ΒΟΥΛΗ Επί του ... Περιστυλίου

15ΝΘΗΜΕΡΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ περιστυλίου! Επί του... ΤΕΥΧΟΣ_058 14 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023 Τα πήραμε τα Γιάννενα... ΑΦΙΕΡΩΜΑ Ημαρτυρίατουπρώτουεισελθόντοςστηνπόλη Ι. Κοσσυβάκη

2 ΤΕΥΧΟΣ_058 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 03 Τ Α ΠΉΡΑΜΕ ΤΑ ΓΙΆΝΝΕΝΑ, ΜΆΤΙΑ ΠΟΛΛΆ ΤΟ ΛΈΝΕ, ΟΠΟΎ ΓΕΛΟΎΝ ΚΑΙ ΚΛΑΊΝΕ... Άρθρο της Σύνταξης ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΊΝΩΝ 04 Α ’ Βαλκανικός πόλεμος: Ο αγώνας για τα Ιωάννινα και η ρύθμιση των συνόρων του 1913 ΤΟΥΘΕΟΦΑΝΗΒΛΑΧΟΥ 10 Τ σούκα: Το κλειδί της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ 16 Α γωνιώδεις Ημέραι… ΤΟΥ Κ. Δ. ΜΕΡΤΖΟΥ 18 « Τα πήραμε τα Γιάννινα» ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΗΝ. ΚΟΣΣΥΒΑΚΗ 24 « Φρενίτις» χαράς και στη Βουλή για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων ΤΟΥΘΟΔΩΡΗΤΖΑΛΑΒΡΑ 30 Η απελευθέρωση μέσα από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων 36 Ο καθείς και τα όπλα του ΤΗΣ ΣΤΑΣΑΣΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ 40 Γ ιάννινα - 21ηΦεβρουαρίου 1913 - Μνήμη, αυτογνωσία, χρέος ΤΟΥΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ι. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚO ΕΡΓΟ 42 Μ ΟΝΟΜΑΧΊΑ ΕΦ’ ΌΛΗΣ ΤΗΣ ΎΛΗΣ ΜΕ ΤΟ ΒΛΈΜΜΑ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΈΣ ΣύγκρουσηΜητσοτάκη Τσίπρα για «αποχή» από τη Βουλή και υποκλοπές 44 « ΕΝΔΙΆΜΕΣΟ» ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΌ ΤΩΝ ΕΝΌΠΛΩΝ ΔΥΝΆΜΕΩΝ Πρώτο βήμα επίλυσης των προβλημάτων των στρατιωτικών 46 Ε ΝΏΣΕΙΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΏΝ: ΚΑΤΏΤΕΡΟ ΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΆΣΕΩΝ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΈΔΙΟ Ζήτησαν λύσεις στα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζουν 48 Μ ΠΛΌΚΟ ΣΤΗΝ ΕΊΣΟΔΟ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΏΝ ΟΡΓΑΝΏΣΕΩΝ ΣΤΗ ΒΟΥΛΉ Με τις ψήφους ΝΔ και ΠΑΣΟΚ πέρασε η τροπολογία για τη Χ. Αυγή 50 Κ . ΤΣΙΆΡΑΣ: ΧΩΡΊΣ ΤΑΧΕΊΑ ΑΠΟΝΟΜΉ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗΣ ΔΕΝ ΘΑ ΥΠΆΡΞΟΥΝ ΝΈΕΣ ΞΈΝΕΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ Υπέρ ψήφισαν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Κατά ΚΚΕ, Ελληνική Λύση και ΜέΡΑ25, απείχε ο ΣΥΡΙΖΑ -ΠΣ 52 Σ ΤΉΡΙΞΗ ΣΤΟ ΝΟΜΟΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΘΝΉ ΕΜΠΟΡΙΚΉ ΔΙΑΙΤΗΣΊΑ ΈΔΩΣΑΝ ΟΙ ΦΟΡΕΊΣ Οι παρατηρήσεις τους στις διατάξεις του νομοσχέδιου 54 Γ . ΠΛΑΚΙΩΤΆΚΗΣ: Ο ΝΈΟΣ ΚΏΔΙΚΑΣ ΕΙΣΆΓΕΙ ΤΗ ΝΑΥΤΙΛΊΑ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΏΝΑ Εκσυγχρονίζεται μετά από 65 χρόνια 56 Τ Α «ΝΑΙ» ΚΑΙ ΤΑ «ΌΧΙ» ΤΩΝ ΦΟΡΈΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΟΝ ΚΏΔΙΚΑ ΝΑΥΤΙΚΟΎ ΔΙΚΑΊΟΥ Τι είπαν οι εκπρόσωποι των Ναυτικών στην αρμόδια Επιτροπή 58 Α . ΓΕΩΡΓΙΆΔΗΣ: ΤΑΜΈΤΡΑ ΠΟΥ ΛΆΒΑΜΕ ΣΥΓΚΡΑΤΟΎΝ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΌ Γιαφαινόμενο αισχροκέρδειας έκανε λόγο η αντιπολίτευση 60 Κ ΑΤΑΣΤΗΜΑΤΆΡΧΕΣ: «ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΆΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΔΙΆΜΕΣΩΝ ΕΚΠΤΏΣΕΩΝ, «ΌΧΙ» ΣΤΙΣ ΠΡΌΣΘΕΤΕΣ ΚΥΡΙΑΚΈΣ Κριτική από τους φορείς σε σειρά διατάξεων 62 Θ . ΠΛΕΎΡΗΣ: ΔΊΝΟΥΜΕ ΤΗ ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑ ΔΩΡΕΆΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΉΣ ΠΕΡΊΘΑΛΨΗΣ ΣΕ 600.000 ΠΑΙΔΙΆ Για προεκλογικό πυροτέχνημα έκανε λόγο η αντιπολίτευση 64 « ΝΑΙ» ΣΤΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΔΩΡΕΆΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΉΣ ΠΑΙΔΙΚΉΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΉΣ ΦΡΟΝΤΊΔΑΣ Όχι στην ιδιωτικοποίηση του ΙΦΕΤ από τους φορείς 66 Ζ ΗΤΟΎΜΕΝΟ Η ΜΕΤΑΦΟΡΆ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΆΤΩΝ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ Ενημέρωση από ειδικούς επιστήμονες 68 Κ ΟΜΒΙΚΌΣ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΩΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΏΝ ΔΟΜΏΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑΣ Ενημέρωση της αρμόδιας Επιτροπής από στελέχη της αγοράς 70 Η ΨΗΦΙΑΚΉ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΑΠΟΓΕΙΏΝΕΙ ΜΕΤΑΦΟΡΈΣ ΚΑΙ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΉ ΑΛΥΣΊΔΑ Καινοτόμες λύσεις για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων 72 Δ ΙΠΛΆΣΙΕΣ ΤΟ 2022 ΟΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΊΕΣ ΓΙΑ ΒΊΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΊΑ Τι λένε τα στοιχεία που συζητήθηκαν στην αρμόδια Επιτροπή 74 Λ . ΑΥΓΕΝΆΚΗΣ: ΜΕ ΒΆΣΗ ΤΗ ΝΗΣΙΩΤΙΚΌΤΗΤΑ Η ΚΑΤΑΝΟΜΉ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣΗΣ ΑΠΌ ΤΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ Ενίσχυση των σωματείων των νησιών άγονης γραμμής 76 Σ Ε ΤΡΕΙΣ ΜΉΝΕΣ ΟΙ ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΌ ΤΟΥΡΙΣΜΌ Θεσμικές αλλαγές και πρωτοβουλίες από Επιτροπή σε τρεις μήνες ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΉ ΔΙΠΛΩΜΑΤΊΑ 78 Σ ΥΝΆΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΈΔΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΏΤΟ ΠΡΌΕΔΡΟ ΤΟΥ ΓΑΛΛΙΚΟΎ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΎ ΣΥΝΕΔΡΊΟΥ PIERRE MOSCOVICI Τι συζήτησαν οι δύο άνδρες κατά τη συνάντησή τους 79 Κ ΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΉ ΣΥΝΈΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΏΠΗΣ ΟΘ. Ρουσόπουλος επανεξελέγηΠρόεδρος της ΕπιτροπήςΜετανάστευσης 80 Ε ΠΊΣΗΜΗ ΕΠΊΣΚΕΨΗ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΉΣ ΣΕΡΒΙΚΉΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΊΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ Οι επαφές που είχαν στη Βουλή 81 Σ ΥΝΆΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΈΑ ΤΗΣ Κ.Ο. ΝΈΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ Κ. ΙΩΆΝΝΗ ΜΠΟΎΓΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΈΣΒΗ ΤΟΥ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΆΝ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 82 Κ . ΤΑΣΟΎΛΑΣ: ΜΕΤΆ ΤΗ ΛΩΖΆΝΝΗ Η ΕΛΛΆΔΑ ΕΠΙΖΗΤΕΊ ΤΗΝ ΠΡΟΚΟΠΉ, ΤΗΝ ΕΙΡΉΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΡΧΊΑ Ηομιλία του Προέδρου της Βουλής στη συζήτηση για τη Συνθήκη της Λωζάννης 84 Η ΣΥΝΘΉΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΆΝΝΗΣ ΑΠΌ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΣΉΜΕΡΑ Τι είπαν Ντ. Μπακογιάννη, Σία Αναγνωστοπούλου και Ευ. Βενιζέλος 88 Η «ΝΟΜΙΚΉ ΔΙΆΤΑΞΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΉΣ ΧΈΡΣΟΥ ΕΛΛΆΔΟΣ» (1821) ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΊΑ ΤΗΣ Συνέδριο για το πρώτο συνταγματικό κείμενο της Ελλάδας 92 Η ΈΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΎΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΉΣ ΓΙΑ ΤΑΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΎΜΑΤΑ ΤΟΥ 1821 ΣΤΗΝ«ΟΙΚΊΑΠΑΝΟΥΡΓΙΆ» ΣΤΗΝΆΜΦΙΣΣΑ Συνδιοργάνωση του Ιδρύματος της Βουλής και του Δήμου Δελφών 96 O ΠΟΛΙΤΙΚΌΣ ΚΌΣΜΟΣ ΕΊΠΕ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΊΟ «ΑΝΤΊΟ» ΣΤΟΝ ΜΑΝΟΎΣΟ ΒΟΛΟΥΔΆΚΗ 97 Θ ΛΊΨΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΊΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΏΛΕΙΑ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΉ ΔΩΔΕΚΆΝΗΣΟΥ ΝΕΚΤΑΡΊΟΥ ΣΑΝΤΟΡΙΝΙΟΎ 98 Π ΡΌΓΡΑΜΜΑ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΎ ΣΤΑΘΜΟΎ 100 ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ ΒΟΥΛΕΥΤΏΝ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΒΟΎΛΙΟ 102 ΤΡΕΙΣ ΠΟΛΎΤΙΜΕΣ ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΈΡΩΣΗ ΤΗΣ ΗΠΕΊΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ Α’ ΒΑΛΚΑΝΙΚΌ ΠΌΛΕΜΟ ΦΩΤΟ Εξωφύλλου: Λεπτομέρεια από τη φώτο του Hubert Petnot από το λεύκωμα «Εξερευνώντας την Ελλάδα»

