Πρώην πρωθυπουργοί και αντιπρόεδροι κυβέρνησης 30 ΤΕΥΧΟΣ_080 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ Η επίγνωση της Μεταπολίτευσης Του Ευάγγελου Βενιζέλου Πρώην αντιπροέδρου της Κυβέρνησης. Πρώην προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή ΑΠΘ ξη στις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Στο θεμέλιο αυτό της Μεταπολίτευσης βρίσκεται βεβαίως ενσωματωμένο το καταγωγικό τραύμα που υπάρχει στην ίδια τη μήτρα της. Το πραξικόπημα της χούντας κατά του Προέδρου Μακαρίου και η τουρκική στρατιωτικής εισβολή στην Κύπρο οδήγησαν στην πτώση της δικτατορίας. Καταγράφεται συνεπώς αυτή η ανυπέρβλητη αντίφαση επάνω στην οποία θεμελιώθηκε η πορεία του έθνους τα τελευταία 50 χρόνια. Είναι 50 χρόνια αποκατεστημένης δημοκρατίας στην Ελλάδα, αλλά και 50 χρόνια συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Ήδη μέσα στο ιστορικό και θεσμικό θεμέλιο της Μεταπολίτευσης βρίσκονται τα βασικά συστατικά της «συναίνεσης της Μεταπολίτευσης» που διαμορφώνεται γρήγορα και διατηρείται εντέλει και εξ αποτελέσματος όλη την πεντηκονταετία, παρά την κυριαρχία μιας συγκρουσιακής αντίληψης στον δημόσιο βίο και τον κομματικό λόγο. Το Σύνταγμα μιας φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η εθνική στρατηγική ως προς τη διεθνή θέση της χώρας στη Δύση και ως προς το πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του Κυπριακού, μπορούμε να πούμε ότι συνθέτουν το τρίπτυχο της συναίνεσης αυτής. Η «συναίνεση της Μεταπολίτευσης» περιλαμβάνει πρωτίστως τη διαχείριση του ιστορικού χρόνου χωρίς να λαμβάνεται οριστική απόφαση για το αν ο χρόνος λειτουργεί υπέρ ή κατά των εθνικών συμφερόντων στα δυο μείζονα ζητήματα, το Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η φράση «ούτε λύση ούτε ανεξέλεγκτη κρίση» είναι η επιλογή που έχει εκ των πραγμάτων επικρατήσει χωρίς να προταθεί ρητά ή να υποστηριχθεί πολιτικά. Ενισχύθηκε όμως η διεθνής θέση της χώρας ως κράτους μέλους της ΕΕ που απεχώρησε το 1974 και επανήλθε το 1980 στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, αναβάθμισε την εταιρική στρατηγική σχέση της με τις ΗΠΑ και τηρεί με δυσκολία αποστάσεις από τις βαλκανικές εντάσεις που διατηρούνται ζωντανές και ανακυκλώνονται. Παράλληλα η Κύπρος, Μια ιστορική περίοδος πενήντα ετών που καταλαμβάνει το ένα τέταρτο της συνολικής διαδρομής από την έναρξη του Αγώνα της Ανεξαρτησίας μέχρι σήμερα, δεν είναι εύκολο να «αξιολογηθεί». Το κρίσιμο είναι να γίνει αντικείμενο αναστοχασμού εν κινήσει. Η περίοδος αυτή η λεγόμενη της Μεταπολίτευσης είναι αντικείμενο έρευνας ενώ εξελίσσεται και επεκτείνεται καθώς έχει αποδείξει την ικανότητά της να ενσωματώνει στην κοίτη της νέες προκλήσεις. Άλλωστε σε εθνικό επίπεδο δεν προέκυψε γεγονός εφάμιλλο με αυτό της ακολουθίας γεγονότων του Ιουλίου 1974 - Ιουνίου 1975 που συνιστά την εν στενή εννοία μεταπολίτευση, τη μετάβαση από τη δικτατορία σε μια συντεταγμένη και ασφαλή κοινοβουλευτική δημοκρατία. Τέτοια ακολουθία γεγονότων αποδείχθηκε ότι δεν ήταν ούτε η οικονομική κρίση που καταλαμβάνει τα δέκα περίπου από τα πενήντα χρόνια της Μεταπολίτευσης εν ευρεία εννοία. Η Μεταπολίτευση ως μετάβαση συνιστά συνεπώς το ιστορικό και θεσμικό θεμέλιο της Μεταπολίτευσης ως κατάστασης. Το θεμέλιο αυτό αποδεικνύεται ανθεκτικό και ισχυρό. Η μετάβαση από τη δικτατορία στη συντεταγμένη δημοκρατία υπήρξε ταχεία, συστηματική και αποτελεσματική και πιστώνεται πρωτίστως στον Κωνσταντίνο Καραμανλή αλλά και στην ευρύτατη στήριξη ή έστω συναίνεση όλου του πολιτικού φάσματος αλλά και αδιαμεσολάβητα της συντριπτικής πλειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας. Με την ορκωμοσία του Πρωθυπουργού και τον σχηματισμό της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» αρχίζει μια πυκνή περίοδος έντεκα περίπου μηνών που περιλαμβάνει τις εκλογές του Νοεμβρίου 1974, το δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος του Δεκεμβρίου 1974, τη δίκη και καταδίκη των πρωταιτίων της δικτατορίας, την περιορισμένη «κάθαρση» με την έννοια της απομάκρυνσης από τον κρατικό μηχανισμό των συνεργατών της στρατιωτικής δικτατορίας, τον πολιτικό έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων και πιο συγκεκριμένα του σώματος των αξιωματικών, την ψήφιση και θέση σε ισχύ του Συντάγματος του 1975 και την υποβολή της αίτησης - την επόμενη ακριβώς ημέρα - για έντα-
RkJQdWJsaXNoZXIy MjYz