ΒΟΥΛΗ Επί του ... Περιστυλίου

15ΝΘΗΜΕΡΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ περιστυλίου! Επί του... ΤΕΥΧΟΣ_072 28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2024 Κείμενα: Γ. Βερνίκος, Θ. Καλουδης, Β. Καραμανωλάκης, Γ. Κοσσυβάκης, Γ. Αλ. Μαγκάκης, Μ. Παρασκευόπουλος, Αl. Coerant Η κατάληψη της Νομικής Σχολής ΑΦΙΕΡΩΜΑ

2 ΤΕΥΧΟΣ_072 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 03 Η ΠΡΩΤΟΠΌΡΟΣ ΚΑΤΆΛΗΨΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΉΣ ΣΧΟΛΉΣ Άρθρο της Σύνταξης ΑΦΙΕΡΩΜΑ Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ 04 Στον αγώνα για την ελευθερία. Το φοιτητικό αντιδικτατορικό κίνημα και η κατάληψη της Νομικής Του Βαγγέλη Καραμανωλάκη 06 Από το μικρό Πολυτεχνείο στην κατάληψη της Νομικής Του Μάκη Παρασκευόπουλου 08 Η 50η επέτειος της κατάληψης της Νομικής τον Φεβρουάριο 1973 Του Γιώργου Βερνίκου 10 Το χρονικό της κατάληψης της Νομικής Του Γρηγόρη Κοσσυβάκη* 14 Πως φτάσαμε στην κατάληψη της Νομικής Του Θοδωρή Καλούδη 18 Μνήμες και σκέψεις για τη φοιτητική αντίσταση εναντίον της δικτατορίας Του Γιώργου Αλέξανδρου Μαγκάκη 20 Ήταν μόνοι τους… Tου Albert Coerant* ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚO ΕΡΓΟ 22 ΑΊΡΕΤΑΙ Η ΑΔΙΚΊΑ ΓΙΑ ΤΑ ΟΜΌΦΥΛΑ ΖΕΥΓΆΡΙΑ Οι θέσεις όσων υπερψήφισαν 24 Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΊΑ ΤΩΝ ΚΟΜΜΆΤΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΨΉΦΙΣΑΝ Τι είπαν στην Ολομέλεια 26 Κ. ΤΑΣΟΎΛΑΣ: ΣΤΗΡΊΖΩ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΈΔΙΟ, ΌΧΙ ΠΑΡΆ ΤΟ ΌΤΙ ΕΊΜΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΌΣ, ΑΛΛΆ ΑΚΡΙΒΏΣ ΕΠΕΙΔΉ ΕΊΜΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΌΣ Η παρέμβαση του Προέδρου της Βουλής 27 Α. ΣΑΜΑΡΆΣ: ΥΠΟΝΟΜΕΎΕΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΈΧΕΙ ΚΑΜΊΑ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΘΈΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΡΆΤΑΞΉΣ ΜΑΣ Οι αντιρρήσεις του πρώην πρωθυπουργού 28 ΜΕ ΕΥΡΎΤΑΤΗ ΠΛΕΙΟΨΗΦΊΑ ΨΗΦΊΣΤΗΚΕ Η ΙΣΌΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΓΆΜΟ Τι είπαν οι εισηγητές των κομμάτων και ο υπουργός Επικρατείας 32 ΒΉΜΑ ΜΠΡΟΣΤΆ ΠΟΥ ΑΊΡΕΙ ΔΙΑΚΡΊΣΕΙΣ ΧΡΌΝΩΝ ΕΊΠΑΝ ΟΙ ΦΟΡΕΊΣ Οι θέσεις της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας 34 ΨΗΦΊΣΤΗΚΑΝ ΟΙ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΌ ΚΏΔΙΚΑ Αδιέξοδη η αυστηροποίηση των ποινών για την αντιπολίτευση 38 ΑΝΤΙΠΟΛΊΤΕΥΣΗ: ΝΟΜΟΘΈΤΗΜΑ ΥΠΌ ΤΟ ΒΆΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΎ ΛΑΪΚΙΣΜΟΎ Οι παρεμβάσεις των πολιτικών αρχηγών 40 ΈΝΤΟΝΕΣ ΟΙ ΔΙΑΦΩΝΊΕΣ ΤΩΝ ΕΚΠΡΟΣΏΠΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΎ ΚΌΣΜΟΥ Αντιπαράθεση για τις αλλαγές στον ποινικό κώδικα 42 Κ. ΜΗΤΣΟΤΆΚΗΣ: ΣΤΙΣ 800.000 ΤΟ ΠΟΣΌ ΓΙΑ ΤΗΝ GOLDEN VISA ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΈΣ ΠΟΥ ΔΈΧΟΝΤΑΙ ΠΊΕΣΗ Η απάντηση στην Ερώτηση του Ν. Ανδρουλάκη 44 Λ. ΑΥΓΕΝΆΚΗΣ: ΜΕ ΔΙΆΛΟΓΟ ΛΎΝΟΥΜΕ ΤΑ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΎ ΤΟΜΈΑ Αίτημα για μείωση του κόστους παραγωγής 48 ΜΕΊΩΣΗ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΎ ΚΌΣΤΟΥΣ ΖΉΤΗΣΑΝ ΟΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΊ ΦΟΡΕΊΣ Τα αιτήματα των εκπροσώπων τους 50 Δ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΊΟΥ: ΣΥΝΕΝΏΝΟΥΜΕ ΌΛΕΣ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΆΛΕΙΑΣ Προβληματισμός για τη διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων 54 ΣΎΜΦΩΝΟΙ ΟΙ ΦΟΡΕΊΣ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΕΘΝΙΚΉΣ ΑΡΧΉΣ ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΆΛΕΙΑΣ Αντίθετος ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ Χρήστος Ράμμος 56 I. TΣΟΥΚΑΛΆΣ: ΑΙΣΙΌΔΟΞΗ, ΑΛΛΆ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΉΣΙΜΗ Η ΑΎΞΗΣΗ ΚΑΤΆ 2,9% ΤΟΥ ΑΕΠ Οι προβλέψεις του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής 58 Η ΤΕΧΝΗΤΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ ΣΤΗΝ ΜΆΧΗ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΏΝ Ελπιδοφόρα νέα τεχνολογία από ελληνική επιχείρηση 60 Θ. ΚΑΡΠΟΔΊΝΗ: ΜΕΓΆΛΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ Η ΨΗΦΙΑΚΉ ΠΑΡΑΚΟΛΟΎΘΗΣΗ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΏΝ ΥΓΕΊΑΣ Όχι στην απαξίωση του σύστημα υγείας, είπε η αντιπολίτευση 62 Μ. ΓΡΑΦΆΚΟΣ: ΣΤΌΧΟΣ ΈΩΣ ΤΟ 2030 ΝΑ ΘΆΒΕΤΑΙ ΜΌΝΟ ΤΟ 10% ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΆΤΩΝ Η πολιτική διαχείρισης των αποβλήτων 64 ΤΟ 62% ΤΩΝ ΘΥΜΆΤΩΝ ΕΜΠΟΡΊΑΣ ΑΝΘΡΏΠΩΝ ΑΦΟΡΆ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΉ ΕΚΜΕΤΆΛΛΕΥΣΗ Τι συζητήθηκε στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής 66 Δ. ΚΑΙΡΊΔΗΣ: Η ΣΥΝΕΝΝΌΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΊΑ ΜΕΊΩΣΕ ΤΙΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΈΣ ΡΟΈΣ ΠΆΝΩ ΑΠΌ 70% Αντιπαράθεση για το προσφυγικό – μεταναστευτικό ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΉ ΔΙΠΛΩΜΑΤΊΑ 70 Ν. ΔΈΝΔΙΑΣ: ΑΝΗΣΥΧΊΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΊΑΣ ΈΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΧΏΡΑΣ ΜΑΣ Ενημέρωση της Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας 72 ΟΙ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΈΣ ΑΦΕΤΗΡΊΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΥΡΏΠΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΆ ΑΥΤΟΔΎΝΑΜΗ Τι είπε η Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου στη Βουλή των Ελλήνων 76 Θ. ΡΟΥΣΌΠΟΥΛΟΣ: ΝΈΑ ΣΥΝΘΉΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΤΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ Οι προτεραιότητες του προέδρου της Κ. Σ. του ΣτΕ 78 ΟΙ ΈΞΙ ΣΤΌΧΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΌΔΗΜΟ ΕΛΛΗΝΙΣΜΌ Οι άξονες του Στρατηγικού Σχεδίου έως το 2027 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 88 Κ. ΤΑΣΟΎΛΑΣ: ΜΎΘΟΣ Η ΔΉΘΕΝ ΕΠΙΤΥΧΊΑ ΣΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΤΗΣ ΧΟΎΝΤΑΣ Χαιρετισμός στο συνέδριο του ΟΠΑ 90 «ΣΤΗΝ ΊΔΙΑ ΠΌΛΗ: ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΊ ΚΑΙ ΕΒΡΑΊΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ» Έκθεση του Ιδρύματος της Βουλής 92 ΑΝΑΦΟΡΆ ΤΟΥ ΠΡΟΈΔΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ, ΜΕ ΑΦΟΡΜΉ ΤΗΝ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΈΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΓΛΏΣΣΑΣ 93 ΔΙΟΝΎΣΗΣ ΜΠΕΧΡΆΚΗΣ: «ΈΝΑΣ ΑΓΩΝΙΣΤΉΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ, ΤΗΝ ΟΠΟΊΑ ΥΠΗΡΈΤΗΣΕ ΜΕ ΣΘΈΝΟΣ». 94 ΛΕΩΝΊΔΑΣ ΓΡΗΓΟΡΆΚΟΣ: ΆΟΚΝΟΣ ΚΑΙ ΆΞΙΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΌΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΉΣ ΕΠΙΣΤΉΜΗΣ 95 ΧΡΉΣΤΟΣ ΦΩΤΊΟΥ: ΈΝΑΣ ΔΙΑΝΟΟΎΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΌΣ ΑΦΗΓΗΤΉΣ ΈΦΥΓΕ ΑΠΌ ΤΗ ΖΩΉ 96 ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΎ ΣΤΑΘΜΟΎ 98 ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ ΒΟΥΛΕΥΤΏΝ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΒΟΎΛΙΟ 100 7 0 ΧΡΌΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΊΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΌΓΟΥ ΥΠΑΛΛΉΛΩΝ ΒΟΥΛΉΣ Φώτο Εξωφύλλου: Από το βιβλίο του Γ. Βερνίκου «Οταν θέλαμε να αλλάξουμε την Ελλάδα - Το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα: Η ΕΚΙΝ και οι καταλήψεις της Νομικής»

3 28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2024 ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Στο μυαλό των περισσότερων πολιτών η εξέγερση στο Πολυτεχνείο αποτελεί την σημαντικότερη αντιδικτατορική ενέργεια. Όμως με βάση την ρήση «Αρχή ήμισυ του παντός» εξίσου πολύτιμη υπήρξε και η κατάληψη της Νομικής τον Φεβρουάριο του 1973. Διότι η κατάληψη της Νομικής αποτελεί την πρώτη μαζική αντιστασιακή πραξη σε βάρος ενός χουντικού καθεστώτος που έμοιαζε αήττητο, καθώς από πουθενά αλλού πέραν του φοιτητικού κινήματος δεν φαινόταν στον ορίζοντα ότι θα προέκυπταν συνθήκες λαϊκής ανατροπής του. Αυτήν ακριβώς την ιδιαιτερότητα της συμβολής των φοιτητών της Νομικής και των άλλων Σχολών στην πτώση της χούντας επιχειρεί να διερευνήσει στο αφιέρωμα του τρέχοντος τεύχους το ηλεκτρονικό περιοδικό της Βουλής «Επί του... περιστυλίου!» Με οδηγό μαρτυρίες και αποτιμήσεις πρωταγωνιστών φοιτητών εκείνης της περιόδου αλλά και ενός ιστορικού, του Βαγγέλη Καραμανωλάκη, που έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τα γεγονότα εκείνης της περιόδου. Πρωτογενή