3 14 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2023 ΠΗΓΉ ΦΩΤΟ: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΌ ΑΡΧΕΊΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟΎ ΜΟΥΣΕΊΟΥ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ TOY ΘΟΔΩΡΗ ΤΖΑΛΑΒΡΑ ΤαπήραμεταΓιάννενα, μάτιαπολλάτολένε, οπούγελούνκαικλαίνε... "Εις την Πλατείαν του Διοικητηρίου, αδύνατον πλέον να περιγράψει κανείς το τι εγίνετο. Ένας ενθουσιασμός εις τα όρια της αλλοφροσύνης φθάνων, ασυγκράτητος γεμίζει τον αέρα απο ιαχήν ατελείωτον... Όλοι οι πνεύμονες της ασφυκτιώσηςως χθες Πόλεως και όλοι οι από πεντακοσίων ετών πλανώμενοι ενθουσιασμοί, με μιας ανέπνεον και έπαιρναν ζωήν". Έτσι περιγράφει τηνατμόσφαιραπουεπικράτησεσταθρυλικάΓιάννενα, αμέσως μετάτην είσοδοτουελληνικούστρατούοΔιευθυντήςτηςτοπικήςεφημερίδας" Ήπειρος" Γ. Χατζής-Πελλερέν, πατέρας του μετέπειτα λογοτέχνη Δ. Χατζή. Στοαφιέρωμααυτούτουτεύχουςαξιοποιούμεσυχνάταδημοσιεύματατηςεφημερίδας "Ήπειρος" καθώς μέσα από τις στήλες της δίνει βήμα στους αφανείς πρωταγωνιστές του μεγάλου αυτού ιστορικού γεγονότος. Αναδιφώντας τα φύλλα της εφημερίδας ανακαλύψαμε έναν από αυτούς τους πρωταγωνιστές. Είναι ο πρώτος εισελθών στην πόλη των Ιωαννίνων, πολλές ώρες πριν εισέλθει επισήμως ο Διάδοχος Κωνσταντίνος, και ήταν ο Ιωάννης Κοσσυβάκης, από τα ορεινά χωριά της Αρτας, επόπτης του Μικτού Ηπειρωτικού Στρατού, σώματος αποτελούμενου από μικτές μονάδες τακτικού στρατού και ντόπιων ανταρτών. Ένα χρόνομετά, το1914,αφηγείται στην εφημερίδαπώς εισέβαλλε στην πόλη και πώς έφθασε ως την Μητρόπολη των Ιωαννίνων και ανήρτησε στο φρούριο της πόλης την φυλασσόμενη επί αιώνες στα σεντούκια του Αγ. Αθανασίου ελληνική σημαία. Ανακαλύψαμε επίσης καταγεγραμμένες μαρτυρίες για την αγωνία με την οποία βίωνε ο πληθυσμός της πόλης τα επικείμενα γεγονότα παραμονές της απελευθέρωσης. Στο αφιέρωμα φιλοξενούμε ακόμη άρθρο για την μάχη και την κατάληψη του υψώματος της Τσούκας που συνετέλεσε στο να παρακαμφθεί το απόρθητο ως τότε Μπιζάνι και να βρεθεί ο ελληνικός στρατός πίσω από τις εχθρικές δυνάμεις, πετυχαίνοντας έτσι τον απόλυτο αιφνιδιασμό του αντιπάλου και σύροντας τον Εσσάτ Πασσά να επιζητήσει μέσω των ξένων προξενείων συμφωνία για την παράδοση της πόλης. Τηρουμένων των αναλογιών μπορεί να πει κανείς το Μπιζάνι ήταν η πρώτη στην ιστορία "γραμμή Μαζινό" που παρακάμθηκε απο τα πλάγια με έναν ευφυή ελιγμό της ελληνικής πλευράς. Στην δράση μερικών από αυτούς τους άγνωστους πρωταγωνιστές και εν τέλει ήρωες αυτής της ευφυούς στρατηγικής κίνησης, όπως τον λοχαγό Ι. Καλογερά που συνέλαβε τις λεπτομέρειες του σχεδίου παράκαμψης τουΜπιζανίου από τα δυτικά, αλλά και του ταγματάρχη Αρ.Κουβελη που εκτέλεσε το σχέδιο κατάληψης του υψώματος της Τσούκας επικεντρώνει ένα από άρθρα του αφιερώματος του τρέχοντος τεύχους. Εσσάτ, ο τελευταίος πασάς των Ιωαννίνων Στοσημείοαυτόκαι παρότι δεναποτελεί αντικείμενοτουαφιερώματοςκρίνουμε αναγκαία μια σύντομη αναφορά στη συμβολή του Εσσάτ Πασά στην αποφυγή της αιματοχυσίας των Ιωαννίνων. Ο Τουρκογιαννιώτης Εσσάτ πασάς (1862 – 1952) γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Γιάννινα. Ήταν απόγονος της ξακουστής ελληνικής οικογένειας των Γλυκήδων, απότο χωριόΓλυκήτηςΠαραμυθιάς. Είχεόμωςκαι ζαγορίσιακαταγωγήαπότο χωριόΜπούλτζη. Ο πατέρας του Mehmet Ermin Efendi χρημάτισε δήμαρχος στην πόλη των Ιωαννίνων. Το 1890 αποφοίτησε από τη στρατιωτική Ακαδημία του Βερολίνου. Συμφοιτητής του στη σχολή ήταν ο Διάδοχος Κωνσταντίνος. Το 1912 – 1913 ως αρχιστράτηγος των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων, υπερασπίστηκετηνπόλητων Ιωαννίνωναπότιςεπιθέσειςτουελληνικούστρατού. Όταν όμως διαπίστωσε ότι όλα τα παράπλευρα τουρκικά οχυρά έπεσαν στον ελληνικό στρατό για να σώσει την πόλη από την ολοκληρωτική καταστροφή και να σταματήσει την αιματοχυσία, απευθύνθηκε στουςπροξένους της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Ρουμανίας και της Αυστροουγγαρίας, καθώς και στο ΜητροπολίτηΓερβάσιογιατην ειρηνικήπαράδοσητηςπόλης. Στις20Φλεβάρη 1913 και ώρα 23.00 δύο (2) Τούρκοι αξιωματικοί συνοδευόμενοι από τον Επίσκοπο Δωδώνης επέδωσαν στο ελληνικό στρατηγείο επιστολή του Εσάτ πασά και των προξένων για την άνευ όρων παράδοση των τουρκικών δυνάμεων και της πόλης των Ιωαννίνων. Σύμφωνα με τις επιστολές αυτές στις 04. 