ΦΑΚΕΛΟΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΤΟΜΟΣ 1)

Στις 17.11.1967 με αφορμή τα γεγονότα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών κ. Τσαγλα- γιαγκίλ επέδωσε διακοίνωση στον Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα κ. Δεληβάνη – όπως αναφέρεται και στο Κεφάλαιο II «Απο- στολή και Αποχώρηση της Ελληνικής Με- ραρχίας» – με βασικό και κύριο αίτημα την ανάκληση του Γρίβα το οποίο και ικανο- ποιήθηκε. Η ένταση που προκλήθηκε από τα γεγο- νότα Κοφίνου και από τη διακοίνωση του Τσαγλαγιαγκίλ, έδωσε ενδεχομένως τη δυ- νατότητα έμμεσης παρεμβάσεως των ΗΠΑ στην κρίση, χωρίς, βέβαια αυτό να προκύ- πτει από υπεύθυνη και συγκεκριμένη μαρ- τυρική κατάθεση. Παράλληλα, πρέπει να σημειωθεί ότι, κατά το τελευταίο 10ήμερο του 1967, είχε εσπευσμένα μεταφερθεί στον Έβρο αριθ- μός μονάδων, κυρίως από τη Μακεδονία, ενώ και οι Τούρκοι αντίστοιχα είχαν προβεί σε αναδιάταξη των μονάδων τους και στην προώθηση αρμάτων μάχης. Η Κυπριακή Κυβέρνηση με έντονες πα- ραστάσεις της στην Κυβέρνηση της Χού- ντας αγωνίστηκε για την απόρριψη των όρων της διακοινώσεως Τσαγλαγιαγκίλ (συναντήσεις Κρανιδιώτη - Πιπινέλη στις 25-26.11.1967) κατά τις οποίες ο Κρανιδιώ- της, εκτός από την απόρριψη των όρων της διακοινώσεως ζητάει όχι μόνο την παρα- μονή στην Κύπρο της Ελληνικής μεραρ- χίας αλλά και την ενίσχυσή της με πρόσθετες δυνάμεις και αμυντικό οπλισμό της Κύπρου, (βλ. Κρανιδιώτης, Α νοχύρωτη Πολιτεία , τόμ. Α΄, σελ. 469). Την παρουσία αυτή των Ελληνικών στρατιωτικών δυνά- μεων η Κυπριακή πλευρά τη θεωρούσε όχι μόνο αναγκαία για την Άμυνα της Κύπρου, αλλά και βασικότατο αποτρεπτικό παρά- γοντα έναντι οποιασδήποτε αποβατικής επιχειρήσεως. ΚΕΦΑΛΑΙΟ II ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΚΑΤΑ ΜΑΚΑΡΙΟΥ 1. ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΟΣ Τόσο ο Γ. Παπαδόπουλος όσο και ο Δ. Ιωαννίδης και οι συνεργάτες τους θεωρού- σαν τοΜακάριο εθνικάαπαράδεκτο και επι- κίνδυνο για το δικτατορικό καθεστώς τους. Εθνικά απαράδεκτο, γιατί όχι μόνο δεν έπαιρνε μέτρα κατά των Κυπρίων κομμου- νιστών, αλλά και γιατί δεχόταν ανεπιφύλα- κτα την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους στο νησί, φθάνοντας μάλιστα ως το σημείο να προμηθεύεται όπλα από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Επικίνδυνο για το καθεστώς τους, γιατί ανεχόταν, υπέθαλπε, ίσως δε και ενθάρ- ρυνε κινήσεις Ελλήνων αντιχουντικών ε- γκατεστημένων στην Κύπρο για τη φθορά και την ανατροπή της Χούντας των Αθη- νών (κατάθεση Καρούσου). Ανησυχούσαν, επίσης, οι δικτάτορες γιατί ο Μακάριος διατηρούσε επαφές με Έλληνες πολιτικούς καθώς και με τον τέως Βασιλέα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εντυπώσεις και να κυκλοφορούν φήμες για σχηματισμό εξόριστης ελληνικής κυβερνή- σεως στην Κύπρο (κατάθεση Λαμπρινού). Ιδιαίτερα τους εξαγρίωνε η σθεναρή στάση του Μακαρίου στην προσπάθεια της Χού- ντας ναασκήσει απόλυτο έλεγχοστην Εθνο- φρουρά (καταθέσεις Καρούσου, Μπονάνου, Παλαΐνη). Η σύγκρουση όμως κορυφώθηκε, αφ’ ενός μεν λόγω του ζητήματος που ανέκυψε, επί Ιωαννίδη, για το ποιος θα επέλεγε τους Υποψηφίους Εφέδρους Αξιωματικούς, αφ’ ετέρου δε εξαιτίας της αξιώσεως του Μα- καρίου να απομακρυνθεί από την Κύπρο σημαντικός αριθμός Ελλαδιτών Αξιωματι- κών, των οποίων τη δράση θεωρούσε προ- κλητική για την Κυβέρνησή του. Αυτή η σύγκρουση, που σημειώθηκε στις αρχές του 1974, φαίνεται ότι έκαμε να ωρι- μάσει στη σκέψη του δικτάτορα η ιδέα της 190 ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