κείμενα-μαρτυρίες για το αφιέρωμα έχουν εισφέρει ο δικηγόρος και πρώην δήμαρχος Πύργου Μάκης Παρασκευόπουλος, ο δικηγόρος και ιστορικός συγγραφέας Γρηγόρης Κοσσυβάκης και ο καθηγητής Βαγγέλης Καραμανωλάκης Το αφιέρωμα συμπληρώνεται με αναδημοσιευση μαρτυριών που προέρχονται απο κείμενα πρωταγωνιστών της κατάληψης που φιλοξενούνται στο βιβλίο του, επίσης πρωταγωνιστή στο αντιδικτατορικό κίνημα και την κατάληψη της Νομικής, Γιώργου Βερνίκου με τίτλο «Όταν θέλαμε να αλλάξουμε την Ελλάδα-Το αντιδικτατορικό κινημα:Η ΕΚΙΝ και οι καταλήψεις της Νομικής» (Εκδόσεις Καστανιώτη). Συγκεκριμένα από αυτό το βιβλίο αναδημοσιεύονται κείμενα του δημοσιογράφου Θοδωρή Καλούδη, του απολυθέντος από την χούντα και εκλιπόντος καθηγητή Γεώργιου Αλέξανδρου Μαγκάκη και του τότε ανταποκριτή της Ολλανδικής Ραδιοφωνίας και τηλεόρασης που βρίσκονταν μέσα σε όλες τις καταλήψεις της Νομικής Albert Coerant. Τα κείμενα έχουν επιλεγεί και τοποθετηθεί με τρόπο που να «συνομιλούν» μεταξύ τους ως προς τα γεγονότα καθώς και να συμπληρώνονται ως προς τις αξιολογήσεις και εκτιμήσεις. Για να υπηρετηθεί αυτός ο σκοπός αγνοήθηκε η αλφαβητική καταχώρηση με βάση το ονοματεπώνυμο του συγγραφέα. Ειδικοτερα: Στο εισαγωγικό κείμενο του ιστορικού Βαγγέλη Καραμανωλάκη αναλύεται η ιδιαίτερη συμβολή της κατάληψης της Νομικής στην ωρίμανση του φοιτητικού κινήματος και τη στοχοθεσία του απέναντι στο χουντικό καθεστως: «Η κατάληψη της Νομικής Σχολής ήταν το αποφασιστικό βήμα με το οποίο το φοιτητικό κίνημα διάβηκε τον Ρουβικώνα του. Μέσα από την κατάληψη τα αρχικά φοιτητικά και σπουδαστικά ζητήματα μεταβλήθηκαν στο διαρκές αίτημα για ελευθερία και δημοκρατία, σε έναν ολοένα και κλιμακούμενο αγώνα ενάντια στο αυταρχικό καθεστώς» επισημαίνεται χαρακτηριστικά. Στη δική του μαρτυρία ο Μάκης Παρασκευόπουλος εξηγεί, μεταξύ άλλων, τις προσδοκίες και τα συναισθήματα που διακατείχαν τους εξεγερμένους φοιτητές: «‘Οσοι πήραμε μέρος στην κατάληψη της Νομικής , ξέραμε καλά σε τι ατραπούς μπαίναμε. Κανείς μας δεν πίστευε ότι την επόμενη μέρα η δικτατορία θα έπεφτε. Στην ταράτσα ,φωνάζοντας συνθήματα και τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο ,υπερβαίναμε τον τρόμο της σύλληψης ,της φυλακής και των βασανιστηρίων. Η συνειδητοποίηση της ιστορικότητας της στιγμής ,η πεποίθηση ότι πια γινόμαστε μέρος της ιστορίας , δημιουργούσε μια καθολική μέθεξη , που έδιωχνε από τη σκέψη μας τις συνέπειες που θα ακολουθούσαν. Από κει αντλούσε το θάρρος αυτό το πολύχρωμο πλήθος ,αγόρια και κορίτσια , που λάτρευαν τη ζωή ,που χόρευαν και τραγουδούσαν , παιδιά από την Αθήνα και την επαρχία ,παιδιά αστών ,αγροτών και εργατών που βάδιζαν στο δρόμο για την ελευθερία». Ο Γιώργος Βερνίκος υπενθυμίζει ότι «στα γεγονότα της Νομικής είχαν αρχίσει να δημιουργούνται οι αντιδικτατορικές οργανώσεις νεολαίας, που θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην πορεία των επόμενων γεγονότων μέχρι και την κατάλυση της χούντας. Παρ’ όλα αυτά, το επίπεδο συνεργασίας των διαφόρων ομάδων ήταν σε πολύ υψηλό επίπεδο, η στάση των ανεξάρτητων φοιτητών καθοριστική και σε τελευταία ανάλυση το σύνθημα «ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ» ήταν το κυρίαρχο, που έδινε τη σωστή κατεύθυνση και τη δύναμη του ιστορικού γεγονότος». Ο Γρηγόρης Κοσσυβάκης διευκρινίζει ότι «Οσοι συμμετείχαμε τότε ενεργά στο φοιτητικό κίνημα, γνωρίζουμε ότι προετοιμάστηκε και συντονίστηκε κατ’ αρχήν από μία μικρή ομάδα φοιτητών και φοιτητριών τής Νομικής και εν συνεχεία εκείνων τής συστεγαζομένης στό ίδιο κτίριο Φιλοσοφικής Σχολής. Πολλοί από τούς παραπάνω πρωτοπόρους ανήκαν ήδη ιδεολογικά και οργανωτικά στίς Φοιτητικές παρατάξεις τών εκτός νόμου κομμάτων τής Αριστεράς (ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ γιά τό ΚΚΕ και «ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ» γιά τό «ΚΚΕ Εσωτερικού»), καθώς και κάποιοι/ες ενταγμένοι/νες σέ αριστερίστικες οργανώσεις όπως η ΑΑΣΠΕ και η ΠΠΣΠ. Ομως, πολλοί άλλοι είμαστε ανένταχτοι». Ο Θοδωρής Καλούδης αναρωτιέται «ποιες θα ήταν οι εξελίξεις στην Ελάδα αν το φοιτητικό κίνημα δεν έπαιρνε στα χέρια του την τιμή της δημοκρατίας,εκθέτοντας τη χούντα των