30 της 21 Φλεβάρη 1913 υπογράφτηκε το σχετικό Πρωτόκολλο. Από την ώρα αυτή η πρωτεύουσα της Ηπείρου, τα Ιωάννινα, ήταν ελεύθερα, ελληνικά !! Στις 2 Δεκεμβρίου του 1913 ο Εσσάτ πασάς αναχώρησε από την Αθήνα, όπου φιλοξενήθηκε επ αρκετό στην οικία του στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου, για την Κωνσταντινούπολη από την Πόλη απέστειλε στον Θ. Πάγκαλο ως δώρο έκφρασης ευγνωμοσύνης για τη φιλοξένια, το ξίφος του. Και το 1952 απεβίωσε στην Κωνσταντινούπολη. (Ηπειρωτική Εστία (περιοδικό) , Φεβρουάριος 1961, τ. 106, σελ. 131). (…) Δεν έμοιαζε (ο Εσσάτ πασάς) ούτε καν τους συμπολίτες του Τουρκογιαννιώτες. Τα ευγενικά του χαρακτηριστικά, το ρόδινο λεπτό του δέρμα πρόδιναν τη ζαγορίσιακαταγωγήτου. Απόγονοςτηςαρχοντικήςγιαννιώτικηςοικογενείαςτων Γλυκήδων, των ξακουστών τυπογράφων της Βενετιάς και με άλλους προγόνους στην αριστοκρατική Μπούλτζη του Ζαγοριού, μπορούσε να γίνει σαν εξωμότης, σκληρός για τα Γιάννινα τύραννος, όπως και άλλοι Τουρκογιαννιώτες. Αλλά δεν το θέλησε. Κι όταν ο Κεμάλ ανάγκαζε τους Τούρκους να πάρουν και από ένα επίθετο, ο Εσσάτ προτίμησε το Μπουλζιάτ Γιάνγιαλη για να τιμήσει τις γενέτειρες τωνπρογόνων του. Αν ήθελε, τολίγοκαλαμπόκι πουμοίραζαν στουςΧριστιανούς τις ημέρες του πολέμου , θα το έδινε στους στρατιώτες, που πεινούσαν. Δεν το έκανε, αν και τους έβλεπε ναβγάνουν ρίζες στα χωράφιακαι να τις μασούνωμές. Χριστιανοί είδανΤούρκουςστρατιώτες, φυγάδεςτουμετώπουνατριγυρίζουνστα σφαγεία για να βρουν κανένα πεταμένο παχύ έντερο, να το ξεπλύνουν πρόχειρα στο νερό της λίμνης και να το καταπιούνωμό. Ο Θεός ας αναπαύσει τη χριστιανική ψυχή του μωαμεθανού Εσσάτ που μπόρεσε και ξεχώρισε το χριστιανικό καθήκον από το στρατιωτικό. Διαφορετικά οι ΓιαννιώτεςΧριστιανοί δεθαζούσαν για ναχειροκροτήσουν στις21Φεβρουαρίου τους ελευθερωτές αδελφούς τους, κι ούτε θα δοκίμαζαν την ανεκλάλητη χαρά της λευτεριάς». (Αντιστρατήγου Θεόδωρου Πάγκαλου απομνημονεύματα (ό.α), σελ. 260). Ο λαός των Ιωαννίνων κατακλύζει την κεντρική πλατεία την 21.2.2013 μετά την είσοδο του Διαδόχου Κωνσταντίνου

ΑΦΙΕΡΩΜΑ 4 ΤΕΥΧΟΣ_058 Αν λάβουμε ως κριτήριο αξιολόγησης μιας ιστορικής περιόδου τη βαρύτητα αυτής στην καταλυτική διαμόρφωση των κοινωνικοπολιτικών και γεωστρατηγικών εξελίξεων σε μια χώρα, τότε οι πόλεμοι που συντάραξαν τη βαλκανική χερσόνησο την περίοδο 1912-1913 και χαρακτηρίστηκαν ως Βαλκανικοί αποτελούν σταθμόστην ιστορία της Ελλάδας. Ηπολεμικήσυγκυρία οδήγησεσεμιαάνευπροηγουμένουμετάλλαξητων Βαλκανίων, κάτι που είχε άμεσες συνέπειες στη στρατηγική των μεγάλων κρατών της Ευρώπης. Η Ελλάδα μετά από πολύμηνες αιματηρές μάχες, αλλά και επίπονες διπλωματικές προσπάθειες, κατάφερε να απελευθερώσει και να ενσωματώσει ένα μεγάλο μέρος των εδαφών της Ηπείρου και της Μακεδονίας, καθώς επίσης το σύνολο σχεδόν των νησιών του Αιγαίου και της Κρήτης εντάσσοντας στο ελληνικό κράτος εκατομμύρια Ελλήνων οι οποίοι ζούσαν κάτω από τον οθωμανικό ζυγό. Μια από τις σημαντικότερες πόλεις που απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, λίγο πριν τον τερματισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων, ήταν τα Ιωάννινα. Η γεωπολιτική κατάσταση πριν την έναρξη του πολέμου Από την αρχή του 20ου αιώνα σημειώνονταν ανταγωνισμοί μεταξύ των βαλκανικών εθνών που βρίσκονταν εντός των ορίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έχοντας ως βασικό στόχο όχι την άμεση απελευθέρωση των εδαφών, τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο, αλλά την κυριαρχία επί των τοπικών δομών όπως το σχολικό δίκτυο, ΘΕΟΦΆΝΗΣ ΒΛΆΧΟΣ, ΕΠΙΜΕΛΗΤΉΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΎ ΑΡΧΕΊΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟ Ύ ΜΟΥΣΕΊΟΥ Α’ Βαλκανικός πόλεμος: Ο αγώνας για τα Ιωάννινα και η ρύθμιση των συνόρων του 1913 Το επιτελείο του Στρατηγού Δαγκλή στην Ήπειρο

5 14 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2023 τα εκκλησιαστικά ιδρύματα και τα κοινοτικά συμβούλια, οι οποίες με τις σειρά τους θα ενίσχυαν το εθνικό αίσθημα των πληθυσμών καλλιεργώντας τους την επιθυμία να ενωθούν με την «Μητέρα – Πατρίδα». Οι ανταγωνισμοί αυτοί κατέληξαν σε ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ αντάρτικων σωμάτων την περίοδο 19041908 κυρίως στη Μακεδονία, την Ήπειρο και τη Θράκη. Οι οθωμανικές αρχές ευνοούσαν, ανάλογα με τις περιστάσεις, πότε τη μια και πότε την άλλη πλευρά, εφαρμόζοντας την αρχή του «διαίρει και βασίλευε» στοχεύοντας στην αποφυγή ενός συνασπισμού των βαλκανικών κρατών εναντίον της. Η κατάσταση αυτή τερματίστηκε το καλοκαίρι του 1908 έπειτα από το κίνημα των Νεότουρκων στη Θεσσαλονίκη, το οποίο φαινομενικά ήταν ένα φιλελεύθερο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, οργανωμένο