες λαμβάνονται άμεσα μέτρα για την όσο πιο ταχεία μετάβαση στη δημοκρατική ομαλότητα: η επιστροφή των πολιτικών εξόριστων, η νομιμοποίηση του ΚΚΕ, η απομάκρυνση προσώπων που είχαν τοποθετηθεί από το χουντικό καθεστώς στον διοικητικό μηχανισμό και η προκήρυξη εθνικών εκλογών για τις 17 Νοεμβρίου (ημερομηνία με βαρύνουσα σημασία λόγω της σύνδεσής της με την αιματηρή καταστολή της φοιτητικής εξέγερσης του 1973). Ακολουθεί η προκήρυξη δημοψηφίσματος για το πολιτειακό στις 8 Δεκεμβρίου 1974, δημοψήφισμα που καθιέρωσε την Αβασίλευτη Δημοκρατία έναντι της Βασιλευομένης με ποσοστό 69,2%, επιλύοντας ένα πρόβλημα που ταλάνιζε την ελληνική πολιτική ζωή από τις αρχές του 20ού αιώνα. ΗΛΙΑΣ ΣΚΟΥΛΑΣ Απογευματινή, Δεκέμβριος 1974 Η έκδοση «Η Μεταπολίτευση των Γελοιογράφων» Επιλογή σκίτσων ανά χρονικές περιόδους στην πεντηκονταετία
9 29 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2024
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 10 ΤΕΥΧΟΣ_084 1975 - 1981 Συντηρητικοί στην εξουσία, κοινωνία στους δρόμους Οι εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974 ανέδειξαν νικήτρια με ευρύτατη κοινοβουλευτική πλειοψηφία (220 έδρες) τη Νέα Δημοκρατία, το κόμμα που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Στη δεύτερη θέση βρέθηκε η Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις του Γεωργίου Μαύρου και ακολουθούσαν το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) του Ανδρέα Παπανδρέου και η Ενωμένη Αριστερά με επικεφαλής τον Ηλία Ηλιού. Ανανεώνοντας την κυβερνητική της θητεία στις εκλογές της 20ής Νοεμβρίου 1977, η συντηρητική παράταξη κυβέρνησε συνολικά επτά συνεχόμενα χρόνια: από το 1974 έως το 1980 με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και από το 1980 έως το 1981 με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Ράλλη. Οι κυβερνήσεις της ΝΔ έβαλαν ως στόχο την επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας και την ένταξή της σε υπερεθνικούς οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), οι διαδικασίες για την οποία είχαν ξεκινήσει από τον ίδιο τον Καραμανλή ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’50. Η επίσημη ένταξη έγινε την 1η Ιανουαρίου 1981. Επί ΝΔ προωθήθηκαν επίσης κάποιες πρώτες μεταρρυθμίσεις στους τομείς της εκπαίδευσης και του γλωσσικού ζητήματος. Στο ίδιο διάστημα η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε μια διαρκή κινητικότητα. Σε μια χώρα η οποία βρίσκεται σε δημογραφική ακμή και της οποίας η νεολαία κάτω των 18 ετών ανέρχεται στο ¼ του συνολικού πληθυσμού, διαμορφώνονται καινούργιες αντιλήψεις και συμπεριφορές στους τρόπους κοινωνικοποίησης, στις έμφυλες σχέσεις, στις μορφές σεξουαλικής έκφρασης. Παράλληλα έχουμε μια πρωτόγνωρη πολιτικοποίηση με αμέτρητες αγωνιστικές κινητοποιήσεις, απεργίες, πορείες και καταλήψεις εργοστασίων. Ο αντιαμερικανισμός κυριαρχεί σε μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης, λόγω της πρότερης υποστήριξης των ΗΠΑ στη χούντα και στον «Αττίλα», ενώ τα συνθήματα του ανερχόμενου ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου κατά της ΕΟΚ και του ΝΑΤΟ, υπέρ μιας Ελλάδας με λαϊκή κυριαρχία που «θα ανήκει στους Έλληνες», κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος. Ως αντίδραση σε αυτό το κύμα ριζοσπαστισμού, ακροδεξιές ομάδες και νοσταλγοί της χούντας πραγματοποιούν μεταξύ 1974 και 1978 βομβιστικές επιθέσεις σε γραφεία αριστερών κομμάτων, βιβλιοπωλεία και κινηματογράφους. Τον Δεκέμβριο του 1975 καταγράφεται και το πρώτο χτύπημα της οργάνωσης «17 Νοέμβρη», με τη δολοφονία του Σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα Ρίτσαρντ Γουέλς, ενώ έναν χρόνο αργότερα θα εκτελε στεί ο βασανιστής της χούντας Ευάγγελος Μάλλιος. Την Πρωτομαγιά του 1976, η Ελλάδα συγκλονίζεται από την απώλεια του κορυφαίου αντιστασιακού κατά της δικτατορίας Αλέξανδρου Παναγούλη, ο οποίος σκοτώθηκε σε τροχαίο υπό μάλλον περίεργες συνθήκες. Κατά το τελευταίο έτος της επταετούς διακυβέρνησης της ΝΔ θα συμβούν αλλεπάλληλα γεγονότα που θα επιταχύνουν τη φθορά της. Μεταξύ αυτών, η δολοφονία των νεαρών Ιάκωβου Κουμή και Σταματίνας Κανελλοπούλου από τα ΜΑΤ στα επεισόδια του εορτασμού του Πολυτεχνείου, ο εμπρησμός των καταστημάτων «Μινιόν» και «Κατράντζος» στο κέντρο της Αθήνας, η πολύνεκρη τραγωδία της Θύρας 7 στο γήπεδο Καραϊσκάκη, οι καταστροφικοί σεισμοί των Αλκυονίδων και η πρώτη μεγάλη πυρκαγιά στην Πεντέλη. ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ Ελευθεροτυπία, Αύγουστος 1976
www.hellenicparliament.grRkJQdWJsaXNoZXIy MjYz