συνταγματαρχών και εξελίσσοντας μια δυναμική αναμέτρηση που την οδήγησε στην αρχή του τέλους της» και συμπληρωνει: «Το φοιτητικό κίνημα, αυτόνομο και μαζικό, ανυπότακτο και μοναχικό ως το τέλος της μεγάλης του περιπέτειας, αναδείχθηκε σε κρίσιμο φορέα ανατροπής της δικτατορίας του ‘67. Και μπορεί τα (παράνομα τότε) κομουνιστικά κόμματα και άλλες, αριστερίστικες κυρίως, οργανώσεις να επεδίωξαν είτε να το διεκδικήσουν είτε να ταυτιστούν μαζί του, η αλήθεια ειναι ότι, παρά την αναμφισβήτητη προσφορά τους, το φοιτητικό κίνημα αυτονομήθηκε γρήγορα. Και η αυτονομία του υπήρξε το κύριο χαρακτηριστικό του». Ο αείμνηστος καθηγητής του ποινικού δικαίου Γεώργιος Αλέξανδρος Μαγκάκης επισημαίνει οτι «η εξέγερση αυτή των φοιτητών της Νομικής Σχολής έδωσε ένα αδιάψευστο μήνυμα της απόφασης του ελληνικού λαού ν’ αγωνιστεί για να κερδίσει την ελευθερία του. Και το μήνυμα αυτό το συνέλαβε το δημοκρατικά τότε πιο ευαίσθητο τμήμα των ενόπλων δυνάμεων, που οργάνωσε το κίνημα του Πολεμικού Ναυτικού το Μάιο του 1973, για την ανατροπή της δικτατορίας. Το κίνημα αυτό προδόθηκε και κατεστάλη, αλλά σε συνδυασμό με τη γενναία στάση του κυβερνήτη και των αξιωματικών του αντιτορπιλικού «Βέλος» δημιούργησε μεγάλη εντύπωση διεθνώς. Έκανε φανερό ότι το δικτατορικό καθεστώς κλονίζεται στη βάση του: στις Ένοπλες Δυνάμεις». Τέλος ο τότε ανταποκριτής της Ολλανδικής Ραδιοφωνίας-Τηλεόρασης Albert Coreant, αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων, σημειώνει: «Πολλές άλλες μαζικές διαδηλώσεις φοιτητών ακολούθησαν, όπως αυτές της Φαρμακευτικής και της Οικονομικής Σχολής, αλλα ήταν οι φοιτητές της Νομικής Σχολής που πέταξαν την πρώτη πέτρα. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, εννέα μήνες αργότερα, ήταν φυσικά ένα κυρίαρχο και ιδιαίτερα εντυπωσιακό γεγονός, αλλά πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι φοιτητές της Νομικής προετοίμασαν το έδαφος, εννέα μήνες νωρίτερα, απ’ αυτό το νέο ξέσπασμα». TOY ΘΟΔΩΡΉ ΤΖΑΛΑΒΡΆ Η πρωτοπόρος κατάληψη της Νομικής Σχολής

4 ΤΕΥΧΟΣ_072 51χρόνια μετά το ξέσπασμά της, η κατάληψη της Νομικής Σχολής στις 21 Φεβρουαρίου του 1973 εξακολουθεί να αποτελεί ορόσημο στην ιστορία, καθώς και στη μνήμη του φοιτητικού αντιδικτατορικού αγώνα (1967-1974). Στις ιστορικές καταγραφές αλλά και στις αναμνήσεις των ανθρώπων που συμμετείχαν στα γεγονότα αποτυπώνεται ως μια από τις πλέον φωτεινές στιγμές, μια τομή στη δράση των φοιτητών και των φοιτητριών που ήδη από το 1971 είχαν αρχίσει να υψώνουν το ανάστημά τους απέναντι στο δικτατορικό καθεστώς. Τι είναι, λοιπόν, αυτό που κάνει την κατάληψη του κτιρίου της Νομικής Σχολής, κάτι τόσο σημαντικό; Καταρχάς η πρωτοτυπία της. Η κατάληψη ενός πανεπιστημιακού κτιρίου αποτελούσε μια καινοτομία για το ελληνικό φοιτητικό κίνημα, μια νέα πρακτική εμπνευσμένη από τον Μάη του ’68 και από τα όσα συνέβαιναν την ίδια εποχή στη Δυτική Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Δεν ήταν άλλωστε πολύ μακριά ο Νοέμβριος του 1970, όταν είχε παιχτεί στους ελληνικούς κινηματογράφους η ταινία «Φράουλες και αίμα» με θέμα την κατάληψη του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης από Αμερικάνους φοιτητές και φοιτήτριες. Στις ελληνικές προβολές της, για το μικρό διάστημα που η χούντα τις επέτρεψε, πολλοί φοιτητές και φοιτήτριες είχαν συγκινηθεί παρακολουθώντας την ταινία και ιδιαίτερα το τέλος της, όταν την ώρα της αστυνομικής εισβολής στο κτίριο οι καταληψίες συνέχιζαν να τραγουδούν το “All we are saying is give peace a chance” του Τζον Λένον. Οι νέοι και οι νέες της εποχής βρίσκονταν σε μια συνεχή επικοινωνία με τη γενιά τους, διάβαζαν τα ίδια βιβλία, άκουγαν την ίδια μουσική, φόραγαν τα ίδια ρούχα· μια γενιά που σε όλο τον κόσμο αμφισβητούσε και διαμαρτυρόταν. Το δεύτερο στοιχείο αφορούσε την μαζικότητά της. Δεν ήταν πια οι λιγοστοί που τολμούσαν μέσα στα αμφιθέατρα και στα προαύλια του πανεπιστημίου να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις του καθεστώτος. Αντίθετα χιλιάδες φοιτητές και φοιτήτριες κατέλαβαν το Μέγαρο Θεωρητικών Επιστημών, όπως ονομαζόταν τότε το σημερινό κτίριο της Νομικής, στο οποίο στεγάζονταν και η Θεολογική και η Φιλοσοφική