από νέους Οθωμανούς αξιωματικούς, εναντίον του απολυταρχικού καθεστώτος του Σουλτάνου. Οι χριστιανικοί πληθυσμοί το δέχτηκαν αρχικά με ενθουσιασμό, γρήγορα όμως οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν, όταν φάνηκε ότι ο στόχος του νέου καθεστώτος ήταν ο εκτουρκισμός όλων των πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το γεγονός αυτό συντάραξε τα υπόλοιπα 1. Είναι αξιοσημείωτο να αναφέρουμε ότι από το 1906 είχε ιδρυθεί στην Αθήνα, με πρωτοβουλία του Σπύρου Σπυρομήλιου και πρόεδρο τον Παναγιώτη Δαγκλή, η «Ηπειρωτική Εταιρεία» με στόχο την οργάνωση αντίστασης σε περιοχές της Ηπείρου. Έχοντας ιδρύσει τρεις Διευθύνσεις στα Ιωάννινα, το Αργυρόκαστρο και την Πρέβεζα, η Εταιρία διοχέτευε όπλα και πολεμοφόδια στα αντάρτικα ηπειρωτικά σώματα ενώ διατηρούσε επαφές με Έλληνες αξιωματικούς, που υπηρετούσαν μυστικά στα ελληνικά προξενεία. Έτσι, όταν ξέσπασε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, στην Ήπειρο υπήρχε ήδη ένα καλά οργανωμένο δίκτυο πληροφοριών, καθώς και ένοπλα εθελοντικά τμήματα έτοιμα να συμμετέχουν στον αγώνα. βαλκανικά έθνη και δημιούργησε το κατάλληλο κλίμαώστε να αναπτυχθεί έντονη διπλωματική δραστηριότητα μεταξύ των χριστιανικών κρατών υπό τοπνεύμασυνδιαλλαγής και αμοιβαίας συνεννόησης. Την ίδιαπερίοδο, στοελληνικόκράτοςείχαν συντελεστεί θεμελιώδεις ανατροπές του πολιτικού σκηνικού, έπειτααπό τοΚίνημα στου Γουδή το 1909. Η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1910, η απόφασή του για αναδιοργάνωση και ενίσχυση του Στρατού και του Στόλου, στην οποία συμμετείχαν με χορηγίες και εύποροι Ηπειρώτες επιχειρηματίες, είχαν ανεβάσει κατακόρυφα τη μαχητική αξία του Ελληνικού Στρατού. Παράλληλα, σε διπλωματικό επίπεδο, η Αθήνα κατάφερε να προσεγγίσει τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη που ήδηείχαν αρχίσει νασυνάπτουν διμερείςσυνθήκες φιλίας και συμμαχίες, υποβαθμίζοντας τις όποιες διαφορές είχαν για μελλοντική διανομή των εδαφών, στοχεύονταςστηδημιουργίαενός κοινού μετώπου έναντι των Οθωμανών. Έτσι, τα τέσσερα χριστιανικά βασίλεια της βαλκανικής χερσονήσου: Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβίακαι Μαυροβούνιο, παρόλοπου δεν είχαν υπογράψει κοινό αμυντικό σύμφωνο, βρέθηκαν στις αρχές του Φθινοπώρου του 1912 συνενωμένα και αλληλέγγυα κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η έναρξη των συγκρούσεων Η έκρηξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου βρήκε την Ελλάδα κάτω από τις πιο ευνοϊκές συνθήκες έχοντας καταφέρει να πετύχει εθνική ομοψυχία στο εσωτερικό, ναοργανώσει άρτια τον Στρατόκαι ναεξασφαλίσει ναυτική υπεροπλία. ΟΕλληνικός Στρατός οργανώθηκε σε δύο Στρατιές: α. Τη Στρατιά Θεσσαλίας που αποτελούσε τον κύριο όγκο του με εφτά μεραρχίεςΠεζικού, μια ταξιαρχία Ιππικού, τέσσερα τάγματα Ευζώνων καθώς και πλήθος άλλων μικρομονάδων, έχοντας ως αποστολή να προελάσει στα εδάφη της Μακεδονίας. β. ΤηΣτρατιάΗπείρου, μεμικρόαρχικάμέγεθος, επιπέδου μιας ενισχυμένης μεραρχίας, με αποστολή αρχικά την αμυντική εξασφάλιση του τομέα της Ηπείρου και στη συνέχεια την προέλαση προς τα Ιωάννινα. Οι πολεμικές συγκρούσεις ξεκίνησαν στις 5 Οκτωβρίου και η Στρατιά Θεσσαλίας κατάφερε να προελάσει και να απελευθερώσει αρκετές μακεδονικές πόλεις φτάνοντας στις 26 Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη. Έπειτα, οι ελληνικές δυνάμεις στράφηκαν προς τη δυτική Μακεδονία εκδιώκοντας τον Οθωμανικό Στρατό και απελευθερώνοντας στις αρχές Νοεμβρίου το σύνολο της περιοχής Φλώρινας – Καστοριάς, ενώ στις 7 Δεκεμβρίου ο Ελληνικός Στρατός εισήλθε στην Κορυτσά κάτω από αποθεωτική υποδοχή. Η εξέλιξη των επιχειρήσεων στην Ήπειρο Στο μέτωπο της Ηπείρου1 τα ελληνικά τμήματα πέρασαν τον Άραχθο στις 6 Οκτωβρίου, και παρά την υπεροχή δυνάμεων του Οθωμανικού Στρατού κατάφεραν νααπελευθερώσουν εντός ολίγων ημερών τη Φιλιππιάδα, όπου ο Αρχηγός του Στρατού Ηπείρου εγκατέστησε το στρατηγείο του. Στις 21 Οκτωβρίου ολοκληρώθηκε και η κατάληψη της Πρέβεζας σε συνεργασία με τον στόλο του Ιονίου αποκτώντας έτσι ένα πολύ σημαντικό λιμάνι ανεφοδιασμού στην περιοχή. Η προώθηση του Ελληνικού Στρατού συνεχίστηκε καταλαμβάνοντας την ισχυρή τοποθεσία Πέντε Πηγάδια, ενώ σε συνεργασία με τασώματαΗπειρωτών εθελοντών κατελήφθηΈλληνες στρατιώτες στο κάστρο των Ιωαννίνων