Σχολή. Αψηφώντας τη βία της χούντας και παρότι πολύ γρήγορα βρέθηκαν περικυκλωμένοι από την Αστυνομία, πλημμύρισαν τον ισόγειο χώρο, τις αίθουσες, τα κλιμακοστάσια, ανέβηκαν στην ταράτσα, βροντοφώναξαν τα συνθήματά τους και παρέμειναν στο κτίριο έως και το απόγευμα της άλλης μέρας. Ήταν αγόρια αλλά και πολλά κορίτσια, τόσο μέσα στην κατάληψη, όσο και ως εκλεγμένα μέλη στα αντιπροσωπευτικά συντονιστικά όργανα που εξελέγησαν για τη διαχείριση της κατάστασης. Σημειώνουμε, ότι το κύριο αίτημα της κατάληψης αφορούσε την κατάργηση του πρόσφατου στρατολογικού διατάγματος που είχε οδηγήσει στην υποχρεωτική στρατολόγηση πολλών φοιτητών, οι οποίοι είχαν πρωτοστατήσει σε προηγούμενες διαμαρτυρίες. Ο στόχος του δικτατορικού καθεστώτος, που έψαχνε να βρει τρόπο να αντιμετωπίσει αυτό τον πρωτόγνωρο αντίπαλο, ήταν ο «αποκεφαλισμός» του φοιτητικού σώματος από την έως τότε ηγεσία του. Η Νομική, όμως, έδειξε ότι αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της φοιτητικής κατάληψης ήταν η συνεχής επίκληση της συμπαράστασης των Ελλήνων πολιτών, η προσπάθεια ΑΦΙΕΡΩΜΑ Στον αγώνα για την ελευθερία. Το φοιτητικό αντιδικτατορικό κίνημα και η κατάληψη της Νομικής Του Βαγγέλη Καραμανωλάκη* Φοιτητές και φοιτήτριες στην ταράτσα με υψωμένες γροθιές

5 28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2024 αφύπνισης της κοινωνίας, η επικοινωνία με τον έξω από το κτίριο κόσμο. Η άνοδος των φοιτητών στην ταράτσα, το κρέμασμα των πανό, τα συνθήματα προς τους ανθρώπους που βρίσκονταν στις στάσεις των λεωφορείων στην οδό Ακαδημίας, στόχευαν στην εμπλοκή των παριστάμενων πολιτών αλλά και άλλων που πλησίαζαν το κτίριο για να δηλώσουν την συμπαράστασή τους στους καταληψίες. Η επίκληση της συμπαράστασης των πολιτών αποτέλεσε όχι μόνο χαρακτηριστικό του αγώνα των φοιτητών στη Νομική Σχολή, αλλά συνολικότερα του φοιτητικού κινήματος, με κορυφαία στιγμή την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Από την άλλη πλευρά, το καθεστώς ενώ δεν εισέβαλε στο κτίριο, προσπάθησε να αποτρέψει τη συγκέντρωση των πολιτών γύρω από το κτίριο της Νομικής. Η στάση του ήταν ενδεικτική του φόβου της μεταβολής της φοιτητικής εξέγερσης σε λαϊκή, ενός φόβου που κυριάρχησε σε όλη αυτή την περίοδο στα μυαλά των δικτατόρων. Το τραγικό αποκορύφωμα δεν ήταν άλλο από την δολοφονία δεκάδων πολιτών γύρω από το Πολυτεχνείο, τον Νοέμβριο του 1973, ώστε να αποθαρρυνθούν να πλησιάσουν το κτίριο. Η κυριότερη, όμως, τομή που συντελέστηκε στην ιστορία του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος με την κατάληψη της Νομικής Σχολής, αφορούσε την ίδια την ταυτότητά του. Έως εκείνη τη στιγμή τα αιτήματα του φοιτητικού κινήματος ήταν επικεντρωμένα στο ίδιο· εστιάζονταν σε σπουδαστικά ζητήματα, στην προστασία του ασύλου, στη διενέργεια ελεύθερων και αντιπροσωπευτικών εκλογών στους φοιτητικούς συλλόγους. Η κατάληψη της Νομικής Σχολή ήταν το αποφασιστικό βήμα με το οποίο το φοιτητικό κίνημα διάβηκε τον Ρουβικώνα του. Μέσα από την κατάληψη τα αρχικά φοιτητικά και σπουδαστικά ζητήματα μεταβλήθηκαν στο διαρκές αίτημα για ελευθερία και δημοκρατία, σε έναν ολοένα και κλιμακούμενο αγώνα ενάντια στο αυταρχικό καθεστώς. Η κατάληψη της Νομικής Σχολής υπήρξε αποτέλεσμα της αυθόρμητης δράσης χιλιάδων φοιτητών, στο πλαίσιο όμως μιας ενέργειας που είχε οργανωθεί με την καθοριστική συμβολή των παράνομων αντιδικτατορικών οργανώσεων, όπως η ΑντιΕΦΕΕ και η Κομμουνιστική Οργάνωση Σπουδαστών (ΚΟΣ) του ΚΚΕ Εσωτερικού. Είναι και αυτός ένας συνδυασμός που θα χαρακτηρίσει το κίνημα στην ολότητά του. Αφενός η μαζική αντίδραση ενός πλήθους φοιτητών και φοιτητριών που βρίσκονταν έξω από οργανώσεις και πρόσφεραν τη μαζικότητα και τον αυθορμητισμό τους και αφετέρου η οργάνωση και η επιμονή των αντιδικτατορικών ομάδων που ενίσχυσαν τη συνωμοτικότητα αλλά και την αποτελεσματικότητα του αγώνα, λειτούργησαν ως χώροι στήριξης και ενίσχυσης των αντιδικτατορικών ενεργειών. Σε κάθε περίπτωση, η κατάληψη της Νομικής Σχολής αποτέλεσε την πλέον δυναμική έως τότε και συλλογική φοιτητική μαζική αντίδραση απέναντι στο δικτατορικό καθεστώς. Οι φωτογραφίες των εκατοντάδων φοιτητών στην ταράτσα, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στα πρωτοσέλιδα του ελληνικού τύπου, μέχρι να επέμβει η λογοκρισία, μετέτρεψαν το φοιτητικό κίνημα στον κύρια αντίπαλο της χούντας. Ένα μήνα, περίπου αργότερα, στις 20 Μαρτίου 1973, η δεύτερη απόπειρα κατάληψης του κτιρίου θα διαλυόταν πολύ γρήγορα από την Αστυνομία, η οποία ήταν πλέον πολύ πιο έτοιμη να αντιμετωπίσει την φοιτητική αντίδραση. Ήδη, όμως η ζημιά για το δικτατορικό καθεστώς είχε γίνει. Η μαζικότητα, η συναδελφικότητα, η αλληλεγγύη, το αίτημα για ελευθερία και δημοκρατία αποτελούσαν, μετά την κατάληψη της Νομικής, τα χαρακτηριστικά ενός σημαντικού μέρους του φοιτητικού σώματος ανοίγοντας τον δρόμο για τον Νοέμβριο του 73. *Αν. καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής Ιστορικού Αρχείου, ΕΚΠΑ Η ταράτσα της Νομικής γεμάτη από νέους και νέες Περιοδικό Επίκαιρα_ Αφιέρωμα Η ταράτσα της Νομικής από την οδό Ακαδημίας

ΑΦΙΕΡΩΜΑ 6 ΤΕΥΧΟΣ_072 Πως φτάσαμε στη Νομική; Ξεφυλλίζοντας τον Χρονολογικό Πίνακα από το Λεύκωμα του Ρήγα Φεραίου (που για την ιστορία, συντάξαμε στο Παρίσι το 1974, πριν την πτώση της Χούντας, με τον Ν. Αλιβιζάτο, τον Γ. Πρεβελάκη, την Αντουανέτα Αγγελίδη και άλλους συντρόφους) βυθίζομαι για μια ακόμη φορά, στην ομίχλη των πρώτων πέτρινων χρόνων. Στα χρόνια που οι απολογίες των αγωνιστών στα στρατοδικεία - δεν περνούσε μήνας χωρίς δίκη - μεταδίδονταν από τους ξένους σταθμούς και τις προκηρύξεις των πολυγράφων, σπάζοντας το πηχτό πέπλο της απελπισίας που κάλυπτε τα πάντα. Οι καταγγελίες για τα βασανιστήρια, οι εξοντωτικές ποινές, οι βόμβες, κρατούσαν ζωντανή τη σπίθα της αντίστασης και της ελπίδας. Και διαμόρφωναν , αργά και βασανιστικά το περιβάλλον που μέσα του θα άνθιζε το μαζικό κίνημα. Οι βόμβες, είναι η κραυγή της δημοκρατίας θα πει ο Γ. Α. Μαγκάκης. Μέσα από υπόγειες διαδρομές ξαναπιάσαμε το νήμα της ιστορίας. Η ηττημένη αριστερά ηγεμόνευε και πάλι. Οι θρύλοι από την αντίσταση, τον εμφύλιο και τη δημοκρατική άνοιξη 1964-1967, με τους πρωταγωνιστές ζωντανούς και παρόντες, μπερδεύονταν με τον Τσε Γκεβάρα, τον πόλεμο στο Βιετνάμ και τον Μάη του 68. Και παράλληλα, τα ρωσικά τανκς στην Πράγα και η διάσπαση του ΚΚΕ. Όλα μαζί συνέθεταν το μωσαϊκό των ιδεών και των οργανώσεων που έφεραν στο προσκήνιο το μαζικό κίνημα. Η εμφάνιση του μαζικού φοιτητικού κινήματος από την άνοιξη του ΄72, θα βάλει τέλος στο δίλημμα του αντιδικτατορικού αγώνα: Παράνομη, δυναμική αντίσταση ή μαζικό κίνημα. Πιο σωστά, το μαζικό κίνημα, έρχεται στις νέες συνθήκες, ως μετεξέλιξη της δυναμικής αντίστασης. Αλλά πως φτάσαμε στη Νομική; Πως η Ελλάδα του Γουέμπλεϊ και των ντίσκο, η Ελλάδα που αναστέναζε στα γήπεδα, η Ελλάδα της ανοχής και της αδράνειας, συνάντησε τους φοιτητές; Ας μου επιτραπεί η συσχέτιση. Πως η Φιλική Εταιρεία, μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς, χτύπησε τη φλέβα της εθνικής συνείδησης και ξύπνησε τους σκλάβους; Ο αυταρχισμός και η πρωτόγονη βία του στρατιωτικού καθεστώτος, η καταρράκωση της εθνικής και κοινωνικής αξιοπρέπειας, η κατάρρευση του παλαιού πολιτικού συστήματος που οι δομές του έφεραν τη δικτατορία, τα ίδια τα αδιέξοδα της δικτατορίας και οι ρωγμές της, η ασφυκτική ανάγκη για ελευθερία και αξιοπρέπεια ,οδήγησαν στη ριζοσπαστικοποίηση της μεγάλης πλειοψηφίας των φοιτητών. Ο εκδοτικός οργασμός απαγορευμένων βιβλίων που απογειώνεται από το ΄70 και μετά, οι θεατρικές παραστάσεις και οι ταινίες, οι μπουάτ και οι συναυλίες δημιουργούν μια παράλληλη, υπόγεια άνοιξη. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ε.ΚΙ.Ν. Τον Αύγουστο του 1970 ιδρύεται η Ε.ΚΙ.Ν. (Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων) και λίγους μήνες μετά η Ε.Μ.Ε.Π. (Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων). Για πρώτη φορά από το πραξικόπημα λειτουργούν νόμιμα μαζικές οργανώσεις που αντιπαρατίθενται ιδεολογικά στη Χούντα. Για δυο χρόνια, μέχρι Από το μικρό Πολυτεχνείο στην κατάληψη της Νομικής Του Μάκη Παρασκευόπουλου* Οι πανηγυρικές αντιδράσεις φοιτητών στο Πολυτεχνείο μετά την κατάληψη της Νομικής (21.2.1973) Ανακοίνωση απόχώρησης των φοιτητών