ΑΦΙΕΡΩΜΑ 6 ΤΕΥΧΟΣ_058 σαν τα υψώματα τηςΜανωλιάσας και απωθήθηκαν οι οθωμανικές δυνάμεις στα οχυρά τουΜπιζανίου. Στις 31 Οκτωβρίου μικρό απόσπασμα του Αντισυνταγματάρχη Μήτσα, στο οποίο συμμετείχαν σώματα Κρητών και Ηπειρωτών, απελευθέρωσε το Μέτσοβο σφίγγοντας ακόμα περισσότερο τον κλοιό γύρω από τα Ιωάννινα. Η Πύλη φοβούμενη την ολοκληρωτική καταστροφή των δυνάμεών της μετά τις αλλεπάλληλες ήττες ζήτησε την έναρξη διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου. Η ελληνική κυβέρνηση θέλοντας να καταδείξει ποια θα ήταν τα όρια των εθνικών διεκδικήσεων απέστειλε στη Χειμάρρα σώμα εθελοντών υπό τον Ταγματάρχη Σπυρομήλιο και την απελευθέρωσε στις 5Νοεμβρίου. Παράλληλα, επιχειρήθηκε απόβαση στους Αγίους Σαράντα ώστε να διασφαλιστεί η περιοχή του Δελβίνου η οποίο όμως κατέληξε σε αποτυχία. Την ίδια περίοδο, το αυτονομιστικό κίνημα των Αλβανών έπαιρνε ανησυχητικές διαστάσεις. Κάτω από την καθοδήγηση των Ιταλών και Αυστριακών ο ΙσμαήλΚεμάλ σχημάτισε προσωρινή αλβανική διοίκηση και κήρυξε την ανεξαρτησία της Αλβανίας. Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων Έχοντας ολοκληρώσει τις επιχειρήσεις στην Μακεδονία, το Αρχηγείο αποφάσισε τη μετακίνηση του όγκου του Ελληνικού Στρατού στο μέτωπο της Ηπείρου, με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη των Ιωαννίνων πριν από την υπογραφή της ανακωχής. Πρώτα όμως θα έπρεπε να ξεπεραστεί η ισχυρή αμυντική τοποθεσία τουΜπιζανίου, η οποία θεωρούταν απόρθητη για αυτό και οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν εκεί. Στις αρχές Δεκεμβρίου ξεκίνησεμεγάληεπιθετικήπροσπάθειαεναντίον των οχυρών του Μπιζανίου, που κατέληξε σε αποτυχία φέρνοντας τις ελληνικές δυνάμεις στα πρόθυρα σχεδόν της διάλυσης. Αποφασίστηκε να μην πραγματοποιηθεί νέα ενέργεια μέχρι να εξασφαλιστεί η υπεροπλία δυνάμεων, η οποία τελικά επετεύχθη στις αρχές Ιανουαρίου. Στις 7 Ιανουαρίου επιχειρήθηκε νέα επίθεση προς τα Ιωάννινα χωρίς κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα λόγω της σοβαρής επιδείνωσης του καιρού και της ισχυρής οθωμανικής αντίστασης. Μετά από απόφαση της κυβέρνησης, τη διοίκηση όλων των τμημάτων της Ηπείρου ανέλαβε ο Διάδοχος Κωνσταντίνος, ο οποίος προχώρησε σε ανασυγκρότηση των μονάδων και μαζί με το επιτελείο του κατάστρωσε το σχέδιο για την εκπόρθηση των οχυρών του Μπιζανίου. Πλέον, έξω από τα Ιωάννινα είχε συγκεντρωθεί μια πολύ ισχυρή δύναμη του Ελληνικού Στρατού 41.000 ανδρών, έχοντας απέναντί τους οθωμανικά τμήματα που έφταναν τους 30.000 άνδρες με 112 πυροβόλα. Το πρωί της 20ης Φεβρουαρίου εκτοξεύθηκε η γενική επίθεση, ηοποίαεπέφερε τον αιφνιδιασμό των οθωμανικών δυνάμεων, όταν το9οΤάγμαΕυζώνων, με επικεφαΤηλεγράφημα προς τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄ σχετικά με την παράδοση των Ιωαννίνων Προβολέας για την κατάδειξη στόχων στο Μπιζάνι

7 14 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2023 ροκάστρου, τηςΠρεμετής, τηςΚλεισούρας και τουΤεπελενίου έως τις 5Μαρτίου, οπότε και ολοκληρώθηκαν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του Α΄ ΒαλκανικούΠολέμου. Η δολοφονία του Βασιλιά Γεωργίου Α΄ στη Θεσσαλονίκη, η ανησυχία για την αυξανόμενη δραστηριότητα των Βουλγάρων στηΜακεδονίακαι ηανακοίνωσητης Ιταλίας ότι δεν θα ανεχόταν καμία περαιτέρω ελληνική προέλαση βορειότερα και ειδικά προς το λιμάνι της Αυλώνας, δημιούργησαν νέα δεδομένα. Η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να μεταφέρει τον όγκο του στρατού στον τομέα της Μακεδονίας, αφήνοντας στην Ήπειρο μόνο τις απαραίτητες δυνάμεις για την τήρηση της ασφάλειας. Πλέον, σειρά είχαν οι «διπλωματικές επιχειρήσεις» ώστε ναεξασφαλιζόταν ηδιεθνήςαναγνώρισητων στρατιωτικών επιτυχιών. Οι διαπραγματεύσεις για τη ρύθμιση των συνόρων Όπως είναι γνωστό, σε κάθε πόλεμο το τελικό αποτέλεσμα είναι συνδυασμός στρατιωτικών και πολιτικών ενεργειών. Η κατάληψη εδαφικής περιοχής μετά από μια στρατιωτική νίκη δεν σημαίνει αυτόματα και την ενσωμάτωση της στο κράτος του οποίου ο στρατός την κατέλαβε. Για να γίνει αυτό απαιτούνται διπλωματικές διαπραγματεύσεις, συχνά μακροχρόνιες, όχι