7 28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2024 τη διάλυσή της το Μάϊο του 1972 από τη χούντα, κάτω από τον ανοιχτό πόλεμο της ασφάλειας, η Ε.ΚΙ.Ν. οργανώνει «μορφωτικές» αντιδικτατορικές εκδηλώσεις, συγκεντρώνει βδομάδα παρά βδομάδα εκατοντάδες ακροατές, (παρόλο που η ασφάλεια τους περιμένει στην είσοδο και τους παίρνει τις ταυτότητες) σπάζοντας το φράγμα της τρομοκρατίας, αποδείχνοντας ότι και μέσα στις σκληρές συνθήκες της δικτατορίας μπορεί να γίνει μαζική δουλειά. Η Ε.ΚΙ.Ν. για μεγάλο χρονικό διάστημα γίνεται πόλος του φοιτητικού κινήματος που αρχίζει να αναπτύσσεται και προετοιμάζει το πέρασμα σε νέα, ανώτερα στάδια αγώνα, αυτά της μαζικής και δυναμικής σύγκρουσης. Το Μάρτη του ’72 οι φοιτητές του Μικρού Πολυτεχνείου απέχουν για μέρες με συνδικαλιστικά αιτήματα. Ήδη οι τοπικοί σπουδαστικοί σύλλογοι έχουν εξελιχθεί σε κέντρα αντιδικτατορικής δραστηριότητας και στρατολόγησης. Ανήμερα 21 Απριλίου του ‘72 πραγματοποιείται η πρώτη αντιδικτατορική διαδήλωση στα προπύλαια. Ανάμεσά τους, οι περισσότεροι, μέλη της Ε.ΚΙ.Ν. Μεγάλη διαδήλωση των φοιτητών της Φυσικομαθηματικής από την Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου ως το Χίλτον. Συλλαμβάνονται πάνω από 100 και πολλοί βασανίζονται. Έχει αρχίσει η συλλογή υπογραφών για ελεύθερες εκλογές. Τον Μάϊο του 1972 δίνεται εντολή από τον Νομάρχη Αττικής για την διάλυση της Ε.ΚΙ.Ν. και της Ε.Μ.Ε.Π. Ο πρόεδρος της Ε.ΚΙ.Ν. Παναγιώτης Κανελλάκης κρατείται στην ασφάλεια. Την 15/5/1972 σε μια ιστορική συνεδρίαση του ΔΣ της Ε.ΚΙ.Ν. στο Καβούρι, συντάσσεται η ανακοίνωση – απάντηση στην αντεπίθεση της χούντας. Έχουμε όλοι συνειδητοποιήσει ότι η ώρα της ανοιχτής σύγκρουσης με το στρατιωτικό καθεστώς έχει φτάσει. Εκπροσωπώ την Ε.ΚΙ.Ν., ως αντιπρόεδρος, στη δίκη για τη διάλυσή της, στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Τις θέσεις στο ακροατήριο έχουν καταλάβει ασφαλίτες και χαφιέδες. Μάρτυρας της χούντας ο αστυνόμος Κ. Καραπαναγιώτης. Έξω από τα δικαστήρια συγκεντρώνονται και διαδηλώνουν φοιτητές. Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Οι ΦΕΑ -Φοιτητικές Επιτροπές Αγώνα – πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο ,υφαίνοντας το δίχτυ της οργάνωσης και της άμυνας του φοιτητικού κινήματος στις νέες συνθήκες της σύγκρουσης. Το φοιτητικό κίνημα περνά σε συνθήκες ημιπαρανομίας. Οι κομματικές νεολαιίστικες οργανώσεις, η Κ.Ο.Σ. Κομμουνιστική Οργάνωση Σπουδαστών του ΚΚΕ Ες. (Ρήγας Φεραίος), η ΚΝΕ και η θυγατρική της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ, νέοι του Π.Α.Κ. αλλά και αριστερίστικες οργανώσεις και αντιεξουσιαστικές ομάδες, στρατολογούν εκατοντάδες φοιτητές, αν όχι χιλιάδες. Το Καλοκαίρι του ’72 όλοι οργανώνονται. Από το Σεπτέμβρη του ’72 μέχρι και το Γενάρη του ΄73 το φοιτητικό είναι έτοιμο να εκραγεί. Συλλογή υπογραφών και συνελεύσεις για ελεύθερες εκλογές, συγκρούσεις με την αστυνομία, τους χαφιέδες και τους διορισμένους, συγκρούσεις για τις αρχαιρεσίες σε όλες τις σχολές, συνεχείς αποχές, συλλήψεις και βασανιστήρια. Η χούντα ενεργοποιεί το ΝΔ 1347 για την αναγκαστική στράτευση των φοιτητών. Ξεκινούν οι πρώτες στρατεύσεις. 500 διανοούμενοι υπογράφουν κατά του Ν.Δ. Στις 16 Φεβρουαρίου ΄73 3.000 φοιτητές καταλαμβάνουν τη Νομική για λίγες ώρες. Αποχωρούν οργανωμένα. Και όλοι προετοιμάζονται για την 21η. Όσοι πήραμε μέρος στην κατάληψη της Νομικής, ξέραμε καλά σε τι ατραπούς μπαίναμε. Κανείς μας δεν πίστευε ότι την επόμενη μέρα η δικτατορία θα έπεφτε. Στην ταράτσα, φωνάζοντας συνθήματα και τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο, υπερβαίναμε τον τρόμο της σύλληψης, της φυλακής και των βασανιστηρίων. Η συνειδητοποίηση της ιστορικότητας της στιγμής, η πεποίθηση ότι πια γινόμαστε μέρος της ιστορίας, δημιουργούσε μια καθολική μέθεξη, που έδιωχνε από τη σκέψη μας τις συνέπειες που θα ακολουθούσαν. Από κει αντλούσε το θάρρος αυτό το πολύχρωμο πλήθος, αγόρια και κορίτσια, που λάτρευαν τη ζωή, που χόρευαν και τραγουδούσαν, παιδιά από την Αθήνα και την επαρχία, παιδιά αστών, αγροτών και εργατών που βάδιζαν στο δρόμο για την ελευθερία. Αυτό το φως στα μάτια τους , μας συντροφεύει σε όλη μας τη ζωή. Μετά την κατάληψη, τίποτα στη χώρα δεν ήταν το ίδιο. Χιλιάδες φοιτητές στρατεύονται στον αγώνα. Παρά την αντεπίθεση της χούντας που θα εκδηλωθεί με το πογκρόμ του Μάη, τις συλλήψεις και τα αδιανόητα βασανιστήρια στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και την ασφάλεια, οι ρωγμές στα τείχη της δικτατορίας έχουν συντελεστεί και διευρυνθεί. Κάτω από τα αδιέξοδα και την απομόνωση η χούντα χορηγεί γενική αμνηστία τον Αύγουστο του ’73 και επιχειρεί τη «φιλελευθεροποίηση». Από τη Νομική ξεκινά ο δρόμος για το Πολυτεχνείο. 