μόνο ανάμεσα στα εμπόλεμα μέρη αλλά και στις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, που ανάλογα με την τελική έκβαση επηρεάζονται τα συμφέροντά τους. Το αποτέλεσμα αυτών των διαπραγματεύσεων λαμβάνει συνήθως τη μορφή συνθήκης, η οποία και επιδιώκεται κάθε φορά να έχει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διεθνή αναγνώρισηώστε να είναι και ευκολότερα εφαρμόσιμη. Οι αποφασιστικές νίκες των συμμάχων Βαλκανικών Κρατών εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχαν λής τον Ταγματάρχη ΙωάννηΒελισσαρίου, παρέκαμψε την αμυντική γραμμή και έφτασε λίγο έξω από την πόλη. Ο διοικητής των οθωμανικών τμημάτων Εσσάτ Πασάς υποχρεώθηκε να παραδοθεί άνευ όρων στις 21 Φεβρουαρίου 1913 και την επομένη, μέσα σε εορταστική ατμόσφαιρα από τους κατοίκους της πόλης, εισήλθε στα Ιωάννινα ο Ελληνικός Στρατός. Το γεγονός αυτό είχε τρομερό αντίκτυπο στο γόητρο των ελληνικών δυνάμεων. Η είδηση για την απελευθέρωση των Ιωάννινων εορτάστηκε ως εθνική γιορτή, ενώ ο διεθνής Τύπος και σημαντικές στρατιωτικές προσωπικότητες του εξωτερικού έπλεξαν το εγκώμιο του Ελληνικού Στρατού χαρακτηρίζοντας το γεγονός ως θρίαμβο της ελληνικής τακτικής. Η ολοκλήρωση των επιχειρήσεων Μετά την πτώση των Ιωαννίνων, τα τμήματα του Οθωμανικού Στρατού που δεν αιχμαλωτίστηκαν τράπηκαν προς τον βορρά. Ο Ελληνικός Στρατός συνέχισε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, ώστε να απελευθερώσει το σύνολο των περιοχών της Ηπείρου που διέμεναν ελληνικοί πληθυσμοί. Κινούμενεςσετρίαξεχωριστά δρομολόγια, από τουςΦιλιάτες, την Κακαβιά και την Κόνιτσα, οι ελληνικές δυνάμεις συνέχισαν την προέλασή τους προς βορρά και έπειτα από σκληρές συγκρούσεις κατάφεραν να απελευθερώσουν τις περιοχές των Αγίων Σαράντα, του Δελβίνου, του ΑργυΟ Ταγματάρχης Βελισσαρίου (έργο Θάλειας Φλωράς Καραβίας Η τελική επιθεση για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων

ΑΦΙΕΡΩΜΑ 8 ΤΕΥΧΟΣ_058 ως αποτέλεσμα να πάρει νέα μορφή το ΑνατολικόΖήτημα και θα ήταν αδιανόητο για τιςΜεγάλες Δυνάμεις να δεχτούν οποιαδήποτε διευθέτηση των προβλημάτων ερήμην τους. Τον Δεκέμβριο του 1912 συγκροτήθηκε Διεθνής Συνδιάσκεψη στο Λονδίνο μεταξύ των εμπολέμων κρατών και αντιπροσώπων των Μεγάλων Δυνάμεων, με στόχο τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό των πολεμικών συγκρούσεων και τηλήψηαποφάσεων για τη μεταπολεμική κατάσταση στην περιοχή. Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν τη Συνδιάσκεψη ήταν και ο καθορισμός των βορειοδυτικών συνόρων της Ελλάδας. Το ζήτημα αυτό κάθε άλλο παρά εύκολο ήταν αφού Ιταλία και Αυστρία είχαν θορυβηθεί από τις ελληνικές και σερβικές επιτυχίες βλέποντας τα συμφέροντά τους στην Αδριατική να απειλούνται. Για τον λόγο αυτό προέκριναν τη δημιουργία μίας ανεξάρτητης Αλβανίας υπό τον έλεγχό τους, περιπλέκοντας έτσι το ζήτημα της απελευθέρωσης της Ηπείρου, που δεν θα εξαρτιόνταν πλέον από την έκβαση του πολέμου, αλλά κυρίως από τις διαθέσεις και τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα τωνΜεγάλων Δυνάμεων, τα οποία και θα καθόριζαν τα όρια του νέου κράτους. Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος τερματίστηκε επίσημα με τη Συνθήκη του Λονδίνου στις 30 Μαΐου 1913 σύμφωνα με την οποία η Οθωμανική Αυτοκρατορία παραχώρησε το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών της εδαφών της, με εξαίρεση το ζήτημα του καθορισμού των συνόρων της Αλβανίας, κάτι που θα το αποφάσιζαν στη συνέχεια οι έξι Μεγάλες Δυνάμεις. Αρχικά, η αλβανική πλευρά κατέθεσε ένα σχέδιο που εξέπληξε ακόμα και τις δυνάμεις που την υποστήριζαν, αφού ζητούσε το νέο αλβανικό κράτος να περιλαμβάνει περίπου τα μισά δυτικά βαλκάνια συμπεριλαμβανομένης της περιοχής των Ιωαννίνων, της Κόνιτσας, τουΜοναστηρίου, των Σκοπίων, του Κοσσυφοπεδίου φτάνοντας μέχρι την Ποντγκόριτσα στο Μαυροβούνιο. Και αυτό μάλιστα χωρίς να έχει καν συμμετάσχει σε πολεμικές επιχειρήσεις. Η αντίδραση της Ελλάδας υπήρξε άμεση και με ένα εμπεριστατωμένο υπόμνημα έκανε γνωστές τις απόψεις της για τα μελλοντικά σύνορα με την Αλβανία τα οποία θα έπρεπε να χαραχθούν με βάση γεωγραφικά, οικονομικά και κυρίως εθνογραφικά δεδομένα. Τόνιζε το ενιαίο της περιοχής της Ηπείρου από