21 Φεβρουαρίου 2024. *Ο Μάκης Παρασκευόπουλος είναι δικηγόρος, πρώην δήμαρχος Πύργου Ο Μ. Παρασκευόπουλος μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη των βασανιστών το 1975 Ο Ι. Πεσμαζόγλου (δεξιά) δίπλα στον Γερμανό συγγραφέα Γκύντερ Γκρας, στην ομιλία του τελευταίου στο Θέατρο Αλφα

ΑΦΙΕΡΩΜΑ 8 ΤΕΥΧΟΣ_072 Αθήνα, Φεβρουάριος 2023 Στην πραγματικότητα προτιμάω να μιλάω για το μέλλον, για σχέδια δημιουργικά, παρά για το παρελθόν. Όσοι όμως ζήσαμε τα γεγονότα εκείνης της περιόδου, δεν έχουμε καμιά αμφιβολία ότι ήταν από τις πιο κρίσιμες στιγμές του αντιδικτατορικού αγώνα, που σηματοδότησαν στην ουσία την αντιστροφή της πορείας του δικτατορικού καθεστώτος, υπό την έννοια ότι για πρώτη φορά η χούντα χάνει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Οι Αθηναίοι με έκπληξη και θαυμασμό παρακολούθησαν τους φοιτητές ανεβασμένους στην ταράτσα με το μεγάλο σύνθημα «Ελευθερία», δείχνοντας την αμέριστη υποστήριξή τους στους αγωνιζόμενους φοιτητές. Τα «γεγονότα της Νομικής» ηλέκτρισαν την κοινή γνώμη και ο απόηχός τους έφτασε σε κάθε άκρη της Ελλάδας. Ξεπέρασε και τα ελληνικά σύνορα, συγκίνησε την Ευρώπη, ακούστηκε σ’ όλο τον κόσμο. Ήταν η αρχή των μαζικών αντιδικτατορικών κινητοποιήσεων. Από και κει και πέρα η χούντα θα σέρνεται από τις πρωτοβουλίες της αντίστασης, το δρόμο των οποίων άνοιξαν οι φοιτητές. Όσα ακολούθησαν, κίνημα στο Ναυτικό, μαζικές συλλήψεις από τη στρατιωτική αστυνομία, πείραμα Μαρκεζίνη, Πολυτεχνείο, χούντα Ιωαννίδη, είχαν σαν κομβικό σημείο τις καταλήψεις της Νομικής. Τα επετειακά γεγονότα είναι πάντως στη ζωή μας όταν συμπυκνώνουν το παρελθόν, διαπερνούν το παρόν και μας δίνουν δύναμη για το μέλλον. Είναι σημεία αναφοράς, όπου οι στιγμές συμπυκνώνουν το χρόνο και η ένταση των γεγονότων σε παρασύρουν στη δημιουργία της ιστορίας με έντονες μνήμες. Μνήμες που μας επισκέπτονται απρόσκλητες, άλλοτε σαν μια απόμακρη ηχώ και άλλοτε έντονα με τη δική τους βαρύτητα, όταν στην καθημερινότητά μας αισθανόμαστε την ανάγκη τους. Υπάρχουν πολλές αναλύσεις και περιγραφές των ιστορικών γεγονότων για τις καταλήψεις της Νομικής. Άλλωστε, έχω εκδώσει και βιβλίο το 2003 για το φοιτητικό αντιδικτατορικό κίνημα, την ΕΚΙΝ και τις καταλήψεις της Νομικής, εκδόσεις Καστανιώτη, με τίτλο «Όταν θέλαμε να αλλάξουμε την Ελλάδα», με πολλά στοιχεία, ντοκουμέντα, προσωπικές μαρτυρίες και ονόματα αγαπημένων φίλων, πολλοί εκ των οποίων δεν είναι πια μαζί μας. Ο αγώνας κατά της δικτατορίας ήταν στάση και πράξη πολιτική. Ήταν όμως ανθρώπινα και ηθικά χρόνια των μεγάλων στιγμών. Ήταν χρόνια που γέννησαν δεσμούς και ανεξίτηλες μνήμες. Αναλογιζόμενος εκείνα τα χρόνια γίνεσαι σοφότερος. Ο κοινός κίνδυνος, η αντικειμενική αδυναμία ύπαρξης σκοπιμότητας, η κοινή δράση, δημιουργούσαν την ένταση και την ποιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων. Ακόμα και στο κελί υπήρχαν στιγμές που ένοιωθες ελεύθερος γιατί οι δεσμοφύλακες ήταν ορατοί, είχαν όνομα και έβλεπες καθαρά την πηγή της βαναυσότητας. Μοιράζομαι σκέψεις μαζί σας. Με την ταχύτητα των εξελίξεων, έχει ιδιαίτερη σημασία η αναφορά σε μνήμες που προωθούν διαχρονικές αξίες, αγάπη στον άνθρωπο, στην ελευθερία και απαιτούν γενναιότητα. Στα πλαίσια αυτά, η μνήμη των γεγονότων της Νομικής συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση. Συμβάλει επίσης το γεγονός όσοι αυθόρμητα συμμετείχαν στα γεγονότα, στην πραγματικότητα ξεπέρασαν το φόβο που δημιουργούσε το δικτατορικό καθεστώς. Σε τελική ανάλυση, αυτό έχει ιδιαίτερη Η 50η επέτειος της κατάληψης της Νομικής τον Φεβρουάριο 1973 Του Γιώργου Βερνίκου* Δημοσίευμα για τη διάλυση της ΕΚΙΝ και της ΕΜΕΠ

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy MjYz