την αρχαιότητα, τη σπουδαιότητα των παράλιων πόλεων για την οικονομική ανάπτυξη της ενδοχώρας και παρουσίαζε τις οθωμανικές απογραφές που έδειχναν ότι τα 2/3 των κατοίκων τηςΗπείρου ήταν Έλληνες. Γι’ αυτό τον λόγο πρότεινε ο καθορισμός των συνόρων να πραγματοποιηθεί σε μια γραμμή που θα ξεκινάει νότια της Αυλώνας, θα περνάει από την περιοχή του Τεπελενίου και θα φτάνει στην λίμνη Αχρίδα βόρεια της Κορυτσάς. Εδάφη μάλιστα που τα είχε ήδηαπελευθερώσει ύστερααπόπολύμηνεςσκληρές μάχες και χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες. Η ελληνική θέση βρήκε σθεναρή αντίσταση από την ιταλική και αυστριακή διπλωματία που επιδίωκε η Ελλάδα να έχει όσο το δυνατόν νοτιότερα σύνορα τόσο στα παράλια της Ηπείρου όσο και στο υψίπεδο της Κορυτσάςώστε να μην αποτελέσει απειλή για τα συμφέροντά τους. Αντίθετα, η Γαλλία υποστήριζε μεγάλο μέρος των ελληνικών διεκδικήσεων, ενώ η βρετανική πλευρά προσπαθούσε να βρει μια συμβιβαστική λύση. Πρόταση του Βενιζέλου για διενέργεια δημοψηφίσματος υπό την εποπτεία διεθνών παρατηρητών ώστε να αποφασίσουν οι κάτοικοι των περιοχών για το που επιθυμούσαν να ενταχθούν συνάντησε την οργισμένη αντίδραση της Ιταλίας. Τελικά, μετά από πολλές θυελλώδεις διαπραγμαΗ ελληνική αντιπροσωπεία στη Διάσκεψη του Λονδίνου (1913)

9 14 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2023 τεύσεις που διήρκησαν όλο το καλοκαίρι του 1913, οι Μεγάλες Δυνάμεις, λαμβάνοντας υπόψη το εύθραυστο διεθνές πολιτικό σκηνικό, ικανοποίησαν τα περισσότερα αιτήματα της Ιταλίας και της Αυστρίας και αποφάσισαν οριστικά ότι τα νοτιοδυτικά σύνορα της Αλβανίας θα άρχιζαν από τον όρμο της Φτελιάς, θαπερνούσεαπότηνπεριοχή του Αργυροκάστρου ενώ στα ανατολικά θα της παραχωρούταν ολόκληρη η επαρχία της Κορυτσάς. Την ακριβή χάραξη των συνόρων στις περιοχές από τους Φιλιάτες έως τον Γράμμο, θα την αναλάμβανε διεθνής επιτροπή, η οποία θα λάμβανε υπόψη μόνο γεωγραφικά και γλωσσικά κριτήρια και σε καμία περίπτωση τοπικά δημοψηφίσματα ή διαμαρτυρίες που θα εξέφραζαν την εθνική συνείδηση των πληθυσμών. Η Επιτροπή ολοκλήρωσε το έργο της τον Δεκέμβριο του 1913 και υπέβαλε της αποφάσεις της στις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων με κείμενο που έμεινε γνωστό ως το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας. Σε αυτό καθοριζόταν αναλυτικά η συνοριακή γραμμή Ελλάδας-Αλβανίας, περίπου όπως βρίσκεται στα σημερινά όρια. Αυτό συνάντησε σφοδρές ελληνικές αντιδράσεις, αφούεπιδίκαζεστο νεοσύστατο κράτος της Αλβανίας πολλές περιοχές που διέθεταν ελληνικούςπληθυσμούς και ήδη τις είχε απελευθερώσει ο Ελληνικός Στρατός μετά από αιματηρές συγκρούσεις. Τελικά, υπότον εκβιασμόότι δεν θατηςαποδίδονταν τα νησιά του Αιγαίου, η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να το αποδεχτεί, και απέσυρε τον ΕλληνικόΣτρατόαπό τιςπεριοχέςβορείως του Πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας. Το γεγονός αυτό σηματοδότησε την έναρξη τουΒορειοηπειρωτικούΖητήματος, τοοποίο θααπασχολούσε την ελληνική εξωτερικήπολιτική για πολλές δεκαετίες τον 20ο αιώνα. Βακαλόπουλος, Κ., Ιστορία του Βορείου Ελληνισμού. Ήπειρος, Εκδοτικός Οίκος Αδερφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1992. Βλάχος, Θ., «Στρατιωτικές Επιχειρήσεις για την απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο» στο ΓΕΣ/ΔΙΣ, 100 χρόνια από τη διεξαγωγή των Βαλκανικών Πολέμων: Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου, ΤΥΕΣ, Αθήνα 2013. ΓΕΣ/ΔΙΣ, Ο Ελληνικός Στρατός κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913. ΤόμοςΒ΄. ΕπιχειρήσειςκατάτωνΤούρκωνστηνΉπειρο, ΤΥΕΣ, Αθήνα 1991. ΓΕΣ/ΔΙΣ, Επίτομη Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913, Αθήνα 1987. Δούσμανης, Β., Απομνημονεύματα. Ιστορικαί Σελίδες Τας Οποίας Έζησα, Εκδοτικός Οίκος Πέτρου Δημητράκου, Αθήνα 1946. Kondis, Β., Greece and Albania 1908-1914, Institute for Balkan Studies, Thessaloniki 1976. Αρχείο Γενικού Επιτελείου Στρατού/Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού Βιβλιογραφία Υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου (Μάιος 1913) Ελληνικά πυροβόλα βάλουν εναντίον του Μπιζανίου

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy MjYz